Milan Radmilović: Gacko, zemlja vučjeg soja

Razgovarala NATAŠA JOVANOVIĆ

Na muci se poznaju junaci, u nevolji dobri prijatelji. Mi iz Republike Srpske i čitave Hercegovine najbolje razumijemo ljude na Kosmetu, braću po raspeću

Gačani nisu poklekli ni pred Habzburškom monarhijom, kasnije pred Hitlerovom Njemačkom, kao ni u najnovijem odbrambenom ratu. Gatačka brigada u ovom ratu herojski se borila, braneći prošlost, sadašnjost i budućnost. Branili su grobove predaka i tako se borili za slobodu srpske kolijevke, kaže u razgovoru za „Pečat“ načelnik Opštine Gacko Milan Radmilović.

Gacko je ove godine bio domaćin najznačajnijeg naučnog skupa u svekolikom srpstvu danas. Kako objašnjavate činjenicu da je jedna mala srpska opština u Istočnoj Hercegovini  pre same SANU odgovorila na veliki istoriografski  izazov  u susret obeležavanju godišnjice Prvog svetskog rata?

U Gacku „usidrenom“ na raskrsnici Rimskog puta Nerona-Drač i Dubrovačkog koji vodi ka sjeveru, vječito su se ukrštale kulture Istoka i Zapada, ali i razne vojske, smjenjivale carevine i čemeri što su stizali preko Troglava ili Čemerna, sa kojeg su motrili mnogi vladari od Sandalja Hranića i Herceg Stjepana naovamo. Tu su Gačani bili i ostali stameni, za primjer odvajkada, pa i posljednjih decenija kada su opštinu vinuli među najrazvijenije u Republici Srpskoj i Bosni i Hercegovini.

Ne smijemo zaboraviti ni naše gore list, srpskog istoričara, pokojnog dr Sava Skoka, koji je sasvim zasluženo dobio nagradu za životno djelo na ovogodišnjim Ćorovićevim susretima. On je jedan od glavnih osnivača i utemeljivača ovoga prestižnog skupa u našem Gacku, i kao što sam već rekao, u budućnosti će mnoge institucije iz oblasti kulture, u Hercegovini, ponijeti njegovo ime. Ako se osvrnemo u prošlost, vidjećete da je Gacko zemlja vučijeg soja, koja je iznjedrila mnoge pjesnike, istoričare, diplomate. Ovdje su iznikli grof Sava Vladislavić, najveći diplomata srpski koji je vaskrsnuo aristokratski ideal u smislu traženja i očuvanja ličnog, nacionalnog i kulturnog identiteta našeg poslije onog utapanja srpskog plemstva u krvi Kosova polja. Tu su svakako između ostalih i hercegovački junak Stojan Kovačević, najveći pjesnik među hajducima Tešan Podrugović, vojvoda Bogdan Zimonjić i mnogi drugi koji su učinili da naše Gacko danas bude dio današnjih naučnih susreta poznatih imena srpske, ali i inostrane istoriografije.

[restrictedarea]

Opština Gacko prihvatila je inicijativu bratimljenja opština u Republici Srpskoj sa srpskim opštinama na Kosmetu. U kojoj meri Gačani saosećaju sa stradanjima Srba u južnoj pokrajini?

„Na muci se poznaju junaci, u nevolji dobri prijatelji.“ Mislim da mi iz Republike Srpske i čitave Hercegovine uopšte, koji smo nešto slično i prošli, najbolje razumijemo te ljude na Kosmetu, braću po raspeću. Vjerujemo da i oni mogu ostvariti neki svoj cilj, dobijajući entitet sa svim obilježjima. U dogovoru sa Kancelarijom za Kosovo i Metohiju pri Vladi Republike Srbije, sve opštine Republike Srpske su se odazvale posjeti Kosovu, i protokolarno smo potpisali kolektivno bratimljenje. Posle toga je Skupština Opštine Gacko donijela odluku o bratimljenju sa Opštinom Zvečani. Kao načelnik Opštine Gacko, zajedno sa svojim saradnicima, na Vidovdan, potpisao sam povelju o bratimljenju. Ono što sada svakako slijedi su neposredni oblici pomoći i podrške, kako u moralnom, tako i u materijalnom smislu, jer jedna bez druge bi bila jako slaba.  S druge strane, Gačani su još od Kosovske bitke (u kojoj su i sami učestvovali) bili dobri ratnici. Uvijek su branili goli život i srpsku teritoriju na ovim prostorima. Istočna kapija Gacka, čuvena Duga (Golija), koju velika Otomanska imperija nije uspjela pokoriti. Nije slučajno da je prva ustanička puška pukla baš na Brljevu, kod Gacka. Uprkos svim pritiscima kod ovih ljudi javljali su se prkos i ponos koji su odraz hrabrog gorštaka. Mi ne zaboravljamo odvažne i zaslužne, jer oni pišu istoriju, koju istina da možete prekrajati, ali nikad prekrojiti.

