Pečat – List slobodne Srbije Politički nedeljnik, aktuelna politička dešavanja, društvo, svet, kultura.
Pravo lice titoizma kao posebnog tipa totalitarizma s komunističkim predznakom pažljivo je skrivano – stalni teror nad stanovništvom bio je podmukao jer je režimu najvažnija stvar bila da se u javnosti ne pojave ni najmanji pokazatelji njegovog stvarnog delovanja. Prikrivanje prirode ovog represivnog sistema i njegovo održavanje na vlasti ne bi bilo moguće da on nije bio i finansijski, i logistički, i politički potpomognut iz zapadnog bloka u vreme Hladnog rata
Dragan Krstić (1929–2006), psiholog, rođen je u Beogradu, u građanskoj porodici koju su nove vlasti posle rata smatrale „klasno neprijateljskom“. Niže razrede završio je u Državnoj realci, a maturirao u Prvoj muškoj gimnaziji, posle izbacivanja zbog „verbalnog delikta“. Godine 1948. proveo je nekoliko meseci u kaznenom radnom logoru u Velikoj Remeti zbog privatnih izjava nesaglasnih s tadašnjom političkom ideologijom. Studije je započeo na grupi  čiste filozofije na Filozofskom fakultetu u Beogradu, da bi posle dve godine prešao na novoosnovanu Psihološku grupu. Diplomirao je 1954. sa prvom posleratnom generacijom psihologa. Bio je zaposlen u Savetovalištu za izbor zanimanja, a od 1958. Instituta za psihološka istraživanja, gde je prošao sva zvanja, od asistenta do v. d. direktora. Doktorirao 1965. Usavršavao se na studijskim boravcima u Njujorku, Parizu, Moskvi, Lenjingradu i Londonu. Od 1969. radio u Institutu za socijalnu politiku i kao honorarni profesor Više škole za socijalne radnike, gde je 1972. izabran za redovnog profesora. Istovremeno predavao i na Univerzitetu u Nišu. Godine 1974. izabran za vanrednog profesora na Filološkom fakultetu u Beogradu za predmet Pedagoška psihologija. Te godine u istom zvanju predavao je i na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu. Godine 1986. izašlo prvo izdanje njegovog kapitalnog „Psihološkog rečnika“, sa 5.300 odrednica na 900 strana – u to vreme autorskog i izdavačkog podviga, više puta ponavljanog. Pored brojnih radova, objavio i udžbenik o učenju i razvoju, prvi te vrste kod nas, koji je doživeo više izdanja. U mladosti bio sportista i strastveni pilot-amater. Izdavačka kuća „Balkanija“ iz Novog Sada objavila je pet knjiga Krstićevih dnevnika vođenih u tajnosti (ni supruga nije znala za njih, jer je to moglo biti po život opasno u udbokratskom režimu). |
Do sada je, u izdanju izdavačke kuće „Balkanija“ iz Novog Sada, izašlo pet tomova dnevnika „srpskog Vinstona Smita“, psihologa Dragana Krstića. Da nema njegovih dnevnika, posle sto godina bi neko mogao misliti da su Srbi pod Brozom živeli kao u balkanskoj Americi. Koja je, po vašem mišljenju, suština Krstićevog beleženja skrivene istorije titoizma?
Grupa psihopata organizovana oko „Bi-Bi-Si maršala“ izvršila je serije masovnih ubistava i pljački u Jugoslaviji, pre svega nad srpskim narodom a naročito nad njegovom građanskom, kulturnom i moralnom elitom. Izigravajući revolucionare njima je bilo potrebno da maskiraju svoj kriminogeni psihološki inventar, pa su radi toga brutalnim terorom stvorili strašan represivni sistem kojim je njihovo kriminalno delovanje, poznato pod šifrom „revolucionarna praksa“, formatizovano u šizofreno-paranoidni institucionalni sistem. Najbitnija osobina ovog sistema je potpuno odsustvo svakog suočavanja sa stvarnošću i stvaranje fiktivnih predstava o realnosti, odnosno artificijelne realnosti kao svojevrsne društvene šizofrenije, pa je, u organizacionom smislu, kaže Krstić, da bi (savez komunista) mogao da funkcioniše – sistem morao da bude lišen bilo kakve sadržine [zapis od 17. XII 1981].
