Mračno svetlo globalističke antiutopije

Piše MARKO TANASKOVIĆ

Jedan od romana koji su obeležili godinu za nama svakako jeste Black Light Miomira Petrovića, mračna antiutopijska priča o Beogradu iz ne tako daleke budućnosti, o Beogradu pod okupacijom bezličnog i birokratizovanog, globalističkog poretka

U romanu Black Light Miomira Petrovića države više ne postoje, svaki oblik suvereniteta, i nacionalnog i ličnog, ukinut je, a svet je podeljen na kantone i kvartove pod upravom iste nemilosrdne globalne, centralizovane vlasti. Kao i svi veliki gradovi pod vlašću Poretka, futuristički Beograd nalik je malom Vavilonu, multikulturna i egzotična mešavina različitih naroda i rasa, što je posledica prisilnih i dobrovoljnih migracija koje su u potpunosti izmenile strukturu lokalnog stanovništva. Glavni junak romana, neimenovani bivši naučnik specijalizovan za ispitivanje svetlosti i bivši gerilac globalizovanog pokreta otpora, poznat pod konspirativnim nadimkom Lasica, živi na teritoriji dorćolskog kvarta, nedaleko od Bajlonijeve pijace, nakon što je položio oružje u borbi protiv Poretka i za kaznu izgubio većinu svojih „građanskih prava“ (uključujući i pravo na zaposlenje i neograničeno kretanje) i bio razdvojen od svoje supruge i ćerke, koje su internirane daleko od njega na teritoriji nekadašnje Danske.

IZMAŠTANA A OSTVARIVA REALNOST Priča počinje misterioznom smrću nepoznate žene na malom trgu između ulica Bulevara despota Stefana, Gundulićevog venca i Carigradske, a taj događaj povezaće šest osoba, šest komšija i „kvazisvedoka“ incidenta, kroz čije bolno lične ispovesti i teorije o događaju Petrović vešto i minuciozno dočarava sumorni svet svoje antiutopije. Paralelno gradeći zaplet oko istrage o smrti pokojne žene i Lasičinih sećanja na dane provedene u borbama po Španiji i Grčkoj u uniformi Oslobodilačkog fronta, Petrović daje konture i obrise jedne ubedljivo izmaštane realnosti koja, kako stvari sada nažalost stoje, ima velike šanse da nam se svima ostvari.
Petrovićeva vizija budućnosti daleko je bliža Orvelovom politički totalitarnom modelu iz 1984. nego Hakslijevom naučnoracionalnom i harmoničnom iz Vrlog novog sveta. Takođe, za razliku od Pekića, koji se u 1999. pribojavao nuklearne kataklizme i kanibalizma koji bi nakon toga usledio, Petrović, ponovo poput Orvela, predviđa ratove budućnosti koji se i dalje vode konvencionalnim oružjem, borbom „prsa u prsa“ na različitim meridijanima i paralelama planete. Na geopolitičkom planu, Petrović projektuje postojanje jednog globalnog Poretka, koji kontroliše veći deo Evrope i Severne Amerike, nasuprot koga stoji globalni pokret otpora, oličen u Komitetu, koji objedinjuje levičare, desničare i anarhiste, pod čijom kontrolom se nalaze delovi Latinske Amerike, Severne Amerike, Magreba i Levanta. Treća velika sila, Rusko carstvo, kojim vlada novoproglašeni car Ivan Krusanov, podeljena je na tri gubernije koje obuhvataju ogromni evroazijski prostor od Severne Evrope preko centralne Rusije do Ankare i Damaska na jugu, odnosno Irana, Pakistana i Avganistana na istoku. Tu je takođe i Islamski kalifat koji vlada u Africi (osim Magreba), Arabiji i Indiji.
U ovako postavljenoj globalnoj raspodeli moći i međunarodnom okviru, Petrović na intimnom planu konstruiše imaginarni mikrosvet svakodnevice svojih junaka u kojima uglavnom dominiraju strepnja i oskudica, sumnja i strah. Opisana atmosfera nalikuje jednom džinovskom logoru u kome su građani pod stalnim nadzorom različitih jedinica policije i dronova koji snimaju sva dešavanja na ulicama i u stanovima građana. Mentalna kontrola i ispiranje mozgova vrši se preko televizijskih prijemnika koje građani po zakonu moraju da drže uključene određeni broj sati dnevno kako bi primali propagandne informacije i poruke koje im šalje svemoćni Poredak. Umetnost je, kao dekadentna i buntovna razbibriga, uglavnom eliminisana, a malobrojni traže nostalgičnu utehu i nadahnuće u kino-projekcijama starih filmova i gramofonskim pločama davno zaboravljenih autora poput Leonarda Koena koje ih podsećaju na bolje dane.

NAJBOLJI OD SVIH SVETOVA Za razliku od povlašćenih elita Poretka koje žive u izobilju, većina stanovništva preživljava na apsolutnom minimumu osnovnih životnih namirnica, u vidu sledovanja koje se deli na poene i kartice, jer je papirni novac odavno postao stvar prošlosti. Mnogi dopunske prihode obezbeđuju zahvaljujući organizovanom lovu na labudove, koji su u odsustvu industrijskog zagađenja preplavili obale reka, a čije se meso smatra velikim delikatesom na trpezama aristokratije Poretka. Iako je religija zvanično ukinuta, a većina crkava služi kao prinudni smeštaj za beskućnike, izbeglice i druge nevoljnike, mnogi očajni građani, koji traže bekstvo iz ovog „najboljeg od svih mogućih svetova“, ipak i dalje zaziru od samoubistva kao verskog tabua, pa cveta posebna nova profesija, tzv. „šišmiša“, nemoralnih ljudi koji ubijaju za novac one koji ne žele ili ne smeju da dignu ruku na sebe.
Ovakav tip antiutopijskih, futurističkih romana obično se piše kada autor želi da, kroz žanrovske konvencije i pesimistički projektovanu budućnost, progovori o gorućim problemima sadašnjosti. Kao ozbiljan intelektualac i plodan pisac koji se kroz čitav svoj stvaralački opus prevashodno bavio pitanjima identiteta u globalnim i lokalnim, istorijskim previranjima, Petrović nas ovom knjigom nedvosmisleno upozorava na opasnost od totalitarnih, nadnacionalnih i korporativnih globalističkih projekata koji nam, umesto naših tradicionalnih nacionalnih, verskih i kulturnih vrednosti i identiteta, nameću potrošačke „surogate identiteta“ i novodopske vrednosti koje slabe i razbijaju zajednice i malo-pomalo nas uvode u mentalno i duhovno, a na kraju i ogoljeno fizičko ropstvo. Teško je očekivati da će drugosrbijanstvom i globalizmom zadojeni žiri NIN-ove nagrade prepoznati i nagraditi vanredni društveni značaj i neospornu umetničku vrednost Petrovićeve proze, ali smo apsolutno sigurni da će ovaj roman trajati i da će se tek pažljivo čitati u vremenima koja dolaze, bilo kao proročka najava buduće katastrofe ili kao uputstvo za razvijanje globalne strategije otpora.