I latiše se mača…

Piše Nataša Jovanović

Da li iza uklanjanja vladike Jovana, duhovnog čeda patrijarha Pavla, sa niške episkopske katedre zapravo stoji obračun sa duhovnim nasleđem najomiljenijeg srpskog patrijarha

Srpski mediji u zapadnom vlasništvu i pred ovogodišnji redovni majski Sabor blagovremeno su krenuli u pripremu saborskog „terena“ po Hitlerovoj strategiji spržene zemlje. Prema spisku proskribovanih vladika, gde su se našli svi „tvrdoglavi protivnici modernizma i novotarenja“ došao je red i na vladiku niškog Jovana (Purića). Reč je o episkopu lomljenom u prethodnih godinu dana, otkada je na prošlogodišnjem Saboru privremeno uklonjen sa niške episkopske katedre. Po svoj prilici je trebalo da prođe godina da se u odsustvu dokaza „tvrdoglavi“ episkop slomi. Javnost je obaveštena da je nepritisnut godinama i bolešću na svoj zahtev razrešen.

OPTUŽBE DEŽURNIH MEDIJA Možda će jednoga dana neki istoričar Srpske crkve utvrditi da je prozapadna inkvizitorska mašinerija koja je svoju nameru „slučajno“ iscrpela u čuvenom spisku hercegovačkog episkopa Grigorija, optuživala vladike po principu po kome su SAD optužile Sadama Huseina za hemijsko oružje, a da na kraju oružja, odnosno episkopskih krivica nije ni bilo. Dogodio se samo jedan rat, u ovom slučaju rat protiv Srpske crkve u okupiranoj postoktobarskoj Srbiji, a glas licemerne kolaboracionističke manjine ostao je ispisan u pamfletima i optužbama dežurnih medijskih opadača Srpske crkve.

Kako u razgovoru za „Pečat“ ističe đakon Nenad Ilić, paradoksalna je činjenica da su se kod nas prema episkopatu doskora tolerisali mnogo ozbiljniji promašaji u ispunjavanju osnovne misije Crkve i lični prestupi, a sada je odjednom sve svedeno na finansijske i administrativne prekršaje i počele su rotacije kao na berzi.

„Kao da Crkva treba u očima javnosti da postane pre svega korporacija. I kao svaka korporacija mora redovno da se oslobađa neuspešnih ili nepoštenih menadžera. To je pravi skandal. Nije u istoriji Crkve nikad bilo idilično, ali ovakvo banalizovanje njene slike je nedopustivo. Pošto je inače odavno poznato folklorno gunđanje naroda na davanje sveštenstvu, čini se kao da je neki marketinški stručnjak neprijatelja Crkve osmislio kampanju o finansijskim malverzacijama. A mnogi u Crkvi su je iz raznih razloga prihvatili. I te kako ima šta da se primeti pojedinim vladikama. I oni su ljudi, a ne idoli. I ne bi nikakav problem bio da se rasprave, pa i sukobi vode oko nečega što slabi ulogu i misiju Crkve. Nasuprot. To bi donelo i njeno jačanje. Ovako – vidimo šta se dešava. Država je ovde sa kratkim prekidima sve vreme težila da kontroliše Crkvu, kao nekog ko ograničava slobodu vlastodržaca. To nije ništa novo. Od devetnaestog veka naovamo za to ima mnogo primera. Ali Crkvi je bilo lakše sa tuđom nego sa ’svojom’ državom koja je u velikoj meri kontrolisana i dirigovana sa strane. U takvoj situaciji teško je ustanoviti odakle se zapravo akcija protiv Crkve vodi.“

Komentarišući vezu između medijskih paškvila i činjenice da živimo u vremenu velikih istorijskih i sudbinskih iskušenja koja se nalaze pred srpskim narodom, đakon Nenad Ilić napominje da ne možemo a da ne pomislimo da se radi o sistematskom daljem slabljenju srpskog naroda i njegovih država i da mnogi iz Crkve to nesvesno ili ne daj Bože svesno potpomažu.