Ovako izgleda sižejna okosnica Psiholoških beleški Dragana Krstića koje su publikovane sa nepretencioznim podnaslovom – Pokušaji psihološke hronike 1960–1988. One otkrivaju dublja značenja istorijskih događaja i daju psihološka tumačenja tekućih političkih zbivanja i svakodnevnog života u Jugoslaviji nakon završetka Drugog svetskog rata, a britkim uvidima u prirodu razaranja društvene, ljudske i psihološke realnosti koje je sprovodio jedan okrutan sistem, predstavljaju svojevrsnu „anatomiju titoističke destruktivnosti“ sa minucioznim evidentiranjem njenih psiholoških posledica – od njihovog nastanaka do danas.
Pravo lice titoizma kao posebnog tipa totalitarizma s komunističkim predznakom pažljivo je skrivano – stalni teror nad stanovništvom bio je podmukao jer je režimu najvažnija stvar bila da se u javnosti ne pojave ni najmanji pokazatelji njegovog stvarnog delovanja. Prikrivanje prirode ovog represivnog sistema i njegovo održavanje na vlasti ne bi bilo moguće da on nije bio i finansijski, i logistički, i politički potpomognut iz zapadnog bloka u vreme Hladnog rata. Ta pomoć bila je smokvin list koji nije pokrivao samo lažnu predstavu o tome da je moguća „revolucija s ljudskim licem“ nego je prevashodno trebalo da sakrije pravo lice trockističke permanentne revolucije koja je na Zapadu tinjala tokom Hladnog rata. Ako je paradigma lenjinističko-staljinističkog modela revolucije bio Gulag (Glavna uprava logora i zatvora), paradigmu titoističkog modela činio je sistem dirigovane korupcije i institucionalizovanih laži koji je stvorio simulakrum pravnog poretka kao servis za održavanje stanovništva u stanju stalne egzistencijalne neizvesnosti i društvo kao politički logor sa perfidnim psihoideološkim nadzorom. Ovoj raskrivajućoj knjizi mogao bi da odgovara i podnaslov – Arhipelag Brozlag ili Skriveno lice titoizma. Kako je suštinu ovog sistema predstavljala proizvodnja ludila, njen stručan hroničar mogao je da bude samo neko poput Dragana Krstića – psiholog sa iskustvom kliničke psihijatrije. Mnoge stvari koje je Krstić evidentirao nikada više ne bi mogle da budu rekonstruisane jer su ostavljale nevidljive tragove u psihi ljudi koji su živeli u atmosferi specifične mentalne torture. Zbog toga Krstićeva knjiga postaje ne samo prvorazredni istoriografski izvor svog vremena nego i građa za studiju o „istoriji ludila u doba titoizma“.
Šta je titoizam iz perspektive Krstićeve istoriosofije našeg povesnog bivanja?
Titoizam je, dakle, u Psihološkim beleškama identifikovan kao svojevrsno doba antiistorije, šifra za uništavanje svega što bi moglo da omogući dalji kontinuitet postojanja srpske nacije – od fizičke likvidacije mladih naraštaja Srba, preko obezglavljivanja kulturne, novčane, intelektualne i duhovne elite koja se razvijala skoro dva veka. Ako je u titoizmu sve bilo besmisleno, jedini „smisao“ je bio organizovani i strašnim nasiljem izvedeni prekid srpske istorije, odnosno, po Krstiću, prekid istorije jer su ovde samo Srbi istorijski narod. Zbog toga je titoizam završni i totalni udar na bitije srpske nacije i pokušaj potpunog prekida njenog istorijskog kontinuiteta. Jedina konstanta politike titoizma bila je srbofobija. U vezi sa mržnjom prema Srbima čiji je kontinuitet institucionalizovan od strane spoljnog, velikog sveta, Krstić naglašava da je naivno mišljenje da ova institucionalizovana mržnja koja je imala Srbe kao naciljane žrtve, u istoriji može proći bez posledica i da neće imati transfer na potonje događaje, pa i na celokupnu evropsku tradiciju, i odmah potom zaključuje: „Istorija nije pragmatični trenutak. Ona mora trajati, i u tom trajanju mora zadržati svoj kontinuitet, a s njim i sve ono što je činilo tu istoriju“ [18. III 1985].
Sasvim u skladu sa svojim osnovnim usmerenjem, titoisti su nastojali da krivotvore celokupnu srpsku istoriju. Da taj njihov poriv nije bio autohton nego da je u velikoj meri bio indukovan iz stranog sveta danas potvrđuju brojni, sve agresivniji i radikalniji primeri prekrajanja srpske istorije, koji dolaze iz centara moći koje je Krstić identifikovao u svojim Beleškama.
