Mađarski sindrom

Piše Zoran Milošević

Nema ekonomskog projekta koji je Zapad više politizovao od „Južnog toka“, a mađarski premijer je na čelu političara u Evropi koji prave brešu u antiruskom frontu u vezi sa ovim pitanjem

Brisel je u panici da li će uspeti da spreči izgradnju strateškog gasovoda „Južni tok“, kojim će ruski gas stizati do evropskih potrošača. Naime, nekoliko država članica Unije i kandidata za ulazak u zapadnu naddržavnu tvorevinu odbija poslušnost i krupnim koracima stvara preduslove za izgradnju „Južnog toka“. Predvodnik otpora Briselu je Mađarska, koja trpi strahovite pritiske da se odrekne gasovoda.  „Briselu se ne dopada što sarađujemo sa Rusijom“, odgovaraju Mađari na snažan pritisak iz Vašingtona i centrale EU. Kap koja je prelila čašu i pokrenula birokratiju SAD i Unije na antimađarske akcije jeste podrška Budimpešte izgradnji „Južnog toka“. Međutim, Mađari su zauzeli stav kao Nemačka prilikom izgradnje „Severnog toka“.

 

MAĐARSKI ZAKON Istorija je otpočela u ponedeljak, 3. novembra 2014. godine, kada su poslanici mađarskog parlamenta usvojili zakon kojim se dozvoljava kompanijama bez odgovarajućih evropskih licenci da grade gasovode. Mađarski parlament je zakon odobrio uz podršku vladajuće partije „Fides“ (Mađarski građanski savez) premijera Orbana sa 132 glasa za i 35 protiv. Druga po snazi partija Mađarske, „Jobik“ (Za bolju Mađarsku) podržala ga je. Suštinski, ovaj zakon omogućava zaobilaženje normi Trećeg energetskog paketa, uz pomoć kojih je Evropska komisija zamrzla izgradnju „Južnog toka“ na teritoriji Unije. Naravno, Brisel je ljutito odreagovao. Sledeći dan Evropska komisija je od vlade Mađarske zatražila objašnjenje povodom pomenutog zakona.

Novousvojeni zakon u mađarskom parlamentu nije u suprotnosti sa evropskim pravom, o čemu se izjasnila i Evropska komisija. No, Komisija se boji da je on donet da bi Rusija mogla da nastavi izgradnju „Južnog toka“, što znači da su njeni argumenti ne pravne, već političke prirode. Na drugoj strani, Mađarska se bori da obezbedi energiju za svoje potrebe. U tom smislu, nije manifestovala strah od posledica kojima je Evropska komisija zapretila svim učesnicama u izgradnji „Južnog toka“ (Austriji, Bugarskoj, Mađarskoj, Sloveniji i Srbiji). Premijer Orban ima za to snažne argumente, a to je ponašanje Nemačke pri izgradnji „Severnog toka“.

[restrictedarea]

Ipak, na Mađarsku su Vašington i Brisel počeli da vrše snažan pritisak. SAD su joj već uvele sankcije, pre svega državnim činovnicima i poslovnim ljudima, kojima je zabranjen ulazak u ovu državu. Spisak još nije objavljen, ali mađarski mediji pišu da su skoro svi ljudi iz okruženja premijera Orbana na njemu. Vašington je samo naveo razlog – navodna korupcija mađarskih državnih službenika.

No, sankcije nisu dale rezultat, pa su SAD i Brisel krajem oktobra počeli pripreme za izvođenje „obojene revolucije“ u Mađarskoj, piše portal vz.ru. Napadu na vladu premijera Orbana pridružila se i nemačka kancelarka Angela Merkel, kritikujući mađarski državni budžet i zahtevajući da se ograniče sredstva koja idu iz EU u Mađarsku, navodi portal globalconflict.ru.

Ovo nije prvi put da se Mađarska suočava sa pritiscima iz Evropske unije. Na primer, u proleće 2012. godine Brisel je na zasedanju ministara finansija država Unije zamrzao finansijsku pomoć Mađarskoj od 500 miliona evra (0,5 odsto BND države) koju je trebalo da dobije 2013. godine. Povod za sankcije bio je banalan – podizanje dozvoljenog deficita državnog budžeta na više od tri odsto (što je standard za države Unije, ali i problem za sve članice). Takođe, pojavili su se i novi problemi sa prenosom već ugovorenog kredita u iznosu od 17 milijardi evra, jer je Brisel uslovio prenos novca na račun mađarske države ispunjenjem novih političkih obaveza. Avgusta 2013. godine Unija je zamrzla i prenos novca iz svojih strukturnih fondova u ovu državu obrazlažući to „slabom kontrolom trošenja novca od strane Mađarske“. Radilo se o dve milijarde evra. No, pravi razlog je bio političke prirode. Brisel je hteo taj novac da preusmeri u Ukrajinu, pa je izgovor o „slaboj kontroli trošenja“ poslužio opravdavanju ovog manevra.