„Da Srbi dolazeće vreme dočekaju bez ustanove sa najvećim duhovnim, kadrovskim, materijalnim i svakim drugim potencijalom, cilj je skoro svima koji nisu Srbi i odani građani Srbije. Život je borba. Rat je neprekidan i tu nema milosti. Osvajaju se i teritorije i resursi i duše, pogotovo među državama i nadnacionalnim korporacijama nema mnogo sentimentalnosti. Zabluda mnogih koji su rasli u Jugoslaviji je da ’rata neće biti’, a on se nikako ne prekida. A mi to gledamo, bistrimo politiku, i sve vreme glumimo pacifiste u svim vrstama rata. Od oružanog, do ekonomskog, kulturnog. Na svoju štetu, dok skroz ne propadnemo.“

NESTANAK PESRONALNOG DOSIJEA Pošto ni u slučaju episkopa niškog Jovana medijski napakovane optužbe koje su po svemu sudeći činile osnovu istrage od strane Sinoda nisu dokazane u crkvenosudskom postupku, ostale su da budu klevete protiv jednog episkopa, ali i cele Srpske crkve. Suočen s tim, pravoslavni Srbin može sebi da postavlja brojna pitanja: Da li je vladika Jovan, učenik mitropolita petrogradskog Jovana, smenjen zbog svojih stavova o patrijarhu Pavlu, koji mu je bio duhovnik i uzor koga treba slediti u životu i radu SPC, naročito se zalažući za poštovanje predanjskog liturgijskog poretka o kome je najviše pisao upravo patrijarh Pavle? Da li je uklanjanjem duhovnog čeda patrijarha Pavla zapravo pokazana prava namera pojedinih krugova da se obračunaju sa duhovnim nasleđem najomiljenijeg srpskog patrijarha, dok istovremeno u javnosti popularišu njegovo ime i delo? Da li je na njegovu smenu uticalo to što je 2013, u doba proslave godišnjice Milanskog edikta, odbio da se sretne sa bitnim vatikanski kardinalom Anđelom Sodanom, koji je došao da služi misu u Nišu?

Ima li, najzad, njegova smena veze sa slučajem oca Radomira Popovića, jednog od najuglednijih teologa SPC, koji je nedavno u medijima oklevetan kao krivac za nestanak zlata i srebra iz crkve Svete Ružice, a čiji je progon započet pre neku godinu uklanjanjem sa mesta profesora Crkvenog prava sa Pravnog fakulteta Univerziteta u Beogradu da bi na to mesto bio doveden podobniji i nekome miliji predavač iz Kragujevca. Naime, smenjeni vladika Jovan i oklevetani otac Radomir Popović bili su (a više nisu) profesori i glavni branioci Akademije za umetnost i konzervaciju, one koja je u javnost dospela kada je iz dosijea smenjenog vladike Jovana nestala diploma čiju su autentičnost osporavali opskurni unutarcrkveni tužioci i progonitelji.

Tako je jedan od najplodnijih pisaca među srpskim vladikama, autor niza značajnih knjiga, počev od studija o Hristu i Bogorodici u Svetom predanju Crkve, preko obimnog dela o simbolima Pravoslavne crkve, do knjige i TV serije o liturgiji, optužen od inkvizitora da je pokrao samog sebe.

Pravni istoričar dr Zoran Čvorović smatra da je lakše poverovati u to da je neka zaverenička grupa zaštićena od strane pojedinaca u Sinodu iz personalnog dosijea arhiva Akademije za restauraciju ukrala diplomu prethodno markiranog za odstrel episkopa niškog, nego da je on to sam učinio. U prilog tome govori činjenica da niko od crkvenih vlasti nije prijavio izvršenje krivičnog dela nadležnom tužilaštvu ili policiji iz čega proizlazi da se štitilo treće lice, a ne već u javnosti žigosani vladika niški.

SVEŠTENIČKA MAŠINERIJA Drugo važno pitanje u slučaju razrešenja vladike Jovana jeste zloupotreba sveštenstva u cilju smene nepodobnih vladika.

