Veliki majstor malih tema

Povodom izložbe Jovana Sivačkog u Galeriji  RTS

Piše Dejan Đorić

Nespreman na izdaju slike, na postmoderni nomadizam svaštarenja i duhovnog tezgarenja, nezainteresovan za intelektualistička iživljavanja, ovaj veliki umetnik ostao je ono što je bio na samim počecima – jedan od stubova srpske obnove figuralnog izraza, metafizičar koji je tajnu slikarstva otkrio tamo gde drugi nisu umeli da je vide

Jedna od retko dobrih vesti u našoj umetnosti je da Nikola Mirkov, odlaskom u penziju sa funkcije direktora RTS, ostaje na čelu Galerije RTS i izdavačke delatnosti. Rezultat te mudre odluke o neukidanju jedne od najznačajnijih beogradskih galerija je odmah vidljiv. U dva prostora Galerije, do 21. avgusta, održava se izložba slikara Jovana Sivačkog, ovog leta najbolja u Srbiji. Kada je reč o izvanrednim umetnicima, ništa nije slučajno, umetnost može nastati kao proizvod svog vremena ali i kao reakcija na njega.

Sivački je rođen 1947. u Čalmi u Vojvodini. Likovnu akademiju u Beogradu završio je 1974. a postdiplomske studije 1977. godine. Ta tri štura podatka su bitna jer predstavljaju okvir njegovog delovanja. Ravničarska tematika obeležava celokupno stvaralaštvo ovog slikara, u znaku od (post)avanagardnih umetnika odbačene figuralne poetičnosti. Poput pojedinih majstora renesanse, nalik Vilijamu Blejku ili njegovom učeniku Semjuelu Palmeru, Sivački se vraća retkim i predragocenim sećanjima iz detinjstva i na detinjstvo. Iz magle decenija izranja mitski svet prvih utisaka, taj zanos otkrivanja nepoznatog, onoga što je Filip Arijes nazvao „vekovi detinjstva“. U to doba doživljaj sveta je celovit pa je zato slikarstvo Sivačkog toliko smireno, puno sete ili čežnje kao vida sećanja i tihe nade ranog otkrivanja stvarnosti. Niko nalik njemu u našem slikarstvu nije slikao golubove, mrtve prirode od nekoliko krompira izdignutih do metafizičkog nivoa, niko sa toliko ljubavi, pažnje i misterije nije prikazao paorski svet, njegovu sreću, stabilnost i melanholiju. A počeo je sa slikarstvom bliskim fantastici koje prvi put predstavlja na ovoj izložbi, da bi ko zna kakvim duhovnim obrtom otkrio mnogo dublji i drevniji svet – realnost mitski shvaćenu. Za Sivačkog, ma šta stvarao, slika je čudesna, bilo da su to iracionalni svetovi nastanjeni lebdećim anđelima, prečanske vedute zasićene atmosferom ili u poznijem dobu isti ti prizori sagledani na slikama kao cvetnicama, baštama punim toplih boja, radosti i svetlosti. Kada većina pribegava redukciji, Sivački se razigrao i duhovno podmladio, originalno nastavljajući tamo gde su stali impresionisti i pleneristi.

[restrictedarea]

Reč je o istrajnom slikaru, njegove stilske promene su neznatne ali logične u odnosu na celokupno stvaralaštvo, međutim, to likovno delovanje ne možemo razumeti bez druga dva biografska podatka. Stasao je kao slikar u vreme potvrde značaja „Mediale“ koja je desetine mladih umetnika privukla figuraciji, iracionalizmu i umerenom, prefinjenom antimodernizmu. Doba njegovog studiranja, između 1974. i 1977. godine, bilo je vreme neviđenog cvetanja svih vidova figurativne umetnosti, posebno su iz klase Mladena Srbinovića, u kojoj je bio, izlazili neviđeni talenti. Ako je „Mediala“ bila neka vrsta srpske renesanse, onda se njen puni uticaj video tek kasnije, kada su mlađi ubirali plodove te likovne kontrarevolucije. Sivački je jedan od bogova „Obnove slike“, kako glasi najvažnija izložba-teza Dragoša Kalajića posvećena skoro svemu bitnom u krugu nove srpske umetnosti sedamdesetih. Sivački je učestvovao i na drugim važnim izložbama kao što su „Perspektive“, „Ars et animalia“, „Umjetnost u Jugoslaviji 1970–1978“, a posebna je „Neoromantizam kao umetnost nespokojstva“, koja ga određuje kao neoromantičara, preteču slikarstva anahronizma iz devedesetih godina postavangarde. Ovaj nedavno penzionisani profesor beogradskog Fakulteta likovnih umetnosti retko samostalno predstavlja svoja dela a u odnosu na njihovu vrednost još je manje nagrađivan. Kao izrazito introvertan, nalik monahu, ipak nije potonuo u usamljenost svoje kelije-ateljea, našao je snage da organizuje retrospektivu u Galeriji RTS ne samo kao svoju najveću izložbu već i onu koja ga potvrđuje u kontekstu ključnih istorijskih vrednosti predstavljenih u Galeriji.

Jovan Sivački je na velika vrata ušao u srpsku umetnost i sada se vidi da je pažnja koju mu pridaju kritika i publika opravdana. Nespreman na izdaju slike, na postmoderni nomadizam svaštarenja i duhovnog tezgarenja, nezainteresovan za intelektualistička iživljavanja, ostao je ono što je bio na samim počecima – jedan od stubova srpske obnove figuralnog izraza, veliki majstor malih tema, metafizičar koji je tajnu slikarstva otkrio tamo gde drugi nisu umeli da je vide. U tihovanju se začeo kao slikar, duhovnom smirenju se vratio, postavši uzor pravog umetnika.

[/restrictedarea]