Krvnik bi da opere ruke

Holokaust i Hrvati

Bes i srdžba kojima je Hrvatska reagovala na izložbu o jasenovačkim zločinima, otvorenu u sedištu UN u Njujorku, izazvali su suprotan efekat jer će postavka o jednom od najvećih zločina Drugog svetskog rata krenuti po mnogim gradovima i zemljama širom sveta

Dok se širom sveta obeležava Dan sećanja na žrtve Holokausta, Hrvatska divlja i besni što se neko usudio da podseti i na njenu ulogu u tom velikom zločinu. Služeći se zamenom teze, ili što bi rekli psiholozi – projekcijom vlastitih negativnih osobina na druge, hrvatsko Ministarstvo spoljnih poslova je optužilo Srbiju da izložbom o Jasenovcu, u sedištu UN u Njujorku, „manipuliše i plasira lažne podatke“, te da stradanje žrtava u tom ustaškom logoru iz Drugog svetskog rata koristi u „propagandne svrhe“.
Stav hrvatskog ministarstva objavljen je pošto su beogradske „Novosti“ obelodanile da je Hrvatska na sve načine pokušavala da spreči izložbenu postavku o Jasenovcu, ali je odustala kada je generalni sekretar UN Antonio Guteres odobrio otvaranje izložbe o ustaškim zločinima nad Srbima, Jevrejima i Romima.
Štaviše, u danu kada se svi sa dužnom pažnjom poklanjaju senima šest miliona jevrejskih žrtava stradalih u nacističkim koncentracionim logorima (27. januar, dan kada je 1945. godine oslobođen Aušvic-Birkenau, najozloglašeniji logor smrti u porobljenoj Evropi), Hrvatska upućuje Srbiji zvaničnu protestnu notu zbog izložbe o zločinima u ustaškom logoru Jasenovac, a koju je u sedištu UN otvorio Ivica Dačić, šef srpske diplomatije, optužujući ga da „nastavlja sa zloupotrebom i manipulisanjem žrtvama Jasenovca u dnevnopolitičke svrhe“, i da „neistinite i uvredljive izjave upućene Hrvatskoj i njenim zvaničnicima dovode u sumnju iskrenost deklarativnih stavova Srbije o želji za pomirenjem i izgradnjom dobrosusedskih odnosa“…

ŠTA BOLI HRVATE? Izgleda da su susede u Zagrebu posebno zabolele Dačićeve reči da je potrebno javno osuditi svaku vrstu istorijskog revizionizma koji negira zločine počinjene u Drugom svetskom ratu, te da logor Jasenovac mora ostati jedan od najznačajnijih simbola stradanja Srba, Jevreja, Roma, antifašista Hrvata i drugih nacija, simbol masovnog i besprimerno surovog ubijanja. Dačić je uz to pozvao hrvatskog premijera Andreja Plenkovića da ode u Jasenovac, pokloni se postradalima i jasno kaže ko su žrtve.
Biće da im je zasmetala i Dačićeva opaska da pitanje memorijalizacije logora Jasenovac do danas nije rešeno na primeren način, a da je jedan od razloga što su ustaški logorski objekti sistematski uništeni, dok su nacistički logori (ono što je od njih ostalo po povlačenju SS-a) očuvani i od njih su stvorena mesta sećanja i edukacije.
A što se tiče protestne note, Dačić nije krio svoje iznenađenje i ozlojeđenost navodeći da je izložbu o Jasenovcu u UN trebalo da organizuje Hrvatska, a ne Srbija, te da on u svom govoru nije izneo lažne činjenice i podatke. „Šta je u tome lažno? Ja sam rekao da je to jedini logor u Evropi koji nije bio pod Hitlerovom Nemačkom, nego pod ustašama, drugo da su tamo ljudi ubijani na najsvirepiji način“, rekao je Dačić i dodao da je sistem ubijanja u koncentracionim logorima pod kontrolom Nemaca bio drugačiji – putem gasnih komora, dok je u Jasenovcu postojalo takmičenje čuvara ko će koliko zaklati Srba, Jevreja i Roma, i da je iz hrvatskih izvora poznato da je tokom jedne noći pobednik morbidne trke zaklao 1.360 Srba, za to specijalno izrađenim oruđem – „srbosjekom“ – nožem za klanje Srba. „Prosto ne mogu da verujem da se neko još ljuti i da mi treba da se izvinjavamo što smo organizovali izložbu o tome kako su nas klali i ubijali. To je stvarno vrhunac licemerja i bezobrazluka“, podvukao je Dačić.
Predsednik Srbije Aleksandar Vučić sve je sveo na plastičnu ocenu da je protestna nota Hrvatske Srbiji zbog izjava ministra Dačića ravna onoj koju bi Nemačka uputila Jevrejima zbog obeležavanja Dana Holokausta.