Dragan Krstić razotkriva prirodu i karakter ratnih dejstava nakon sloma Kraljevine Jugoslavije u Aprilskom ratu, ali kao i većina njegovih savremenika nije mogao da objasni razlog zbog čega su angloamerički centri moći podržali Titov pokret obmane, odnosno deklarisane boljševike, umesto da pomognu svoje „prirodne“ i osvedočene saveznike u borbi protiv sila Osovine, i zašto je ta podrška boljševicima trajala sve vreme Hladnog rata? Koji je stvarni i dubinski razlog ove izdaje?
Reč je o tome da je angloamerička procena bila da se Jugoslavija ne bi mogla sačuvati za potrebe budućeg Hladnog rata ako bi nemačke saveznice na Balkanu dočekale slom Trećeg rajha na gubitničkoj strani. Kada je bilo jasno da Nemačka gubi rat (1943), trebalo je njihove vatrene saveznike prevesti na stranu pobednika i izbeći sklapanje mirovnih sporazuma. Poraz Hrvatske značio bi neminovno otkrivanje uloge Vatikana u ratu. Umesto da bude završen na pravni način, Drugi svetski rat je privremeno prekinut ideološkom egzibicijom i stvaranjem blokovske podele. Ustaše nisu mogle da preko noći zvanično postanu anglo-američki saveznici, za to im je bio potreban posrednik u formi koju im je pružio Brozov tabor. Umesto da budu ukinute, tekovine Drugog svetskog rata su za srpski narod nastavljene: vojna okupacija je zamenjena ideološkom, a zapravo psihološkom; genocid sprovođen u NDH, umesto da bude kažnjen, nagrađen je teritorijalnim proširenjem Hrvatske na Istru; crkveni poredak koji je sproveden u vreme nemačke okupacije na teritoriji sadašnje Severne Makedonije zadržan je do danas – proteranom sveštenstvu Srpske pravoslavne crkve je posle rata bio zabranjen povratak u eparhije i parohije; teror i genocid nad Srbima na Kosovu i Metohiji nije prekidan; logor kao nomos moderne je za Srbe bio konstanta koja je menjala samo ideološki predznak – od Gradiške Stare, preko Mermernog otoka, do današnjih enklava u južnoj srpskoj pokrajini.
Drugi razlog za angloameričko promovisanje „Bi-Bi-Si maršala“ kao komunca „sa ljudskim licem“ bila je njegova uloga u novoj fazi trockističke permanentne revolucije u toku Hladnog rata kada je politika titoizma profilisana kao hibridni sistem sačinjen od staljinističkog političkog terora, visoke američke tehnologije i britanske obaveštajne logistike, i to radi servisiranja Jugoslavije kao područja eksperimentalnog delovanja NATO kulture na kome je ona proveravana i uigravana za upotrebu u posthladnoratovskom periodu.
Zašto je za Krstića srpsko pitanje najbitnije pitanje posleratne Jugoslavije?
Krstić centrira srpsko pitanje kao ključan faktor za održanje titoizma koji se poistovetio sa Jugoslovenskom državom, a lažiranje prirode, toka i rezultata Drugog svetskog rata tumači kao politički osnov za uspostavljanje totalitarnog sistema. Zbog toga je ključni uslov njegovog održanja i opstanka tabuiziranje genocida počinjenog nad Srbima, dok je „srce tame“ ovog sistema činilo držanje srpskog naroda u pravnom statusu koji njihov životni prostor pretvara u koncentracioni logor. Konstatujući da posleratni režim, koji je samo formalno nasledio predratnu Jugoslaviju, nikada nije smeo objaviti podatke o masovnom pogubljenju Srba, u kojem je i sam neposredno učestvovao, Krstić zaključuje: „Srbija se nalazi u statusu okupirane zemlje, sa svim karakteristikama koje su pratile i prethodne okupacije: sa biološkim uništavanjem, teritorijalnom dezintegracijom, ekonomskom eksploatacijom i kulturnim genocidom. Nosioci te politike mogli su doći u Srbiju i na vlast uz pomoć oružja velikih sila, uz neposrednu pomoć njihovih trupa“ [30. XII 1966]. Za Krstića ovo nije samo srpsko pitanje već je i evropsko i zbog toga tvrdi da je samo ono što se desilo u Nemačkoj, Italiji, Mađarskoj bilo dovoljno da se Evropa ne može psihološki oporaviti od unutarnjeg bremena koje se ne može odbaciti jednostavnim stresanjem ramena, te pita: „Šta će se tek psihološki desiti kad se otvore psihološke rane centralne i istočne Evrope? Šta će biti sa Jugoslavijom kad se otvore srpske rane?“ [25. III 1967].