„U slučaju vladike Jovana, pred prošlogodišnji majski Sabor aktivirana je ranije oprobana mašinerija sveštenika-tužilaca koji su optuživali sopstvenog episkopa. Njihove optužbe su najpre predstavljale materijal za medijske klevete, a onda su u novoj formi korišćene od strane sinodskih istražitelja kao pretnja saborskim sudom.

Tako su sveštenici – urotnici i u slučaju smena vladika Artemija, Georgija, Filareta i Jovana – činili teške crkvene prestupe zavere i pobune protiv vlasti zakonitog episkopa sankcionisane 18. pravilom Četvrtog Vaseljenskog sabora, 34. pravilom Trulskog sabora i 17. članom Krivičnih pravila SPC. Jer prema 13. pravilu Prvog- drugog Carigradskog pomesnog Sabora sveštenici su dužni da budu poslušni svom episkopu sve dok on ne bi bio na osnovu sprovedenog, valjanog crkvenosudskog postupka razrešen sabornom crkvenosudskom presudom. Da su tajni unutarcrkveni islednici stigmatizovanih vladika otišli predaleko, pokazuje slučaj odavno bez suda u javnosti osuđenog vladike banatskog Nikanora. Sinod je između ostalog ispitivao krivicu ovog episkopa na osnovu optužbi sveštenika kome je prethodni postupak oduzeo bilo kakav kredibilitet, a koja se prema 75. pravilu Svetih Apostola traži za tužioca protiv jednog episkopa. Reč je o svešteniku koji je državnom sudu tužio za mobing svog episkopa, čime se ogrešio o drevno crkveno pravilo da nijedan klirik u sporu sa drugim klirikom ne sme da predmet istog iznese pred državni sud, kako je to još apostol Pavle uputio članove Korinćanske hrišćanske opštine svojom poslanicom. Ovim je učinjen opasan presedan, koga čini mi se nisu svesni progonitelji u jerarhiji Srpske crkve vladike Nikanora kojim se otvara mogućnost svetovnoj vlasti da putem suda ili drugog organa mešetari i kadrira unutar naše crkve. Uostalom i sveštenici-urotnici i arhijereji tužioci svoga brata (ili njih sedam dosad smenjenih) u stanju opijenosti obećanom moći po svoj prilici nisu svesni da služe ostvarenju evroatlantskog cilja lišavanja samostalnosti Srpske crkve.“

Puštanje u javnost najtežih optužbi protiv pojedinih episkopa koje potom nisu dokazane ili opovrgnute u crkvenosudkom postupku, imalo je za cilj urušavanje moralnog lika jerarhije Srpske crkve i njeno izjednačavanje sa moralnim ništavilom papske kurije. Umesto da se odvoji kukolj posejan u vreme oficijalnog ateizma od žita, napominje Čvorović, ovako je posle 5. oktobra u istom paketu u kome se dovodi u pitanje moralni autoritet vojske ili prosvete stavljen pod znak pitanja i moralni autoritet ustanove koja je rodila srpsku etiku.

EVROPSKI RASKOL BUGARSKE CRKVE Podsetimo da je zapadna pseudoimperija pred petooktobarski državni udar imala jasan plan za desuverenizaciju i okupaciju Srbije, ali i razgradnju ustanova čuvara nacionalnog identiteta. Uporedo sa fizičkom okupacijom zemlje sprovodila se, korak po korak, i njena duhovna okupacija.

„Uporedo sa tim“, kao tvrdi Čvorović, „pravoslavni srpski narod se sablažnjavao praksom molitvenog opštenja sa jereticima pod firmom globalističkog ekumenističkog dijaloga. Istovremeno modernisti su sve glasnije najavljivali ogorčenu borbu protiv etnofilije u Srpskoj crkvi kidišući na svaku vezu srpskog i pravoslavnog, pa i na samo ime Crkve. Uz to pojedini moćni krugovi, protivnici navodne etnofilije, obrušili su se na organizaciono jedinstvo SPC težeći da u budućnosti našu crkvu pretvore u konfederaciju samostalnih mitropolija čije bi se granice poklapale sa granicama NATO državolikih balkanskih tvorevina na srpskoj istorijskoj teritoriji.“

Iz današnjeg ugla je jasno da je zapadna imperija imala isti cilj kada je u pitanju srpska politička i crkvena sfera. Kao što se srpska država posle 5. oktobra teritorijalno rastakala, gubila svoj nacionalni identitet i političko kadrovsku samostalnost, tako je u postpetooktobarskoj epohi u SPC izvođena njena organizaciona demontaža, duhovno slabljenje, nacionalno obezličavanje i političko kadriranje.