MEĐUNARODNI PROJEKAT „Jasenovac – pravo na nezaborav“ prva je izložba međunarodne ekspertske grupe GH7 (istoričari iz sedam zemalja UN) koja je 72 godine posle Drugog svetskog rata uspela da fokus delegacija UN usmeri na jasenovačke mučenike.
Šef te ekspertske grupe i glavni kustos izložbe u UN je istoričar Instituta za Holokaust „Šem Olam“ u Izraelu Gideon Grajf, koji je Jasenovac odavno prozvao balkanskim Aušvicom, a posebno je ukazivao na činjenicu da mnogi do sada nisu ni znali u kojoj se državi dogodio jasenovački zločin, a kamoli da ga lociraju! „A istorija ubijenih u Jasenovcu nije samo istorija smrti već istorija o zverstvima, zlu, sadizmu i nečoveštvu. U koncentracionim logorima koje su vodili Hrvati smrt je smatrana vrhunskom vrednošću“, rekao je Grajf.
Odgovarajući na optužbe i komentare iz Hrvatske, Grajf za nemački „Dojče vele“ kaže da izložba ni po čemu nije sporna i da ne bi nijednu vladu trebalo da brine jer „ima samo dobre namere“. U tekstu „Izložba razdora u zgradi UN“ nemačka medijska kuća navodi da pitanje Jasenovca po ko zna koji put baca senku na hrvatsko-srpske odnose, a da je sada kamen spoticanja – jedna izložba u zgradi UN.
„I ponavljam: niko ne bi trebalo da strahuje od ove izložbe. Ovo je izložba posvećena žrtvama i sećanju na njih. Mi nemamo ništa protiv hrvatskog naroda. I uopšte mi je smešno da to moram i da kažem“, ističe Grajf, negirajući tvrdnje hrvatskog Ministarstva spoljnih poslova da su se Ujedinjene nacije distancirale od izložbe i da su povučeni neki sporni sadržaji. „To nije istina. Izložba je najnormalnije otvorena, ja sam održao predavanje na otvaranju. Da se UN distancirao, izložba ne bi bila ni otvorena…“
Govoreći o Jasenovcu, Grajf kaže da je taj logor u nekim aspektima bio gori od Aušvica, jer su načini na koji su ustaše ubijale u Jasenovcu i njegovim podlogorima bili primitivni i brutalni do te mere da su i predstavnici nemačke vojske koji su posetili Jasenovac bili toliko šokirani onim što su videli da su u Berlinu tražili hitnu intervenciju.
Čak je i američki predsednik Frenklin Delano Ruzvelt izjavio 1944. godine, dakle još pre završetka rata, da su Hrvati divlje životinje i da kao takve nemaju pravo da nakon rata žive u bilo kakvoj svojoj nacionalnoj državi već u rezervatima, i to pod prismotrom međunarodne zajednice.
Treba li korene najnovijih dešavanja u Hrvatskoj tražiti u volšebnoj političkoj igri, u kojoj su Hrvati, posle aktivnog učešća na strani poraženih sila, u dva svetska krvava rata, uspeli da sednu za zajednički sto s pobednicima i da oba puta prošire svoju vlast na tuđe teritorije? Posle Prvog svetskog rata dobili su Dubrovnik, Dalmaciju i Hercegovinu, a nakon Drugog svetskog rata (posle nečuvenih oblika genocida) vlast su proširili na Istru, koja nikada nije bila hrvatska, na Baranju i delove Srema, gde su imali vlast samo u vreme zločinačke NDH.

