IZLOG KNJIGE

Aleksandar Solženjicin
NE ŽIVETI U LAŽI
Katena mundi

U knjizi su sabrani najznačajniji eseji Aleksandra Solženjicina. Veliki ruski pisac progovara o svojoj poetici, kritici totalitarnih režima sovjetskog komunizma, ali i zapadnog postkapitalističkog globalizma. Pronicljivi čitalac će vrlo lako ovde pronaći i lične kulturološke i društveno-političke stavove autora. Solženjicin je u svojim esejima otvorio temeljene probleme druge polovine 20. veka. Pisao je o odnosu komunizma i Zapada, ali i odgovornosti pravoslavne crkve u doba tranzicije, odnosno smutnje, kako ju je on nazvao. Autor „Arhipelaga Gulag“ nije štedeo ni Zapad i postkomunističku Rusiju, koju je doživljavao kao svoju otadžbinu. Kao što je u „Nobelovskoj“ i „Harvardskoj besedi“ razmišljao o moralnim zadacima slobodnog sveta u Hladnom ratu, tako je u nizu tekstova napisanih na ruske teme pozivao na moralni preporod Rusije kao preduslov nacionalnog. Dijapazon tema kojima se bavi Solženjicin dosta je širok. On se suvereno kreće kroz oblasti filma, istorije, politike i religije, potvrdivši time ulogu vodećeg nacionalnog intelektualca. Autor knjige i eseja „Ne živeti u laži“ bez zazora ide protiv duha vremena i zastupa konzervativne vrednosti, za koje smatra da su izgubljene i na Zapadu. Jedino one, napuštene u Oktobarskoj revoluciji i vrednosnoj revoluciji šezdesetih, mogu povratiti čovečanstvo iz opšte krize.

Nikola Ilić
CRKVENA POLITIKA SRPSKOG KNEZA LAZARA (1371–1389)
Čigoja

Delo se bavi crkvenom politikom prvog vladara tzv. Moravske Srbije, velikog kneza Stefana Lazara. Nakon propasti Srpskog carstva i smrti cara Stefana Uroša V (1371), knez Lazar, upravitelj oblasti sa jezgrom u Zapadnom Pomoravlju, teži da se postavi za legitimnog srpskog vladara i naslednika Nemanjića. S obzirom na to da je Srpska crkva potvrđivala legitimitet srpskih vladara, knez Lazar posvećuje veliku pažnju rešavanju crkvenih problema – uz Lazarevo zalaganje se rešava crkveni spor sa Carigradom (1375), učestvovao je u postavljanju Jefrema za patrijarha (1375), a sledećeg patrijarha, Spiridona, postavio je samostalno (1379/80). Po postavljanju Spiridona za patrijarha knez Lazar je definitivno priznat kao jedini legitimni vladar Srbije od strane Srpske crkve. Uz rešavanje crkvenih problema, Lazar ojačava svoj legitimitet i zadužbinarstvom. Izgleda da je knez Lazar sukob sa Turcima Osmanlijama osamdesetih godina XIV veka predstavljao kao sveti rat, kao borbu za odbranu hrišćanstva. Lazareva pogibija u boju protiv Turaka na Kosovu (1389) poslužiće njegovim naslednicima za kanonizaciju kneza Lazara i razvijanje njegovog svetačkog kulta.

Vladimir Umeljić
OKCIDENTALNO-EVROPSKA KULTUROLOŠKA TRADICIJA, VELIKI GENOCIDI U EVROPI SREDINOM I BALKANSKI RATOVI KRAJEM 20. VEKA
Prometej

Prvi deo ove studije bavi se odnosom okcidentalno-evropske kulturološke tradicije prema svim velikim genocidima u evropskom XX veku, sa težištem na Srbocidu hrvatske države 1941–1945. i želi da se prevashodno približi odgovoru na pitanje – zašto počinitelji svih velikih genocida u evropskom XX veku primarno pripadaju geopolitičkoj celini i, pre svega, kulturološkoj tradiciji Zapadne i Srednje Evrope, dok žrtve svih velikih genocida u evropskom XX veku primarno ne pripadaju geopolitičkoj tradiciji Zapadne i Srednje Evrope?
Drugi deo tematizuje odnos iste tradicije prema ratovima u evropskom XX veku, sa težištem na poslednjim balkanskim ratovima pri nasilnom raspadu druge Jugoslavije. Neminovno je dakle da ona odgovarajuće tretira i „Srpsku hroniku na svetskim verigama“, kako je to nazvao veliki pravoslavni filozof Predrag R. Dragić Kijuk u svom kapitalnom izdavačkom delu „Catena Mundi“.