Put iz svetlosti (nauke) u mrak (magije)

Nastajala u različitim vremenskim periodima (Tunel 1946, O junacima i grobovima 1961, Abadon anđeo uništenja 1973. godine), ova dela čine trilogiju i kroz drugačije poetičke modele promišljaju istu ideju – poreklo i smisao zla na Zemlji

Argentinac Ernesto Sabato (1911‒2011) ubraja se u pisce koji su ovu nacionalnu književnost proslavili u svetu i čije je stvaralaštvo obeležilo drugu polovinu 20. veka. Prvi prevod Tunela na naš jezik bio je objavljen već 1969. godine (Rajna Đurđević, „Rad“), tako da je publika rano mogla da se upozna sa ovim velikim stvaraocem, ali prevod Slavice Kojić iz 2000. je mnogo uspešnije i tečnije preneo i jezik i misao Ernesta Sabata. Ponovno objavljivanje sva tri njegova romana u izdavačkoj kući „Plato“ – Tunel, O junacima i grobovima (prevod Slavice Kojić) i Abadon anđeo uništenja (prevod Aleksandre Mančić) uz izrazito sugestivan i značenjski promišljen dizajn ovih izdanja – predstavlja dijalog sa novom generacijom i približavanje Sabata njenim potrebama.

[restrict]

Čitanje pomenutih romana ne može biti odvojeno od istorijsko-političkog konteksta u kojem su oni nastajali i njegovog uticaja na životni put samog Ernesta Sabata, ali isto tako ono podrazumeva i sposobnost razumevanja metafizičke ravni koja se izdiže iz ove naracije a koja je usmerena na preispitivanje fundamentalnih elemenata ljudskog, civilizacijskog opstajavanja. Iako su nastajali u različitim vremenskim periodima (Tunel 1946, O junacima i grobovima 1961, Abadon anđeo uništenja 1973. godine), ova dela čine trilogiju i kroz drugačije poetičke modele promišljaju istu ideju – poreklo i smisao zla na Zemlji i u običnim ljudskim životima, predstavljenim metaforom tunela.

Argentinu druge polovine 20. veka potresali su burni politički događaji – vojna hunta, peronizam, borba za ekonomsku i političku prevlast u Južnoj Americi, ali isto tako i procesi započeti u prethodnom veku – evropska emigracija, asimilacija, nacionalno pitanje, kulturološka mezalijansa, zatim religija, mogućnost prihvatanja nove svetske socijalne pravde zvane komunizam… U okviru svega toga pojedincu je ostavljeno pitanje smisla sopstvenog života, vizije njegovog puta i krajnjeg ishodišta. Problem vizije, to jest njenog nepostojanja, Ernesto Sabato izrazio je u svojim delima temom slepila i njegovom alegorijom – tunelom. U Tunelu, koji je i najromaneskniji od svih Sabatovih romana, slepilo se javlja kao sporedni motiv, ali sasvim realističan. Opsednutost glavnog junaka jednom ženom za koju misli da je jedina koja je umela da stvarno vidi njegova slikarska platna na izložbi i koja se pretvara u grčevitu, posesivnu potragu za njom i ljubomoru, svoj kontrapunkt ima u slici njenog slepog, ali tolerantnog prevarenog muža, koji mnogo više i vidi i razume. Psihološko slepilo kojim je zaposednut glavni junak i koji ima posledicu u tragičnom raspletu i zločinu, Sabato gotovo eksplicitno opisuje i objašnjava stanjem tunela u kojem se on zadesio i u šta se njegov život pretvorio. Ovaj isti motiv – čežnja izgubljenog, zaljubljenog junaka za misterioznom ženom koja mu stalno izmiče – zastupljen je i u sledećem romanu O junacima i grobovima, ali je njegovo grananje ovde višestruko. Razumevanje lika glavne junakinje Aleksandre neraskidivo je vezano za poreklo njene porodice koja je skopčana sa samim korenima argentinske itorije i njene borbe za nezavisnost u 19. veku. Raslojena, rastrzana, divlja i nežna istovremeno, slobodna i duboko neslobodna, Aleksandra postaje personifikacija ove zemlje. Uvođenje još tajanstvenijeg lika njenog oca, prenosi pripovedanje romana sa koliko toliko realističke radnje na simboličko-magisjko-metafizički nivo u kojem se otvara ključna Sabatova tema – postojanje tajne sekte slepih u katakombama Buenos Ajresa i drugih velikih gradova koji odašilju zlo i vladaju svetom. Iako funkcioniše kao umetnuta novela u okviru romana, ovaj fantazmagorisjki „Izveštaj o slepima“ jednog sumanutog lika, vezivno je tkivo ovog i narednog romana. Tek u Abadonu anđelu uništenja Sabato će esejističkom tehnikom raspraviti i rastumačiti ovu tezu. Bez prave romaneskne radnje, više kao roman o piscu (baš Ernestu Sabatu) koji pokušava da napiše roman, Abadon je zbirka eseja o važnim pitanjima epohe. Kubanska revolucija s jedne strane, i nacizam Drugog svetskog rata s druge strane, napadi na Hirošimu i mučenja ljudi i istrbljenja naroda tokom ljudske istorije u ovom romanu nisu samo predmet analize – pisac pokušava da pronađe uzroke i poreklo tog zla koje je u religiji oličeno Abadonom, bogom uništenja, koji vlada Zemljom.

Napustivši nauku (bio je fizičar u Institutu Kiri) Ernesto Sabato je svoj ulazak u književnost opisao kao odlazak iz svetlosti (nauke) u mrak magije. Ovaj obrt koji je rezultirao razočaranjem u domete i svrhu pozitivizma, racionalizma, za rezultat je imao njegovu umetničku viziju slepila kao simbola nemogućnosti nauke i razuma da obuzdaju zlo u svetu. Sve Sabatove vizije zla koje u različitim oblicima gospodari ljudskim životom, a koje je varirao iz romana u roman, nažalost su ostale žive i danas, što njegovo književno delo čini iznova aktuelnim i razumljivim i onima koji su ga ranije čitali i generacijama koje dolaze.               

[/restrict] zaйm bez otkaza onlaйnzaйm vzяtьzaйm 50000 na kartu