Naš psihobiograf titoizma kao eksperimentalnog NATO „koka-kola socijalizma“ smatra da su Srbi u Brozotopiji živeli pod okupacijom. Kako to argumentuje?
Krstić veoma rano dolazi do zaključka da je Srbija okupirana zemlja, što je do danas proskribovana misao jer u sebi sadrži čitav niz teških implikacija – osvrt na prirodu vlasti koja je nastavila da sprovodi geopolitičku strategiju nasleđenu od nemačkih nacionalnih socijalista, odsustvo njene konstitutivne moći i time stalni izazov za njeno rušenje radi uspostavljanja legitimne vlade. Zapravo, reč okupacija bila je sinonim za vlast koja se razvila na nepravnom prelasku ratnog (okupacionog) stanja u vanredno (postokupaciono, revolucionarno) stanje. Naime, ratno stanje je brojnim pravno-tehničkim manipulacijama prevedeno u vanredno stanje u kome je na neodređeno vreme suspendovan pravni poredak i otvorena mogućnost stvaranja logora. Da bi „Bi-Bi-Si maršal“ dobio prividni legitimitet, formirana je „prelazna vlada“ (nacionalnog jedinstva?) Tito–Šubašić koja nikada nije stekla stvarni legitimitet, ali je kraljevskim ukazom dobila lažni kontinuitet. Koliko je uloga britanske obaveštajne logistike bila opskurna nazire se na osnovu činjenice da se britanski premijer Vinston Čerčil za vreme sudbonosne dve godine rata nije nijednom susreo sa Slobodanom Jovanovićem, predsednikom izbegličke Jugoslovenske kraljevske vlade u Londonu, iako mu je Jovanović sve vreme bio takoreći „pod rukom“, ali da je otrčao do Napulja da se vidi i razgovara s Titom, i to nakon što je „Bi-Bi-Si maršal“ u Vatikanu od pape dobio politički „imprimatur“!? Čak i da je ulazak Jugoslavije u rat bio istorijska neminovnost, nesrećni puč 27. marta 1941, koji Krstić često pominje i analizira, prema njemu predstavlja inicijalni akt bezakonja na putu svođenja srpskog naroda na logorašku naciju za vreme i nakon Drugog svetskog rata. Svaki potonji pokušaj Srba da izađu iz nametnute paradigme logora – kao prostora u kome je vanredno stanje kao privremena suspenzija pravnog poretka dobilo trajno prostorno uređenje – postaje opravdanje za njihovu stigmatizaciju i kažnjavanje. Srbi su dobili status kolektivnog homo sacera – čoveka koga je svako mogao ubiti a da ne bude kažnjen za ubistvo, samo zato što je pripadnik zajednice koja se našla izvan bilo kakvog pravnog poretka. Samo je sa takvog stanovišta obraćanje Srbima rečima „niko ne sme da vas bije“ moglo da bude okarakterisano kao poziv na rušenje „pravnog poretka“ države (zapravo logora) i izliv „srpskog nacionalizma“ koji dovodi do raspada SFRJ. Svaki pokušaj Srba da izađu iz logora, da traže primenu pravnog poretka i zakona, i dan-danas predstavlja poziv na ukidanje vanrednog stanja u kome se nalaze od 1941. godine. Tako je britanska obaveštajna logistika uspela da obezbedi kontinuitet suspenzije pravnog poretka od puča 27. marta 1941. i nemačke okupacije uz rasparčavanje Jugoslavije; preko „tihe“ podrške revolucionarnom teroru i titoističkoj diktaturi „radničke klase“ kao operacionalizaciji vanrednog stanja; zatim insistiranjem na međunarodnom priznavanju granica teritorijalnih entiteta stvorenih u metežu rata, koji su potom postali tekovine revolucije nastale protivzakonito na ideološkom a ne pravnom osnovu; pa sve do bespravne upotrebe najsnažnije vojne mašinerije od postanka sveta (1999) da bi se najvažniji deo logora u kome su Srbi smešteni predao u ruke najposlušnijih kapoa.
Žarko Vidović je, veoma ozbiljno i argumentovano, tvrdio da su Srbi logoraška nacija. Koliko Krstićevi dnevnici potkrepljuju ovakvo stanovište?