HRVATSKO DRUŠTVO JE KAO DUŠEVNI BOLESNIK U vreme zagrebačke galame oko izložbe o Jasenovcu, nemački javni radio „Dojčlandfunk“ objavio je veliki prilog o društveno-političkoj situaciji u Hrvatskoj, koju opisuje kao zemlju „koja sve više ide udesno“ i u kojoj vlada radikalni politički diskurs u kojem su „ključne reči neprijatelj, domovina, narod i izdaja“, prenose hrvatski mediji.
Govoriti o stanju u hrvatskom društvu zvuči kao citiranje iz istorije bolesti nekog duševnog bolesnika, pa ne čudi što je javni razgovor sve žešći i pun retrogradnih pojmova, navodi „Dojčlandfunk“. Situacija se pogoršala nakon ulaska Hrvatske u EU, kada se „završila faza opuštanja i reformi koju je orkestrirala velika nacionalna stranka HDZ“. U današnjoj Hrvatskoj pojmovi poput „Evrope“, „demokratije“, „ekonomije“ i „izgradnje“ zvuče nestvarno, o njima se govori s cinizmom.
„U narativu nacionalnog junaštva za Srbe je rezervisana uloga neprijatelja, osim ako odustanu od svog identiteta i deklarišu se kao Hrvati“, navodi „Dojčlandfunk“. Sledeća faza hrvatskog nacionalizma je rehabilitacija ustaškog režima, smatra nemački radio, te dodaje kako se to u delu naroda potiho već dogodilo, pa već postoje „čisto neonacističke teze“ o tome da u koncentracionom logoru Jasenovcu niko nije nastradao tokom Drugog svetskog rata.
Ove opaske dolaze upravo iz sredine koja se jasno odredila prema svojoj prošlosti i počinjenom zločinu u njeno ime. Nemački psihijatar i filozof Karl Jaspers u svom poznatom delu „Pitanje krivice“ jasno navodi da „pitanje nemačke krivice moramo razjasniti. To je naša stvar, nezavisno od optužbi koje dolaze spolja, koliko god nam one mogle poslužiti kao ogledalo… Samoprosvetljenje naroda u istorijsku osvešćenost i lično samoprosvetljenje pojedinca naizgled su dve različite stvari. Zapravo se prvo odigrava samo posredstvom drugog. Ono što pojedinci ostvare u međusobnoj komunikaciji može, ako je istinito, postati proširena svest velikog broja i, potom, važiti za samosvest jednog naroda“.
Zato i zvuči cinično izjava hrvatskog premijera Andreja Plenkovića, povodom Dana Holokausta, da je neophodno sačuvati sećanje na žrtve i tragediju jevrejskog naroda širom Evrope, uključujući i Hrvatsku. Pri tome, i ne pominjući srpske žrtve koje su bile najveće. Očigledno je dodvoravanje Izraelu, jer jevrejske zajednice već više godina unazad ne učestvuju u zvaničnom programu obeležavanja Dana sećanja na Holokaust u Hrvatskoj. A razloga je na pretek, od mise koja se svake godine u srcu Zagreba održava za Antu Pavelića, jednog od najvećih masovnih ubica tokom Drugog svetskog rata, pa do postavljanja spomen-table usred Jasenovca, mestu genocida nad Srbima, Jevrejima i Romima, hrvatskim obrambenim snagama (HOS) na kojoj je uklesan i ustaški pozdrav „Za dom spremni“. Tabla je posle niza protesta u septembru prošle godine preseljena iz Jasenovca na lokaciju nedaleko od Novske i nalazi se, kako navode hrvatski mediji, pod dvadesetčetvoročasovnom zaštitom hrvatske policije. „Samo dvadesetak metara od tog mesta je kosturnica i ruševine spomenika podignutog u znak sećanja na 650 palih partizana i civilnih žrtava fašističkog terora ubijenih u završnim operacijama oslobađanja Pakraca, Novske i Slavonskog trougla u proleće 1945“, piše zagrebački „Jutarnji list“.
Podsećajući da je hrvatska istorija jedinstvena po domaćem holokaustu, da „nijedna druga država nije imala svoj holokaust, nijedna nije imala želju da, bez nemačke prisile, istrebi deo stanovništva“, istoričar i zamenik predsednika Socijalističke partije Srbije Predrag Marković kaže za RTS da Hrvatska ne može da pomiri koketiranje sa fašizmom i želju da bude moderna evropska država.
„Ako minimalizujete žrtve Holokausta, vi idete u zatvor u Nemačkoj, u Austriji, u mnogim zemljama. A oni minimalizuju, prećutkuju srpske žrtve. Da nema Jevreja, ko zna šta bi bilo sa uspomenom na Jasenovac i zahvaljujući njima, čitav svet zna za Jasenovac“, objašnjava Marković.
Podsetimo da je još pre pet godina bivši član Upravnog odbora Spomen-područja Jasenovac Julija Koš uputila pismo ambasadorima u Hrvatskoj u kome ih obaveštava da stalna muzejska postavka u Spomen-području prikazuje lažnu, revizionističku sliku nekadašnjeg koncentracionog logora Jasenovac, a ne prikazuje priču o zločinu.
I danas, da nije kamenog cveta, Jasenovac bi više podsećao na golf teren nego na memorijalni centar, čemu doprinosi bezlična postavka iz koje se ne može zaključiti ko je bio zločinac, a ko žrtva. Srbija je u prošlosti naivno i na svoju štetu – najviše zahvaljujući svojim političarima – olako prelazila preko pogroma kojima je bio izložen njen narod tokom oslobodilačkih ratova koje je vodila protiv raznih zavojevača. A u tim vojnim formacijama koje su tokom 20. veka dolazile sa zapada, redovno su se nalazili prema srpstvu zločinački indoktrinirani Hrvati. Pomenuta izložba u sedištu UN doprinosi stvaranju prave slike tih zločina a priliku da je vide imaće i mnogi gradovi i zemlje širom sveta.