Na čelu opštine nalazite se deset godina. Čemu možete zahvaliti na ovoj činjenici?

Za činjenicu koju ste upravo naveli najmanje krivim sebe. Često puta, mimo moje volje, kandidovala me je SDS, a ja sam u ovom i prošlom vremenu težio ka opštem dobru. Ulagali smo u školstvo, kako bi učenici imali bolje i pristojne škole. Takođe, ulagali smo u zdravstvo, infrastrukturu, ulice, trgove, puteve, trotoare, javnu rasvjetu, vodovod i kanalizaciju. Ne smijemo zaboraviti ni ulaganje u sport i omladinu, a obezbijedili smo i stipendiranje svim redovnim studentima u našoj opštini. Pomagali smo sve one koji nemaju, i ne mogu da steknu.  Najviše smo ulagali u kapitalne projekte, i svako pomenuto ulaganje u vrijeme izbora išlo je na „kantar“ birača, koji ne umije da prevari. Građani su prepoznali ko umije da radi za opšte dobro, a pošto smo mi Hercegovci oni koje nije lako prevariti, nije mi teško bilo ni na minulim izborima da dobijem povjerenje svojih sugrađana. Ako sam radio dobro, to je isključivo njihova zasluga.

Gacko sa jedne strane karakteriše oštra planinska klima, s druge strane neprekidna borba za opstanak srpskog naroda u zemlji Svetog Save, mnoštvo crkava i manastira iz Nemanjićkog perioda… Sve to stvara preduslove za jednu posebnu vrstu turizma.

Gacko ima brojne komparativne prednosti i turističke potencijale. Riječ je najviše o dobro očuvanoj i diverzifikovanoj resursnoj osnovi koja omogućava različita turistička iskustva i doživljaje, prvenstveno u segmentu ruralnog, aktivnog, tranzitnog, izletničkog turizma tzv. specijalnih interesovanja kao što su pješačenje, biciklizam, izučavanje pećina, takođe i lov i ribolov.

Kulturno-istorijske znamenitosti, etnografske vrijednosti, atraktivna područja su samo dio onoga što nudi naša opština, a jezero Klinje je svakako naš glavni adut, pa će uslediti i značajna ulaganja koja bi ovo područje pretvorila u okosnicu privrednog razvoja. Ali, isto tako, moram napomenuti da je turizam trenutno u jednoj fazi stagnacije, te da trenutna turistička ponuda naše opštine zavisi umnogome i od okolnih regiona.

Da li su veze sa Srbijom  ograničene na rad udruženja građana ili postoje širi oblici privredno-kulturne saradnje sa maticom?

Udruženje Gačana u Beogradu, kao i Udruženje Hercegovaca u Novom Sadu, ali i Udruženje Hercegovaca u Zrenjaninu jako su aktivni na pravljenju te spone koja nije nimalo nebitna. Naših Gačana ima mnogo u rasijanju, kako u Srbiji, tako i u dijaspori. Saradnja je išla upravo tim putem, preko udruženja koja su bila neka vrsta spone i na kulturnom i na privrednom polju, u kojoj smo ostvarili određena postignuća, koja će se u budućnosti unaprijediti.

Ostvarili smo i nekoliko sastanaka sa uspješnim, poslovnim ljudima hercegovačkog porijekla, ali i sa onima drugima.

Ipak, moramo priznati da je nedostatak Hercegovine u tome što nije realno tržište. Investitori koji imaju novac, a ne bave se baznom industrijom ili se ne bave onim što mi posjedujemo, teško prepoznaju tle koje je pogodno za investiranje, jer čitava Hercegovina ima oko 70 hiljada ljudi na jako razuđenom prostoru sa različitim klimatskim uslovima.

Ono što daje naznake neke formalnije saradnje je proizašlo iz manifestacije „Dani Hercegovine“, gdje smo predstavili našu opštinu. Na tim danima u ime Narodne skupštine Republike Srbije bio je prisutan član Odbora za dijasporu i Srbe u regionu, gospodin Miodrag Linta, sa kojim smo ostvarili određene kontakte, a pozvani smo i da uzmemo učešće na tematskoj sjednici Resornog odbora u Narodnoj skupštini Srbije, koja će biti posvećena Hercegovini. Dodatni optimizam, kada su u pitanju širi oblici privredno-kulturne saradnje, daje nam i skorašnja posjeta Trebinju predsjednika Republike Srbije Tomislava Nikolića, koji je obećao da će usmjeravati sve značajne investiture na prostore čitave Hercegovine. Otvaraju se neke nove nade, za koje vjerujem da će dati rezultate.

[/restrictedarea]