Južni tok i Srbija

Pošto je gotovo izvesno da će Srbija, zajedno sa ruskim partnerima, izgraditi do kraja 2014. godine prvih 30 km gasovoda na trasi „Južnog toka“, kao jedno od pitanja koje zahteva aktivniju ulogu naše zemlje nameće se to – da li ona ima kapacitet da predloži i dogovori da se sedište „Južnog toka“ premesti/smesti ovde, u Srbiju

Piše Mašan Purov

1. Srbija ima dugu istoriju saradnje sa Rusijom kada se radi o prirodnom gasu. Naime, za one koji imaju kratko pamćenje, vredi podsetiti da ta saradnja datira od početka razbijanja „velike“ Jugoslavije, pa preko gasnih sporazuma SRJ i Ruske Federacije, a u čemu je tada de facto učestvovala samo Srbija. U tom periodu je magistralni gasovod došao samo do Jagodine, pri čemu je mreža korisnika bila razvijena u Vojvodini, a u mnogo manjoj meri u Šumadiji ili južnoj i istočnoj Srbiji.
Istine radi, takođe bi trebalo podsetiti da je Ruska Federacija isporučivala prirodni gas korisnicima u Srbiji i u vreme nehumanih sankcija koje su pogađale, pored privrede, i stanovništvo Srbije, pošto Crna Gora ni tada nije bila, niti je sada, povezana na magistralni gasovod. Takođe, Ruska Federacija je za vreme tih istih sankcija − a i nakon njihovog formalnog ukidanja − kao svojevrsnu pomoć isporučivala gas koji se inače prodaje uz promptnu naplatu, na odloženo plaćanje, bez obračuna kamate, što se ne sme nikada zaboraviti. Nažalost, mi ni do danas nismo rešili problem ažurnosti u plaćanju isporučenog i potrošenog ruskog prirodnog gasa zbog pomešane uloge energetske i socijalne politike, što za posledicu ima nisku energetsku efikasnost Srbije kao celine.
[restrictedarea] U međuvremenu, u Srbiji je mnogo učinjeno na gasifikaciji gradova radi grejanja, gasifikaciji industrije i na širenju mreže široke potrošnje. Izgradnja skladišta gasa u Banatskom Dvoru je znatno popravila stanje u pogledu energetske sigurnosti u Srbiji. Izgradnja još jednog skladišta na trasi „Južnog toka“ kroz Srbiju bi energetsku sigurnost zemlje podigla na izuzetno visok nivo.

2. Politizacija pitanja gradnje trase „Južnog toka“ kroz Srbiju, kojoj pribegavaju saradnici i agentura Atlantskog saveza u Srbiji, lišena je svakog osnova, a direktno je suprotna interesima Srbije i njenih građana.
Pre svega, „Južni tok“ kao projekat ima za cilj obezbeđenje snabdevenosti ruskim prirodnim gasom više članica EU (Italija, Slovenija, Austrija, Hrvatska, Mađarska, Bugarska i Grčka (i Francuska je uključena kroz EDF) kao i Turske, Srbije i Republike Srpske. Njegova realizacija doprinosi povećanju energetske sigurnosti navedenih članica Evropske unije i zemalja našeg regiona koje su u procesu pristupanja Evropskoj uniji.
Te deklarisane skeptike u pogledu realizacije ovog projekta najbolje demantuju članice Evropske unije koje su mu pristupile i koje su valjda svesne svojih i interesa EU, te nema potrebe da ih o tome edukuju čuveni analitičari iz Atlantskog pokreta u Srbiji.

3. U ovom kontekstu, pošto je gotovo izvesno da će Srbija zajedno sa ruskim partnerima izgraditi do kraja 2014. godine prvih 30 km gasovoda na trasi „Južnog toka“, uz angažovanje tehnički spremnih i tržišno konkurentnih srpskih preduzeća, kao jedno od pitanja koje zahteva aktivniju ulogu Srbije nameće se da li ona ima kapacitet da predloži i dogovori da se sedište „Južnog toka“ premesti/smesti u Srbiju.
Za ovo postoji više prednosti koje Srbija pruža. Prvo, ona je na kontinentalnom delu trase „Južnog toka“ i svojevrsno čvorište zbog račvanja njegove trase. Stoga je Srbija geografski idealna za sedište „Južnog toka“ i za to se treba izboriti kroz dogovor sa ruskim partnerima.
Pored toga, postoje objekti u Srbiji koji se mogu povezati sa satelitima, optičkim kablovima i ostalim naprednim IT uređajima, što omogućuje upravljanje operacijama i praćenje rada cele trase gasovoda u realnom vremenu sa kašnjenjem od nekoliko nanosekundi. Koliko razumemo, to je sada locirano u Holandiji, koja je uvela sankcije Rusiji i gde evidentno ne žive rusofili.
Na kraju, Srbija raspolaže dovoljnim brojem kvalifikovanih, mladih stručnjaka, u šta se uverio ruski partner u NIS-u, koji je tu činjenicu iskoristio da podmladi, osavremeni i aktivira ljudske resurse u najvećoj i veoma uspešnoj srpskoj kompaniji. Nema nijednog razloga zašto to ne bi bio slučaj i u sedištu „Južnog toka“, smeštenom u Srbiji.
Da li ćemo o ovome samo razmišljati ili se angažovati da se to i realizuje, na nama je, odnosno na vodećim ljudima Srbije. Potrebno je samo prepoznati interes Srbije u ovome.
[/restrictedarea]