IZLOG KNJIGE

Prof. dr Aleksandar Rastović, prof. dr Igor Borozan, prof. dr Mirjana Roter Blagojević
NARODNA SKUPŠTINA – OGLEDALO VOLJE NARODA SRBIJE
Pravoslavna reč

Delo objavljeno paralelno na srpskom i engleskom jeziku, zajedničko izdanje sa Generalnim sekretarijatom Narodne skupštine RS. Tekstualni deo je podeljen u tri celine. Prof. dr Aleksandar Rastović je autor prve celine pod nazivom „Istorijat Narodne skupštine 1804–2022“. Čitaoci se upoznaju sa istorijskim osnovama srpskog parlamentarizma kao i položaju Skupštine Srbije kroz različite periode: od ustanka do sticanja nezavisnosti, u nezavisnoj Srbiji do Prvog svetskog rata, u Velikom ratu, u Kraljevini SHS – Jugoslaviji od 1918. do 1941. U ovom delu je sadržan i istorijat Skupštine od završetka Drugog svetskog rata do uvođenja višestranačja u Srbiji. Obuhvaćeni period je do 2022. godine.
Prof. dr Mirjana Roter Blagojević je autor teksta „Zgrada narodne Skupštine“. Druga celina opisuje celokupnu arhitekturu zgrade Narodne skupštine. Obuhvaćen je sam proces izgradnje, prostorna struktura, konstrukcija, materijali, spoljašnje oblikovanje…
Treći deo, čiji je autor prof. dr Igor Borozan, predstavlja celinu pod nazivom „Umetničko uobličavanje Doma Narodne skupštine“. Započeta u vreme Kraljevine Srbije, dovršena u doba Kraljevine Jugoslavije, trajući do najnovijih dana skupštinskog života kontinuirano je dopunjavana umetničkim predmetima i ova monumentalna građevina predstavlja vizuelni simbol srpske državnosti.
Tekst je obogaćen velikim brojem kolor fotografija, ilustracija i dokumenata iz arhive Skupštine Srbije. Neke fotografije i dokumenta se prvi put predstavljaju javnosti. 

Knut Hamsun
LUTALICE
Lom

Hamsunov najobimniji roman, saga o odrastanju i prijateljstvu Edevarta i Avgusta, o ljubavi i avanturama mladog čoveka sa norveškog severa. Hamsun je od rane mladosti bio lutalica, i ova knjiga se umnogome zasniva na njegovim iskustvima iz tog romantičnog vremena. Čak je dva puta emigrirao u Ameriku: 1882. kada mu je bilo 23 godine, a zatim 1886 (oba puta ostao je po dve godine, a drugi put se vratio jer su mu rekli da ima tuberkulozu), tako da mu je tema emigracije u Ameriku veoma dobro poznata. U čuvenom romanu „Plodovi zemlje“ (1917), jedan od junaka, mladi Eleseus, rastrzan između sela i grada, na kraju odlazi u Ameriku iz koje se „nikada nije vratio“, dok u poslednjem Hamsunovom romanu „Krug se zatvara“, glavni junak Abel živi između Norveške i Amerike, i sticajem okolnosti nigde ne nalazi svoj dom. Edevart, junak Lutalica (koje su u velikoj meri ljubavni roman), neprekidno je u raskoraku da li da ode ili da ostane u svom zavičaju. Ovo uzbudljivo Hamsunovo remek-delo ima i svoj nastavak, roman „Avgust“.

Nikola Ilić
CRKVENA POLITIKA SRPSKOG KNEZA LAZARA (1371–1389)
Čigoja štampa

Delo se bavi crkvenom politikom prvog vladara tzv. Moravske Srbije, velikog kneza Stefana Lazara (1371–1389). Nakon propasti Srpskog carstva i smrti cara Stefana Uroša V (1371), knez Lazar, upravitelj oblasti sa jezgrom u Zapadnom Pomoravlju, teži da se postavi za legitimnog srpskog vladara i naslednika Nemanjića. S obzirom na to da je Srpska Crkva potvrđivala legitimitet srpskih vladara, knez Lazar posvećuje veliku pažnju rešavanju crkvenih problema – uz Lazarevo zalaganje se rešava crkveni spor sa Carigradom (1375), učestvovao je u postavljanju Jefrema za patrijarha (1375), a sledećeg patrijarha, Spiridona, postavio je samostalno (1379/80). Po postavljanju Spiridona za patrijarha knez Lazar je definitivno priznat kao jedini legitimni vladar Srbije od strane Srpske Crkve. Uz rešavanje crkvenih problema, Lazar ojačava svoj legitimitet i zadužbinarstvom. Izgleda da je knez Lazar sukob sa Turcima Osmanlijama osamdesetih godina XIV veka predstavljao kao sveti rat, kao borbu za odbranu hrišćanstva. Lazareva pogibija u boju protiv Turaka na Kosovu (1389) poslužiće njegovim naslednicima za kanonizaciju kneza Lazara i razvijanje njegovog svetačkog kulta.