Po Čvoroviću, kada je u pitanju pozicija SPC u uslovima postpetooktobarske okupacije, vrlo je poučno ono što se dogodilo sa Bugarskom crkvom posle bugarskog 5. oktobra 1990. Tada su pod izgovorom da žele da izvrše čišćenje BC od arhijereja i sveštenika koje su dovodili u vezu sa komunističkom Službom bezbednosti, predstavnici prozapadne Koalicije saveza demokratskih snaga na čelu sa Željom Želevim tražili formiranje novog demokratskog Sinoda.

„Glavni zagovornik lustracije BC bio je jeromonah Hristofor, inače član Saveza demokratskih snaga. Zahtev za lustraciju jerarhije BC bio je usmeren protiv patrijarha Maksima, čiji izbor su osporavali njegovi protivkandidati iz 1971 – mitropoliti Pimen, Pajsije i Josif. Oni su patrijarha Maksima optuživali da je izabran uz pomoć režima Todora Živkova i tako sebe kandidovali za jezgro novog demokratskog Sinoda. Protivno evropskim vrednostima na koje su se pozivali, a pre svega protivno principu sekularizma i slobode veroispovesti, bugarski Evropejci su se drastično mešali u unutarcrkvene stvari, podstičući raskol i to pre svega tako što je Direkcija za veroispovesti 1992. kao jedinog zakonitog predstavnika pravoslavne veroispovesti priznala Sinod raskolnika. Stvari su se promenile kada je 2002. Viši administrativni sud poništio odluku Direkcije za veroispovesti i prema novom zakonu kao jedinu zakonitu pravoslavnu crkvu registrovao zvaničnu BPC na čelu sa patrijarhom Maksimom.“

„Prilikom Bugarskog raskola svoje težnje“, kaže Čvorović, „pokazali su, s jedne strane EU, a s druge fanariotski krugovi i njihov zastupnik carigradski patrijarh Vartolomej. Brisel je svoj odnos prema raskolu prikazao kroz presudu Evropskog suda za ljudska prava iz 2010, donetoj po žalbi raskolničkog Sinoda a posle priznanja Bugarskoj crkvi od strane bugarskog suda svojstva jedinog zakonitog predstavnika pravoslavlja u Bugarskoj. Evropski sud je svojom presudom obavezao bugarsku državu da registruje raskolnički Sinod, a da se iz budžeta države raskolnicima isplati na ime moralne štete zbog povrede prava na slobodu veroispovesti 50.000 evra.“

PRAVDA PO VARTOLOMEJU Rešenje su pokušali da nađu čelnici pomesnih pravoslavnih crkava koji su se okupili u Sofiji septembra i oktobra 1998. Zanimljivo je, ukazuje Čvorović, da su se predstavnici pomesnih pravoslavnih crkava podelili u dva tabora u vezi odnosa prema raskolnicima, odnosno priznanja raskolničkih episkopskih hirotonija prilikom njihovog ponovnog pokajnog primanja u zvaničnu Crkvu. Patrijarh ruski Aleksej i srpski Pavle bili su za to da se raskolnicima ne priznaju jerarhijski činovi stečeni tokom perioda raskola, dok je patrijarh carigradski Vartolomej bio za to da se pokajanim raskolnicima priznaju činovi.