Istorijsku sudbinu srpskog naroda preciznije i snažnije određuje paradigma logora nego paradigma okupacije. Okupacija neke države podrazumeva uspostavljanje okupacionog pravnog poretka pri čemu okupator preuzima odgovornost za njegovo sprovođenje i preduzima mere za primenu zakona na okupiranoj teritoriji. Dakle, okupacija ne znači potpunu suspenziju prava već predstavlja primenu pravnih normi koje okupator sprovodi nad okupiranim stanovništvom: tu je prisutan nekakav pravni 
poredak, čak i kada je on nametnut od strane okupatora, ali na taj način da okupirano stanovništvo ne odgovara za eventualne zločine koje počini okupator. Logor ne nastaje na osnovu preobražaja ili razvoja zatvorskog prava koje se primenjuje u normalnom poretku nego kao rezultat vanrednog stanja i ratnog prava. Za razliku od okupacije – pravnog stanja proisteklog iz ratnog prava – logor je rezultat potpune suspenzije prava i pravnog poretka, odnosno prostor koji se otvara kada vanredno stanje, koje predstavlja samo privremenu suspenziju poretka, postane pravilo tako da dobija trajno prostorno uređenje koje ostaje stalno izvan granica normalnog poretka. Logori stvaraju prostor za izuzimanje iz pravnog poretka u kome se zakoni u potpunosti suspenduju tako da je u njima sve moguće. Logorašima su oduzeta sva prava – od političkih do prava na život – oni su svedeni na biološki život koji im u svakom trenutku može biti oduzet a da za taj čin niko ne bude kažnjen.
Razlika između okupacije i logora najbolje se uočava upoređivanjem položaja onog dela srpskog naroda koji je bio pod nemačkom okupacijom sa onim u NDH za vreme Drugog svetskog rata. Nemačka vlast je nakon rasparčavanja Jugoslavije jedan deo njene teritorije odredila da se zove „okupirana Srbija“ (deo pretkumanovske Srbije, jer su se neki njeni delovi našli pod bugarskom i italijanskom okupacijom), te nad njom proglasila okupaciju i primenjivala svoje zakone, a za njihovo sprovođenje tražila saradnju najpre komesarske uprave, a zatim okupacione vlade koju je ona postavila. Zbog primene pojedinih propisa koji nisu bili u skladu s međunarodnim ratnim pravom (odmazde, streljanje taoca itd.) može se reći da je taj okupacioni poredak činio zločine i bio zločinački, ali u njemu nije bilo stavljeno van zakona celokupno srpsko stanovništvo. Recimo, svi zarobljeni oficiri Jugoslovenske kraljevske vojske koji su se izjasnili kao Srbi odvedeni su u nemačke zarobljeničke logore, što je važilo i za Slovence koji su bili zarobljeni van Slovenije, odnosno i za Crnogorce zarobljene van Crne Gore, dok su svi oni koji su se izjasnili kao pripadnici bilo kog drugog naroda (Hrvati, Mađari, Rumuni itd.) pušteni svojim kućama. Dakle, u skladu s ratnim pravom, kao ratni zarobljenici tretirani su pre svega pripadnici onog naroda sa kojim je Nemačka bila u ratu. Od 210.000 zarobljenika nakon Aprilskog rata preko 90 odsto činili su Srbi. Treći rajh ne bi bio u stanju da Srbiju drži pod okupacijom bez saradnje sa svojim balkanskim saveznicama i pretnje da će Srbija biti njima podeljena kao ratni plen. Šta bi to u praksi značilo može se naslutiti iz onoga što se već dešavalo u NDH gde je odmah celokupni srpski narod stavljen izvan zakona, tako da nekažnjeno ubijanje Srba nije vršeno samo u zloglasnim hrvatskim logorima smrti nego na celoj teritoriji te države, odnosno svuda dokle je dopirala državna uprava. Zbog toga se NDH može smatrati najprostranijim koncentracionim logorom u Drugom svetskom ratu. Između pravnog statusa okupacije i logora vlada Milana Nedića je izabrala saradnju sa okupatorom. Problem je u tome što su titoisti prilikom prelaska iz ratnog stanja u vanredno stanje (revolucija) prihvatili hrvatski a ne nemački model rešavanja srpskog pitanja, odnosno umesto da primenjuju zakone i uvedu pravni poredak, makar nakaradni, izabrali su njegovu potpunu suspenziju, posebno u delu koji se odnosio na srpski narod.
Kraj u narednom broju