„Evropska komisija trenutno stalno komunicira sa mađarskom vladom da bi razrešila ovo pitanje. Mađarske procedure o gradnji gasovoda same po sebi ne protivreče evropskim normama, ali Evropsku komisiju interesuje kojim kriterijumima će se rukovoditi mađarska vlada pri davanju dozvole“, ističe zvanični predstavnik Evropske komisije za klimu i energiju, Ana Kaisa Itkonen. Evropsku komisiju je „podigla na noge“ i informacija da u okviru pitanja izgradnje „Južnog toka“ Mađarska planira da proda 49 procenata akcija koje državna kompanija MOL ima u hrvatskom holdingu INA ruskim investitorima, što bi osnažilo pozicije Rusije na gasnom tržištu Južne Evrope. Na ovu vest prvi je, krajnje nervozno, reagovao Vašington, koji je potom „izvršio žestok pritisak na Brisel“ da ovo spreči. Vašington se nije zadovoljio samo time nego je uputio specijalnog diplomatu Amosa Hohstajna da pregovara sa direktorima hrvatske kompanije INA, kompanije MOL i predstavnicima vlade, sa kojima se sreo pet puta (u Zagrebu i Budimpešti) kako bi sprečio ovu prodaju, ali za sada bezuspešno.

 

ŠTA JE DOZVOLJENO NEMCIMA… Nema ekonomskog projekta koji je Zapad više politizovao od „Južnog toka“. No, mađarski premijer je na čelu političara u Evropi koji prave brešu u antiruskom frontu u vezi sa ovim pitanjem. Zapadni mediji svakodnevno objavljuju vesti i članke protiv premijera Mađarske jedino zato što je ova zemlja stavila svoj interes iznad interesa Brisela i Vašingtona. „Mi želimo samo to što je dozvoljeno Nemcima. Ukoliko se u Ukrajini pojave bilo kakvi problemi, mi ostajemo bez gasa. Zato nam je nužan naš gasovod i zato podržavamo ‚Južni tok‘“, ističe premijer Orban.

Šta su to, dakle, uradili Nemci?

Poznato je da su zajedno sa „Gazpromom“ izgradili „Severni tok“, kojim gas iz Rusije dolazi do Nemačke bez posrednika. Zato Nemci mogu da spavaju u toplom i da ih ne bude briga šta se događa u Ukrajini, te da raspravljaju o diversifikaciji gasnih tokova bez bilo kakvih posledica. Istovremeno, to se ne dozvoljava drugim državama, pa tako ni Mađarskoj. Zato je premijer Orban počeo da tretira „Južni tok“ kao svoj unutrašnji projekat, tj. dozvoliće da se gradi preko nelicenciranih kompanija, umesto da to radi Transmission System Operator koji (mora da) poštuje odluke o sankcijama Evropske komisije. Budimpešta, naravno, na to ima pravo, ali Briselu to nije po volji.

Mađarski premijer potvrdio je rešenost vlade da projekat izgradnje „Južnog toka“ sprovede do kraja i pored protivljenja briselske birokratije. On je za strane medije izjavio, samo dan posle izglasavanja zakona o „Južnom toku“ u parlamentu Mađarske, da će ubrzati izgradnju gasovoda.

Mađarski činovnici i političari su u borbi sa Briselom već okaljeni i pri tome su pokazali veliku neustrašivost. Naime, iz njihovih redova u ovoj zemlji dolazi i ideja o potrebi izlaska iz Evropske unije kako bi se izbavili od diktata Brisela. „Mađarska, nažalost, nije samostalna država. Sve je razrušeno, čak i industrija. Poljoprivreda još nije pokrenuta i ako nam uvedu sankcije, tek će onda biti teško obnoviti proizvodnju u bilo kojoj sferi. Trenutno, naš najveći partner je Evropska unija, ali vlada želi da razvije odnose sa Rusijom, Kazahstanom i Kinom da bi umanjila zavisnost od Evrope i Zapada. Zato nam uvode sankcije“, ističu predstavnici partije „Za bolju Mađarsku“.

Mađarski zakon koji omogućava izgradnju „Južnog toka“ nije rešio sve probleme, jer se ključ nalazi kod Bugara, ističe direktor Fonda energetskog razvoja Sergej Pikin. No, Mađarska je demonstrativno pokazala da je spremna da radi sa Rusijom na ovom projektu. Ipak, najvažnije je što je pokazala i drugim članicama Unije kojim putem treba ići. I ukoliko se „mađarski sindrom neposlušnosti diktatima Brisela“ ukoreni i kod drugih naroda, onda je to definitivno i kraj Evropske unije kakvu poznajemo: bahate, korumpirane, antiruske.

Zašto je „dobri prijatelj“ kaznio Mađarsku?

Državni činovnici i neki političari iz Mađarske došli su na spisak onih koji su pod sankcijama SAD, a sve zbog navodne korupcije. Amerika ovakve mere primenjuje samo prema neprijateljskim državama poput Rusije, Irana i Zimbabvea. Prvi put se one odnose na jednu članicu Evropske unije i NATO. Prema američkim procenama, mađarski premijer Viktor Orban je prešao crvenu liniju. Vest da je 10 mađarskih zvaničnika na spisku SAD za sankcije mađarskoj javnosti preneo je Andre Gudfrend (prezime, kada se prevede, znači „dobar drug“) ali je odbio da saopšti pojedinosti, piše mađarski list „Nepsabadšag“. Ministar spoljnih poslova Mađarske Peter Sijarto tim povodom je otišao u SAD da razjasni o čemu se i o kojim ljudima radi, ali je njegov kolega Džon Keri odbio da ga primi.

[/restrictedarea]