IZLOG KNJIGE

Milo Lompar
OPROŠTAJ SA INTELEKTUALCEM – KULTURNOISTORIJSKI ESEJI
Srpska književna zadruga i Centar za srpske studije Banjaluka

Profesor Filološkog fakulteta i tumač književnosti (najviše Njegoša i Crnjanskog), Milo Lompar je izuzetan angažovani intelektualac. Opremljen teorijsko-filozofskim znanjima, on u ovoj knjizi razmatra teme intelektualca i moći, književnosti između kulture i politike, izazove nihilizma, iskustva između tradicionalnog i globalnog uma, prvenstveno u dijalogu sa mislima i delima Stojana Novakovića, Slobodana Jovanovića, Mihaila Đurića, Franka Lisona, Amfilohija Radovića, Radomira Konstantinovića naspram Nikole Miloševića.

Cvijetin Milivojević
VUČJE VREME
Katena mundi

Peti deo Milivojevićeve svojevrsne hronike srpske političke scene o kojoj detaljno i sistematično piše već trideset godina. Prema njegovim rečima, prethodne četiri knjige opisuju „prva tri desetleća obnovljenog višepartizma”, a ova, peta, „opisuje dve godine četvrte decenije”. Milivojević je ime knjige „pozajmio” iz govora Aleksandra Vučića u kojem je predsednik sebe uporedio sa nepokornim vukom. Da li je to zaista tako, nepristrasan posmatrač može da prosudi čitajući ove tekstove. Oni su vrcavi, ironični, stilski izuzetni i pogađaju pravo u metu.
Milivojević uvek procese posmatra iz perspektive slobode srpskog društva i zaštite nacionalnih interesa srpskog naroda. Iz te perspektive, stvari ne stoje dobro, naprotiv. Jer vučje vreme je „gluvo doba noći, tame i jeze […] kada ljudi, ušuškani, dubokim snom spavaju, a napolju vukovi kolo vode”. Čitajući Milivojevićevu knjigu, čini se da je ovo gluvo doba zapravo naša java. Farsični izbori, pregovori koji to nisu, već su predaja svega što je na Kosovu i Metohiji ostalo u srpskoj ingerenciji. Činjenica da knjiga obuhvata svega dve političke godine ne treba da zbunjuje čitaoca. Jer 2021. i 2022. godine desilo se toliko mnogo sudbonosnih događaja da bi po značaju mogli da stanu u čitavu deceniju.

Robert Gervart
PORAŽENI – KRVAVO NASLEĐE PRVOG SVETSKOG RATA 1917–1923
Službeni glasnik

Robert Gervart je profesor savremene istorije na Koledžu Juniversiti u Dablinu i direktor tamošnjeg Centra za studije rata. U ovoj knjizi pokušava sveobuhvatno da sagleda kontekst istorijskih prilika u Evropi nakon raspada velikih carstava i nastanka novih nacionalnih država. U radu na knjizi sarađivao je veliki broj istraživača iz različitih delova Evrope, među kojima je i prevodilac na srpski jezik Dmitar Tasić.
Kraj Prvog svetskog rata ostavio je nezadovoljnike na svim stranama. Jedni su verovali da su imali pravo na više od onoga što su dobili, drugi su smatrali da su prestrogo kažnjeni. U mnogim delovima centralne, istočne i jugoistočne Evrope nasilje je nastavljeno i posle potpisivanja primirja 1918. godine. Došlo je do revolucija i građanskih sukoba. Sagledavajući period i sukobe koji su dugo bili zanemareni, autor nije koristio samo brojne izvore i arhivsku građu već je u delo vešto utkao odlomke iz literature i dnevničke beleške, stvarajući gotovo epski prikaz posleratne anarhije nakon sloma velikih imperija, navodeći nas da ponovo razmislimo o našem razumevanju Evrope. Knjiga je prevedena na više jezika, a našim čitaocima biće dragocen pogled sa strane na jedan od najdramatičnijih i najtragičnijih perioda novije srpske istorije, koji može pomoći boljem razumevanju kako šireg istorijskog konteksta tako i sadašnjih geopolitičkih prilika u Evropi.

