IZLOG KNJIGE

Božidar Ferjančić
SRBIJA I VIZANTIJA
„Službeni glasnik“ i Vizantološki institut SANU, Beograd

Akademik Božidar Ferjančić (1929–1998) ostavio je iza sebe izuzetno vredno naučno delo, rasuto po različitim zbornicima i časopisima, koje do sada nije bilo dostupno široj čitalačkoj publici. Knjiga predstavlja izbor njegovih studija iz istorije srpsko-vizantijskih odnosa, od stvaranja srpske države pod Stefanom Nemanjom pa do pada Vizantije i Srbije pod tursku vlast. U studijama koje čine jedinstvenu celinu prikazan je kontinuitet tih odnosa kroz ratove i srpska osvajanja, opisani su pregovori koji su potvrđivani sa uspostavljanjem bračnih veza između dva dvora, ekonomija, crkveni i kulturni uticaji. Posebno izdvajamo poglavlja o brakovima: kralja Stefana Prvovenčanog sa Evdokijom i kralja Milutina sa Simonidom, zatim ona o srpskoj vlasti u Epiru, Tesaliji i Serskoj oblasti, kao i o autokefalnosti srpske crkve čijih osam vekova obeležavamo ove godine (1219–2019).

Vasa Kazimirović CRNA RUKA „Prometej“, Novi Sad Knjiga o najkontroverznijoj pojavi novije srpske istorije, dubokim i zapetljanim tragovima Crne ruke. Majski prevrat, ubistvo kralja Aleksandra Obrenovića, atentat u Sarajevu, atentat na regenta Aleksandra, Solunski proces. Težište u knjizi stavljeno je na kazivanje o tajnom oficirskom udruženju Ujedinjenje ili smrt, nazvanom Crna ruka. Posebna pažnja posvećena je nastojanjima prvaka ovog udruženja da postanu odlučujući faktor u zemlji da, pored drugog, zbace s prestola kralja Petra Karađorđevića i njegovu dinastiju. Osnovu knjige čini arhivska građa iz stranih i domaćih arhiva. Iz domaćih arhiva korišćena je i ona građa, koja je, iz raznih razloga, pa i političkih, svrstana u suspektnu, kao i građa preko koje su istoriografija i publicistika, takođe iz raznih razloga, uglavnom prešle kao da ona i ne postoji. To, pored ostalog, važi za neobjavljene dnevnike i zabeleške ličnosti koje su bile u prilici da saznaju za mnoge tajne, koje za svog života nisu smele ili nisu mogle da obelodane.

Marko Aleksić
SRPSKE ZEMLJE PRE NEMANJIĆA – OD 7. DO 10. VEKA
„Laguna“, Beograd

Naučno delo koje se čita kao istorijska lektira, jedinstven izvor znanja o vremenu koje prethodi slavi Nemanjića, knjiga koja uspostavlja nov pristup u traganju za otkrićima iz 13 vekova duge istorije Srba.
Razdoblje od 7. do 10. veka predstavlja najzamagljenija stoleća srpske prošlosti. U to vreme na ruševinama antičkog sveta izrastaju temelji Evrope kakvu danas poznajemo i prelamaju se ključni događaji za njenu istoriju, a na našim prostorima rađa se jedan sasvim nov svet. Slovenska plemena se šire i kreću ka jugoistoku Evrope, a među njima se vrlo rano izdvaja ime Srba. Naši preci otpočeli su epsko putovanje od reke Labe na istoku današnje Nemačke koje se posle više od 1.500 kilometara završilo u okolini Soluna, da bi se zatim trajno naselili na Balkanu.
Prvi put jedna knjiga jezikom istorijske i arheološke nauke studiozno i uzbudljivo pripoveda o tom putovanju. Koristeći arhivske pisane izvore, kao i nova arheološka istraživanja, ona govori o prvom po imenu poznatom srpskom knezu Dervanu i zemlji Bojki, nastanku titule župana, drevnim slovenskim naseljima sa ostacima paganskih hramova. Knjiga sadrži izuzetno važna otkrića poput postojanja vladarske palate na tlu Srbije iz 8. veka, koja predstavlja najraniju poznatu takvu građevinu u slovenskom svetu, ili više crkava znatno starijih od Raške episkopije, što pokazuje da su Srbi prihvatili hrišćanstvo ranije nego što se to do sada verovalo i da su se tu nalazili prvi poznati hrišćanski hramovi među Slovenima. Izdanje je obogaćeno istorijskim kartama i ilustracijama značajnih arheoloških nalaza, građevina, utvrđenja i naselja najstarije srpske države.

Željko Popović KRF – OSTRVO VASKRSENJA SRBIJE „Prometej“, Novi Sad Krf je, od januara do aprila 1916, bio jedino uporište srpske slobode. Cela srpska država – regent, vlada, vojska, Vrhovna komanda, Narodna skupština, činovništvo – tada se našla na ovom grčkom ostrvu. Srpskih prognanika bilo je više nego samih Krfljana. Prema rečima Miloša Kovića, ova knjiga predstavlja, za sada, najpotpuniji prikaz boravka Srba na Krfu u Prvom svetskom ratu. ,,Ona se sastoji od niza svedočenja učesnika, očevidaca i savremenika. Priređivač je svedoke pustio da sami govore, zadržavši se na najnužnijim objašnjenjima. Namenjena je najširem krugu čitalaca, ali će u njoj i stručnjaci moći da nađu mnogo korisnih podataka. Hodočasnici na Krf i Vido dobili su knjigu koju će, pošto se sastoji od mnogo posebnih celina, moći da započinju, ostavljaju i da joj se, bez teškoća, iznova vraćaju. U njoj će pronaći mape Krfa i pregled svih mesta koja bi trebalo da se posete. Tu je i oko 4.000 imena srpskih vojnika sahranjenih na Vidu i širom Krfa, među kojima će mnogi pronaći svoje pretke.