Oliver Subotić
DIGITALNI RUBIKON
Katena mundi

Knjiga koja na pregledan i svima razumljiv način opisuje nastanak, razvoj i opasnosti veštačke inteligencije. U pitanju je prva, popularno pisana knjiga o ovom fenomenu koji će promeniti život generacija koje dolaze. U ovom trenutku nije glavni problem na koji ćemo način u tehničkom smislu izvesti opservaciju veštačke inteligencije, koliko pitanje: da li smo uopšte spremni da i nešto konkretno uradimo na tom polju? Osnovna nedoumica, dakle, nije u kojoj meri je čovek sposoban da uoči dimenzije tehnološke „reke“ koja se izlila već da li je spreman da uloži napor u oblikovanje i preusmeravanje njenog toka?
A kada smo već kod analogije sa rekom, setimo se istorijske priče o prelasku Rubikona, koja je i pozajmljena za naslov knjige koju upravo čitate. Kako pripoveda drevna povest, reka Rubikon je u prvom veku pre Hrista služila kao neka vrsta granice između provincija na jugu Italije i Galije na severu. Postojala je zabrana prelaska te reke, koja je na neki način bila garant mira na poluostrvu. Julije Cezar se odvažio da tu zabranu prekrši, sa svim posledicama koje je taj potez povlačio za sobom, i krenuo je sa svojim trupama iz Galije ka Rimu. Prelazak Rubikona je označio veliki sukob na tlu današnje Italije iz koga Julije Cezar izlazi kao pobednik i ubrzo postaje veliki rimski imperator. Sudbonosni prelazak Rubikona pretočen je vekovima kasnije u poznat izraz koji označava rezolutan prelazak preko neke granice, čemu sleduje duboka neizvesnost. I to takav prelazak posle koga nema povratka nazad. U naše vreme je, sasvim sigurno, strelovitim napretkom veštačke inteligencije pređen tehnološki Rubikon. Pritom, savremeni čovek uglavnom nema odlučnost koju je imao Gaj Julije Cezar: da u onome što ga očekuje definitivno pobedi. 

Danijel Defo
GODINA KUGE
Laguna

Godine 1665. kuga je zahvatila London i odnela preko 97.000 života. Danijel Defo je u vreme kuge imao samo pet godina, ali se oslonio na svoja sećanja i novinarsko iskustvo da bi stvorio upečatljivu hroniku epidemije i njenih žrtava. U ovom romanu pripovedač nas izveštava o razornom napredovanju pošasti koja je u potpunosti preobrazila grad: neke ulice su sumnjivo prazne, neke – sa krstovima na vratima domova – prepune zvukova i mirisa ljudske patnje. I svaki građanin koga sretne ima priču koja zaslužuje da bude oteta od zaborava.
Fascinantan je prikaz ljudske prirode, koja i pored iskustva iz prošlosti uporno ponavlja iste obrasce. Strah od zaraze, praznoverje, grubost, potkupljivost i lukavost impulsi su za samoočuvanjem pred kojima razboritost gubi uporište. Pa ipak, i u trenucima najvećeg beznađa narator ove pripovesti pronalazi rešenje i poziva na milosrđe i jedinstvo.

Tomislav Stevanović
TRGOVCI SOLJU
Dereta

Radnja romana  odvija se krajem 16. veka i bavi se položajem Srba koji se nalaze između čekića i nakovnja, u vreme ratova Osmanskog carstva sa Austrijom i Ugarskom. Glavnog junaka ove pripovesti o istorijskom periodu važnom i tragičnom po srpski narod – Erodima, Tihomir Stevanović definiše više ezoterijskim kontekstom predanja evropske tajne istorije nego egzistencijalnim činjenicama. Samim tim Erodimova fluidnost i sveprisutnost otvara široke perspektive prikaza i tumačenja događaja vezanih za Banatski ustanak Srba i spaljivanje moštiju Svetog Save čime je Sinan Paša želeo da pobunjene Srbe kazni i ponizi. Takođe, lucidno su prikazane sage na tadašnjoj evropskoj političkoj sceni, kao i pozadina Evrope tog doba prepune praznoverja, odmetnutih plemića i vojskovođa, ezoterije i mistike, somnabulne potrage za kamenom mudrosti i alhemijskim tajnama, čemu su pogotovo plemići bili skloni. Stevanović ne želi da ispiše političku istoriju jednog perioda, sukoba i ustanka. On svog književnog junaka vodi tajnim putevima dogovora zaraćenih strana ali i senkama događaja kojima Erodim prisustvuje iznoseći vlastite originalne sudove i zapažanja. Ova složena i upečatljiva istorijska priča o stradanju, zahvaljujući veštini komponovanja i preciznom, negovanom jeziku, ali i ironijskom tonu koji sliku jednog surovog doba, prepunog jezivih zločina, uzdiže do univerzalne storije o ratu, motivima njegovih učesnika, te ishodima njihovih sudbina, čita se sa lakoćom.