Život na Arktiku

Pitanje očuvanja arktičke prirode je tema koja ne izlazi iz javnog diskursa. Da li su strahovi izazvani industrijskim aktivnostima na severnom kraju Zemljine kugle opravdani?

Deo Arktika koji gravitira ka Rusiji zauzima više od jedne trećine teritorije iza polarnog kruga: veći deo kopna, pet od devet  arktičkih mora i dobar deo centralnog bazena  Severnog ledenog okeana. S obzirom na to da je teritorija iza polarnog kruga u Americi i Severnoj Evropi odsečena okeanom, samo u Rusiji se može uživati u pejzažima, tipičnim za ovo arktičko podneblje, i sresti oko 80 odsto svih vrsta živih organizama koji su njegovi stanovnici. Otuda je uloga Rusije u očuvanju biodiverziteta arktičkih ekosistema velika.

Sama priroda Arktika raznovrsna ali u velikoj meri još uvek primitivna i arhaična, te veliki broj živih organizama koji naseljavaju ovo područje imaju nisku sposobnost adaptacije i otpornosti na ekremne i anrotopogone uticaje. To se odnosi na kamenike i lišajeve – glavne predstavnike flore tundre, kao i na ribe iz porodice lososa – osnov ribolova iza polarnog kruga. Upravo ta ranjivost stanovnika Arktika podstiče naučnike da govore o ovom području kao o regionu sa izrazito suptilnim ekosistemom. Organizacija ujedinjenih nacija (OUN) je definisala osnovne ekološke rizike koji u sebi kriju industrijske aktivnosti što se izvode iza polarnog kruga. Po mišljenju stručnjaka OUN, tehnogeni uticaj može dovesti do smanjenja populacije i promene areala arktičkih životinja, zagađenja severnih mora otpadom, naftom i drugim opasnim hemijskim supstancama. U cilju praćenja situacije u regionu, arktičke zemlje su 1991. godine donele Strategiju za zaštitu životne sredine na Arktiku (AEPS). Ministarstva spoljnih poslova zemalja ovog regiona su 1996. godine potpisala Otavsku deklaraciju i formirala Arktički savet. U toku 2011. godine članovi Saveta su potpisali Sporazum o saradnji i organizovanju zajedničkih akcija traženja i spasavanja iz vazduha i sa mora, a u maju 2013. godine i Sporazum o zaštiti arktičkih mora od izlivanja nafte.

Od 2009. godine „Gazprom njeft“ podržava rad stručno-konsultativnog tima za zaštitu i proučavanje morževa koji nastanjuju jugoistok Barencovog mora. Za to vreme, u toku istraživanja teritorije koju naseljavaju atlantski morževi dobijena je svestrana ocena stanja komponenti ekološkog sistema i populacije morskih sisara u oblasti Pečorskog mora, identifikovane su najugroženije vrste, kao i osnovni antropogeni faktori uticaja na njih. Prilikom postavljanja i organizacije rada naftne platforme „Prirazlomnaja“ uzeti su u obzir predlozi čiji je cilj minimiziranje antropogenog uticaja. Rezultati nedavno sprovedenog ekološkog monitoringa su pokazali da radovi nisu imali negativan uticaj na ekološki sistem ovog područja, između ostalog nije identifikovan faktor ometanja na atlantskog morža.

Život na najsurovijem delu planete na svojim fotografijama ovekovečili su ruski fotografi Sergej Anisimov, Maksim Avdejev i Aleksandar Tarankoja. Izložba ovih fantastičnih fotografija, koja je uz podršku kompanije „Gazorom njeft“ poslednjih mesec dana otvorena na Beogradskoj Kalemegdanskoj terasi trajaće do 13. novembra.