Godišnjica Drugog svetskog rata u Jugoslaviji

Komemorativnim skupovima i polaganjem venaca, odaje se pošta nevino stradalim građanima i pripadnicima oružanih snaga Kraljevine Jugoslavije koji su se pre 73 godine suprotstavili napadu fašističke Nemačke.

Načelnik Generalštaba Vojske Srbije general Ljubiša Diković u ime Vlade Srbije položio je lovorov venac kraj Spomenika stradalim pilotima na Zemunskom keju.

Polaganjem venaca na spomen obeležje u Aleji žrtava bombardovanja 1941. na Novom groblju predstavnici Privremenog organa Beograda, Ministarstva rada, zapošljavanja i socijalne politike, kao i udruženja građana odali su počast stradalima u nacističkom bombardovanju Beograda 1941.

Predsednik Privremenog organa Beograda Siniša Mali, koji je venac položio u ime Grada, podsetio je na veliki broj stradalih i štetu koju je prestonica Srbije pretrpela u bombardovanju, istakavši da je obaveza očuvanje sećanja na te žrtve i izrazio nadu da se to više neće ponoviti u istoriji Beograda.

Povodom Dana sećanja na žrtve nemačkog bombardovanja Beograda, i sekretar Privremene uprave grada Goran Vesić i predstavnici Udruženja civilnih invalida rata i Udruženja Beograđana položili su jutros oko osam časova vence kod fontane “Vrelo života”, prenosi Beta.

Goran Vesić je tom prilikom najavio izgradnju jedinstvenog spomenika u čast svim Beograđanima koji su stradali u nacističkom i savezničkom bombardovanju 1941. i 1944. godine.

“Bombardovanje 6. aprila 1941. i 1944. uvek treba da nas podseća na nevine žrtve koje su poginule u gradu koji je bio proglašen otvorenim i koji se nije branio, a koji je kažnjen samo zato što se nismo uklapali u njihovu podelu sveta”, rekao je Vesić.

Član privremenog organa Nikola Nikodijević rekao je tom prilikom da je Srbija bila na pobedničkoj strani u Drugom svetskom ratu i da danas što češće treba da ističe svoju antifašističku prošlost.

I u selu Vilovu u opštini Titel je obeležena je godišnjica herojske smrti palih pilota Kraljevine Jugoslavije, koji su se suprotstavili avijaciji nacističke Nemačke tokom bombardovanja Beograda.

Tog dana najhrabriji piloti su odmah nakon napada na Beograd poleteli da napadnu nemačke aerodrome kod Arada. Oborili su nekoliko letelica Trećag Rajha, ali su i sami srušeni.

Vojne snage Trećeg rajha napale su Kraljevinu Jugoslaviju na današnji dan 1941. godine. Nemački avioni su najpre bombardovali prestonicu Beograd, a potom i Kraljevo, Niš i druge gradove. Napad koji je počeo bez objave rata označio je početak Drugog svetskog rata u Kraljevini Jugoslaviji.

Prve bombe pale su na Beograd u 6.30, dok je većina stanovnika još spavala. Nemački bombarderi su istog dana, u četiri navrata, razornim i zapaljivim bombama zasuli grad, a oko 16 časova iz pravca Rumunije doletelo je tridesetak zloglasnih bombardera, “štuka”, iz kojih se pucalo po kolonama izbeglica, dok su panično napuštale razoreni grad.

Avioni su poletali sa aerodroma iz Beča, Graca i Arada. Tadašnja prestonica Jugoslavije ponovo je napadnuta 11. i 12. aprila. Napadi su trajali i noću, a na grad je izručeno 440 tona smrtonosnog tovara.

Tačan broj žrtava nikada nije precizno utvrđen. Na spisku poginulih u Beogradu, koji je tada imao 370.000 stanovnika, vodi se 2.274 građanina, dok neke procene govore o blizu 4.000 stradalih.

Grad je pretrpeo neprocenjivu materijalnu štetu. Potpuno je razoreno 714 zgrada, teže oštećeno 1.888 zgrada, a delimično oštećeno 6.829, među njima i zgrada Starog dvora, čija je kupola srušena.

Gađane su gusto naseljene četvrti, bolnice, Učiteljski dom, Kalenić pijaca, železnička stanica, Glavna pošta, zemunski aerodrom. U porti Vaznesenjske crkve pobijeno je i ranjeno nekoliko stotina civila, a više stotina građana stradalo je kada je direktno pogođeno gradsko sklonište u Karađorđevom parku.

Potpuno je uništeno zdanje Narodne biblioteke Srbije na Kosančićevom vencu, podignuto 1832. godine. Bila je to jedina nacionalna biblioteka koja je namerno napadnuta i uništena tokom Drugog svetskog rata. U požaru posle bombardovanja nestao je ceo fond sa 350.000 knjiga, uključujući i srednjovekovne spise neprocenjive vrednosti.

Biblioteka je imala i zbirke turskih rukopisa, više od 200 starih štampanih knjiga od 15. do 17. veka, starih karata, gravira, umetničkih slika i novina, kao i sve knjige štampane u Srbiji i susednim zemljama od 1832. godine.

Do napada na Kraljevinu Jugoslaviju došlo je posle vojnog prevrata i demonstracija 27. marta protiv Trojnog pakta, koji je dva dana ranije sklopila tadašnja vlada Cvetković-Maček.

Otpor paktu sa silama Osovine razljutio je Nemačku, jer je poremetio planove o napadu na Sovjetski Savez, pa je istog dana, na osnovu Hitlerove naredbe, u operativnom štabu Nemačke armije doneta odluka (Direktiva 25) da se, osim Grčke, i Kraljevina Jugoslavija uništi kao država.

Komanda nemačke Četvrte vazdušne flote razradila je plan napada pod nazivom “Kaznena odmazda”, kojim je predviđeno i bombardovanje Beograda, a operacijom je komandovao general Aleksandar Ler.

Braneći slobodno nebo Beograda, poginulo je 11 pilota Šestog lovačkog puka, kojima se grad odužio sa velikim zakašnjenjem, tek 1997. godine, otkrivanjem spomenika na Zemunskom keju kod hotela “Jugoslavija”.

I Kraljevo je napadnuto 6. aprila, a u napadu na Niš, 8. aprila, poginulo je oko 600 ljudi.

Jugoslavija je kapitulirala za samo 11 dana, a kralj i vlada napustili su zemlju tri dana ranije. Zemlja je raskomadana i podeljena između Nemačke, Italije, Mađarske i Bugarske, s tim što su Srbiju okupirale Hitlerove snage.

Sedam dana pre nego što je okončana invazija, 10. aprila 1941. godine, uz podršku Musolinijeve Italije, proglašena je Nezavisna Država Hrvatska, sa ustaškim vođom Antom Pavelićem na čelu. Prema podacima prof. dr Dragoljuba Živojinovića, u Aprilskom ratu stradalo je oko 20.000 ljudi.