„Iza strogosti koju su prema raskolnicima pokazali ruski i srpski patrijarh stoji iskustvo sa iskušenjima raskola sa kojima su se ove crkve suočavale u Makedoniji, Crnoj Gori i Ukrajini. S druge strane, u tolerantnu poziciju carigradskog patrijarha prema raskolnicima treba ukalkulisati drevnu praksu i računicu Carigradske patrijaršije da koristi raskole unutar pomesnih pravoslavnih crkava radi njihovog slabljenja ne bi li nametnula svoju politiku istočnog papizma. Međuratni slučaj Finske i današnji Ukrajine pokazuju da se fanariotski krugovi nisu odrekli te svoje politike i da je to jedan od razloga što je Vartolomej pokazivao snishođenje prema bugarskim raskolnicima.“

Iskustvo bugarskog raskola i uloge koju su u njemu imali glavni „igrači“ političkog i religioznog globalizma, Brisel i Carigrad, pokazuju pred kakvom opasnošću se nalazi srpski pravoslavni narod braneći veru otaca i kanonski poredak Crkve Svetog Save.

„S jedne strane, obaveza je svakog pravoslavnog da revnosno i neućutalo brani čistotu pravoslavne vere i osuđuje njeno krivotvorenje i narušavanje kanonskog poretka, ali ta borba se može voditi samo u okvirima Crkve ma kako postupci pojedinih arhijereja delovali sablažnjivo. Okvir borbe ne određujemo mi sami već nam ga je odredio tvorac i glava Crkve, Bogočovek Hristos. Pri tome svesni smo da je situacija u Srbiji utoliko teža što za razliku od Bugarske, o čemu svedoče i aktivnosti pred prestojeći Sabor na Kritu, govori da se apostasija infiltrirala u vrhu jerarhije srpske Crkve“, kaže Čvorović.

Temi Sabora na Kritu srpski teolog arhimandrit dr Nikodim Bogosavljević posvetio je knjigu „Sveti i veliki sabor 2016/ Sabornost, priprema, nosioci, kritika i prevod dokumenata“. Ova knjiga je najpotpunije izlaganje tematike Sabora na Kritu ne samo u SPC nego i na nivou svetskog pravoslavlja. Otac Nikodim se bavi temom sabornosti u Crkvi, ukazujući da je sabornost i u prostoru, i u vremenu, i da znači jedinstvo u veri sa svima svetima od osnivanja Crkve do eshatona. Za razliku od rimokatolicizma, koje ispoveda nezabludivost „namesnika Hristovog na zemlji“, pape, po rečima Vladike Nikolaja – pravoslavni „papa“ je Duh sveti, koji rukovodi Svete oce na pomesnim i vaseljenskim saborima. On ukazuje na pokušaj Carigradske patrijaršije u 20. veku (sve do danas, preko svojih ključnih teologa – ideologa Jovana Zizjulasa i Vlasija Fidasa), da uvede „istočni papizam“, na šta ima pretenzije i na ovom Saboru na Kritu. S druge strane, đakon Ilić smatra da su atmosfera sumnjičenja i paranoične ideje o tome šta će se desiti na predstojećem Velikom Saboru potpuno nezdrave. Ako cela Crkva ne prihvati odluke bilo kog Sabora, smatra on, njegove odluke ne vrede. Tako je bilo uvek u istoriji Crkve.

„Nema načina da nas neko primora da prihvatimo blato za zlato. Možda je ipak normalnije da se ponadamo da će na Kipru Pravoslavna crkva u konačnom suočavanju sa namnoženim nerešenim problemima steći novu snagu i svima nam osvetliti jasniji put u ovom svetu koji pokriva otrovna magla pohlepe, laži i beščašća. Da ćemo svi dobiti makar malo snage da se odupremo dobrovoljnom i apatičnom prihvatanju ropskog i neljudskog života. Videćemo. S Božjom pomoći“, kaže đakon Nenad.

Izvesno je da će posle odluka Kritskog sabora biti mnogo jasnije kuda ide svetsko pravoslavlje, ali i ko je i zašto vršio čistke episkopa u poslednjih šest godina u Srpskoj crkvi. Ove istine ma kako bolne bile ne bi smele da raslabe i rasparčaju srpski pravoslavni front, niti Srbi smeju da dozvole taj luksuz da tuđinu ostave svoju Crkvu kao što su mu ostavili vojsku, politiku i ekonomiju, praveći nekakve nove frontove van onog koji nam je ostavio Sveti Sava.