Antonio Skurati
M – ČOVEK PROVIĐENJA
Laguna

U osvit 1925. najmlađi predsednik italijanske vlade, čovek koji je na sebe preuzeo krivicu za Mateotijevo ubistvo kao da je neka zasluga, leži u svom stanu punom buva. Benito Musolini, „sin veka“ sedeo u kancelariji lista Popolo d’Italija spreman da se suoči sa neprijateljima kada je ubedljivo bio poražen na izborima 1919. Sada je pobednik na svim frontovima, a ipak izgleda kao da je na samrti zbog čira koji ga izjeda iznutra.
Tako počinje drugi deo zlosrećne epopeje fašizma koju Skurati priča smeštajući je u formu romana. O M. se više ne pripoveda iznutra, jer on postaje nepristupačan entitet, „larva moći koja se pretvara u leptira čija je usamljenost potpuna“. Oko njega stari kamaradi rastržu jedni druge poput čopora pasa. Duče pak postaje dalekovid, on želi da se odmerava samo sa pitanjima od presudnog značaja, sa velikom istorijom. Rešavanje sporova između partijskih rukovodilaca poverava Augustu Turatiju, koji je tragičan u svom pokušaju da postupa ispravno; Badolju i Gracijaniju poverava afrički poduhvat, koji se slavi u retoričkim opisima nepreglednih dina, ali se u stvarnosti vodi kao najprljaviji od svih ratova i ide do užasa koje sa sobom nose bojni otrovi i koncentracioni logori.
Priča kulminira 1932, na desetogodišnjicu revolucije, kada M. podiže impresivni, sablasni spomenik fašističkim mučenicima i kada, čini se, više najavljuje buduća krvoprolića nego što odaje počast pokojnicima iz prošlosti.

Goran Vasin
ARHIJEREJI KARLOVAČKE MITROPOLIJE
Prometej

Patrijarsi German Anđelić, Georgije Branković i Lukijan Bogdanović (period 1882–1913) koji su sagledani u knjizi, spadaju u red crkvenih velikodostojnika koji su svojim predanim i požrtvovanim radom ostavili dubokog traga u osmišljavanju i razvoju prečanske nacionalne politike. Crkveni velikodostojnici o kojima govori ova knjiga čine najznačajnije predstavnike srpske nacionalne i duhovne elite koja je u drugoj polovini XIX i prvim decenijama XX veka predstavljala srpski narod u Austrougarskoj. I dok se patrijarh German Anđelić otvoreno i javno potvrđivao opredeljenim da na sve načine učini srpsku nacionalnu ideju mogućom u okviru Monarhije ne libeći se pri tom da uspostavi saradnju sa Dvorom i mađarskim vladajućim krugovima od kojih je u najvećoj meri i zavisio javno-pravni status srpskog naroda, njegov kulturni, prosvetni i nacionalni život, Georgije Branković je u kulturno-prosvetnom i političkom životu prečana ostao upamćen kao autor brojnih arhijerejskih poslanica, političkih tekstova, aktivni učesnik na Crkveno-narodnim saborima, graditelj velelepnih crkvenih zdanja. Njegovim putem je isprva išao i poslednji karlovački patrijarh Lukijan Bogdanović najviše se dokazujući u pomaganju srpskih škola, siromašnih crkvenih opština, osnivanju fondova sa različitim socijalnim namenama. Knjiga je upotpunjena odabranim političkim tekstovima i arhijerejskim poslanicama.

Leon Uris
EGZODUS
Dereta

Odmah nakon objavljivanja, 1958. godine, roman „Egzodus“ je postao hit u Americi, ubrzo je osvojio i ostatak sveta, skrivenim kanalima dospeo je i do Sovjetskog Saveza, gde su šapirografisane kopije prevoda čitane u tajnosti. U američkoj književnosti to je najveći uspeh nakon romana Margaret Mičel „Prohujalo sa vihorom“ (1936). Devetnaest nedelja bio je na vrhu top-liste „Njujork tajmsa“. Čime je to priča o brodu u čijoj utrobi je trista dvoje jevrejske dece, u luci Famagusta na Kipru, kojem britanske vlasti ne dozvoljavaju da otplovi ka Palestini, opčinila čitaoce? Možda rešenošću svih putnika na brodu da umru za svoje snove, možda zato što se mnoštvo ličnih priča i porodičnih istorija sklapaju u samo jednu misao – o borbi za snove i dostojanstvo nacije i slobodu koja mora da se osvaja svakoga dana? Ili, možda, zahvaljujući svemu tome? Ipak, mnogo pitanja ostaje otvoreno i nakon čitanja ovoga romana. Verovatno je dinamična i višeslojna priča bila inspiracija Otu Premingeru za film koji je premijerno prikazan 1960, s Polom Njumenom u glavnoj ulozi. Bez obzira na oprečna tumačenja književnih kritičara i političara o poetici, istoriografskim činjenicama i Urisovoj nameri koja je prethodila pisanju, ovaj roman je veličanstvena priča o ponovnom rođenju nacije nakon dve hiljade godina izgnanstva, poniženja, o snazi i želji da se u vrućem pesku Palestine velikim trudom i žrtvom stvore mesto i pravo na život.