Likovna retorička mašina

Piše Dejan Đorić

Slikarstvo Tijane Fišić pojavilo se u okviru beogradske škole poznog visokog modernizma i traganja za novom slikom početkom osamdesetih

Nedavno je završena izložba Tijane Fišić (rođena 1969. godine) u Umetničkom paviljonu „Cvijeta Zuzorić“ u Beogradu. Bio je to još jedan u nizu njenih uspešnih nastupa pred beogradskom publikom, ne obična već retrospektivna izložba slika kojom je obeležila dvadeset pet godina stvaralaštva. Tim svečanim povodom publikovan je obiman katalog, kao što njene izložbe uvek prate kvalitetni katalozi. Karijera ove slikarke u stalnom je usponu i kao mlada posle magistrature na beogradskom Fakultetu likovnih umetnosti postala je profesor na „Megatrend univerzitetu“ u Beogradu. Slike joj se nalaze i u zbirci Narodnog muzeja u Beogradu, a značaj izložbi dala je i Ljubica Miljković, kustos tog Muzeja, kao pisac dužeg uvodnog teksta u katalogu. Metod kojim se koristi u pisanju je istorijsko-umetnički, a ne kritičarski, njeni tekstovi tumače brojne opuse međuratnih umetnika, pa na izvestan način ona figurira kao autoritet koji podiže ugled slikarke i uvodi je u istoriju umetnosti.

POZNI MODERNIZAM Slikarstvo Tijane Fišić pojavilo se u okviru beogradske škole poznog visokog modernizma i traganja za novom slikom početkom osamdesetih. Posle burnih sedamdesetih i napetih avangardnih dešavanja, brojni mlađi srpski slikari su se vratili štafelajnom slikarstvu kao umetnosti koja opstaje uprkos silnih eksperimenata na prelomu dva veka i dva milenijuma. Delo ove slikarke bilo je unutar takve poetike prepoznato kao sveže i novo, izraz preciznog i dosledno građenog stila. Kako je već uočeno u likovnoj kritici, njeno stvaralaštvo ima odlike sistema i znakovnog ustrojstva koji sežu do metafizičkog slikarstva i nadrealizma. Umetnica je formirala svojevrsan likovni jezik sa elementima fantastičnog, magičnog i egzotičnog. Njena fantastika je blaga i nenametljiva, dnevna i solarna, posve drugačija od snažnog iracionalizma tipično beogradske postmedijalne škole kojoj nisu strani demonizam, niti estetika čudovišnog. Ona nastoji da prevlada tradicionalizam naše figuracije, ali ne i da se izgubi u ispraznim eksperimentalnim traganjima za izgubljenim umetničkim identitetom. Pronašla je samo svoju stvarnost i sebe kao junakinju smestila u nju, i tu joj je dobro, mada njenom svetu nisu strani ni izrazi današnjeg vremena u vidu animacije, stripa, dizajna i reklame. Uspela je da se iskaže jasno i dosledno, i da kao umetnica traje u vremenu brzih promena i odustajanja od sopstvenog puta. Stvorila je likovnu retoričku mašinu imaginacije, proslikala je u svetu simbola koji dolaze iz prvih, dečjih, naivnih i zato upečatljivih vizija. Možda zato njen krajnje poneseno i iskreno prikazan mali univerzum zahteva stalno pojednostavljenje, svođenje na osnovno, čime se otvara i ka drugim kulturama.

[restrictedarea]

OD METAFIZIČKOG DO RACIONALNOG Umetnica često koristi smicanje, igru sa planovima, perspektivama, izgledima, pojmovima kao što su gore i dole, voli da zbunjuje posmatrača i dovodi u pitanje njegovu percepciju ne bi li zajedno produbili poimanje slike. Izmeštenim figurama i predmetima problematizuje njegovu pasivnu poziciju ispred dela, želeći da proširi značenje tradicionalno shvaćenog iluzionizma. Njeno delovanje aktivira svesno koliko i podsvesno, i bez bilo kakvog negativnog predznaka šarmantno i naivno obnovila je figuraciju kao umetnost koja se otvara na više nivoa. „Za mene je život božanstven, beskrajan i moguć u slobodi i ljubavi, realizovanim kroz stvaralaštvo. Za to je nužna borba, borba za osvajanje slobode, kao i odbrana stečene slobode“, kaže umetnica.
Slikarstvo ove putnice u onostrano mogli bismo smatrati hedonističkim u likovnom smislu jer ona uživa u činu slikanja i ritualu predstavljanja, njeni simboli izražavaju radost i volju za stvaranjem. Na pojedinim slikama ispisuje filozofske i teološke tekstove, i mada su kao i njen potpis predimenzionirani i nezgrapni, proširuju značenje slike i granice likovnog jezika. Reč u vidu teksta odavno je našla mesto u (post)modernoj umetnosti, čemu se posvećuju i obimne stručne publikacije. U Paviljonu je prikazala opus na razmeđi metafizičkog i racionalnog, tradicionalnog i avangardnog, a njeno slikarstvo stilski ustaljeno brzo je pronašlo put do kolekcionara i pregleda srpske umetnosti. Kao drugi najmlađi slikar uvršćena je u prestižnu „Antologiju srpskog slikarstva druge polovine XX veka“, publikaciji koju je Živojin Ivanišević reizdao u pet različitih verzija. Tijana Fišić je u srpsku umetnost unela potpuno nov tip figuracije, za neke infantilan, za druge postmoderan i aktuelan, ali koncepcijski živ, izgrađen i dosledan. Nema sumnje da je ona slikarka koja ima šta da kaže i koja je pronašla svoje mesto u istoriji novije srpske umetnosti.

[/restrictedarea]