Prof. dr Slobodan Komazec – Svedoci smo sloma američke finansijske imperije

Razgovarao Nikola Martić

Zbog čega je Amerika „država prošlosti, a ne država na koju se druge zemlje danas ugledaju“

Profesor dr Slobodan Komazec, eminentni ekonomista i profesor na Beogradskom i Splitskom univerzitetu, za „Pečat“ otkriva da je Amerika „država prošlosti, a ne država na koju se druge zemlje danas ugledaju“ i da se za SAD u poslednje vreme često upotrebljava naziv „Razjedinjene Američke Države“. Prof. Komazec kao zgodnu ilustraciju američke recesije navodi podatak da je udeo njihove privrede u svetskoj privredi opao sa 40 procenata, iz perioda posle Drugog svetskog rata, na svega 10 do 12 procenata, što su podaci iz 2013. godine.

Aktuelne analize pokazuju da je američki ukupni javni dug za prošlu godinu bio oko 17,5 biliona (hiljada milijardi) dolara, što je oko 114  procenata ukupnog bruto društvenog proizvoda SAD-a. Kako navodi prof. Komazec, Sjedinjene Američke Države su „najzaduženija država na svetu, uz ogromne deficite u javnom sektoru, veliki budžetski deficit, deficit spoljne trgovine i deficit platnog bilansa, dok je prosečno zaduženje po glavi stanovnika oko 110 hiljada dolara“.

I drugi pokazatelji su jednako upečatljivi, poput nezaposlenosti koja je u kriznim godinama dostigla čak 14 do 15 procenata kod radno sposobnog stanovništva i broji se desetinama miliona ljudi. Treba navesti, razume se, i prateće siromaštvo i fenomen produbljivanja socijalnih razlika između enormno bogatih (jedan odsto „nepristojno bogatih“ pojedinaca) i onih koji nemaju sredstava za podmirivanje osnovnih životnih potreba.

Sve ovo je bio povod za razgovor sa profesorom Komazecom.

 

Kakva je uloga ekonomija zemalja BRIKS-a u detronizovanju dolara kao svetskog novca?

Poznato je šta dolar omogućava kao rezervna svetska valuta SAD-u ali poznate su i krize do kojih dolazi u svetskoj privredi zbog zloupotrebe ove valute. Nova svetska ekonomska kriza dovela je do ivice sloma neokolonijalnu politiku SAD-a. Nagomilali su se brojni faktori koji vode do sloma američke finansijske imperije zasnovane na dolarskoj moći i neograničenoj emisiji. Dok se dolar ne skine sa pijedestala svetske rezervne valute, teško je očekivati stabilan i sređen svetski monetarni sistem. Toga su danas svesne sve vodeće svetske privrede.

Putin je već predložio da Rusija i Kina, ubuduće, međusobnu trgovinu i plaćanja obračunavaju u nacionalnim valutama, a ne u dolaru. To bi moglo da predstavlja početak dubljih promena u svetskom valutnom sistemu u kojem dolar ne bi imao dominantno mesto. To se događa u fazi kada SAD gube poziciju glavne svetske supersile. Sva prodaja nafte i prirodnog gasa obavljala bi se ubuduće u konvertibilnoj rublji u svim poslovnim finansijskim transakcijama Rusije.

U oslobađanju od monopolskog položaja dolara osniva se i regionalna investiciona banka koja bi odobravala zajmove iskazane u rubljama, kako državama iz susedstva, tako i drugim državama u svetu. Tako bi rublja dobila regionalni i svetski značaj. Istovremeno se stvaraju i određene valutne zone kineskog juana, ruske rublje, japanskog jena, brazilskog reala i drugih, uz već postojeću evrozonu. Time bi se dolar potpuno istisnuo kao sredstvo obračuna i plaćanja i pretvorio u regionalni i nacionalni novac.

[restrictedarea]

Dolar će, nesporno, zbog dva paralelna toka u svetskoj privredi i finansijama, doživeti svoj kraj kao jedina svetska rezervna valuta.

Prvi tok je neumitna propast jedine finansijske dolarske imperije kroz sve duže krize i nemoć da se reše problemi prezaduženosti i ogromnih deficita u svim sektorima. Nezdrava ekonomija i sistem ne mogu održavati zdrav novac. Dalja zloupotreba dolara i „lečenje“ ogromnih deficita i nezaposlenosti vode daljem urušavanju poverenja u dolar.

Drugi pravac je jačanje snaga i značaja „ekonomija u narastanju“, posebno članica grupe BRIKS-a koje brzo povećavaju svoje učešće u svetskom bruto proizvodu, izvozu i uvozu, brzini razvoja, nacionalnom bogatstvu ali i u deviznim rezervama. Nove dinamične privrede traže da se izvrši duboka reforma svetskog finansijskog sistema i da se dolar detronizuje.

Poznato je da je ruski političar Vladimir Žirinovski tražio da se zabrani upotreba dolara u međunarodnim plaćanjima. No, to je nemoguće iz čitavog niza razloga, na kraju i zato što bi ugrozilo svetsku privredu i razvoj. Taj proces mora ići postepeno uz fazno preuzimanje područja upotrebe dolara. Stvaranje regionalnih celina u svetu je novi odgovor na nametnuti neoliberalizam, a u osnovi imperijalnoj politici zapadnih država na čelu sa SAD-om. Stvaranje regionalnih valuta (korpe valuta) znači brže istiskivanje dolara kao svetskog novca iz svih novčanih transakcija i formiranja svetskih deviznih rezervi.

Da li je ukrajinska kriza ubrzala nastanak „naftne rublje“ nasuprot „naftnom dolaru“ i koja su vaša poslednja saznanja u vezi sa rekonfiguracijom svetskog monetarnog sistema?

Paralelno sa osnivanjem investicione banke za kreditiranje u rubljama, trebalo je odmah razraditi program prelaska na zajedničku valutu ili obračunsku jedinicu (čak i na korpu valuta od antidolarskog kluba država) čime bi se naneo najveći udarac dolaru kao svetskom novcu i učinio prvi korak u stvaranju multivalutnog  sistema  kao osnove za svetsku rezervnu valutu.

Zaoštravanje energetske krize i blokade oko ukrajinske krize, mogućnost prekida snabdevanja Evrope iz ruskih izvora, čak i oružani sukobi zaoštriće krizu i ubrzati proces obračuna i plaćanja energenata u rubljama, uz preusmeravanje izvoza nafte i gasa na ogromno kinesko područje. Tako bi se učvrstio multipolarni sistem i ojačala antiamerička alijansa u svetu, te obuzdavao američki imperijalizam u čijem osnovu je jeftino kupovanje svih realnih resursa u svetu preko plaćanja dolarskom „vinjetom“ koja se stvara bez ograničenja i bez međunarodne kontrole, ali zato prema potrebama Amerike da finansira nezasluženo visok standard svojih građana.

[/restrictedarea]