OBELEŽEN VELIKI JUBILEJ „SRPSKE KNJIŽEVNE ZADRUGE“ – Prvih dvanaest decenija jednog izdavača

Piše Nevenka Stojčević

„Srpska književna zadruga“ (SKZ), najstarija nacionalna izdavačka kuća, svečanom akademijom u Narodnom pozorištu u Beogradu obeležila je 120 godina postojanja i rada. Proslavi jubileja prisustvovali su Njegova svetost patrijarh srpski Irinej i ministar kulture Bratislav Petković, kao i brojne javne ličnosti i zvanice

Niko od osnivača SKZ-a nije računao na tuđe snage i pomoć, već pre svega na sopstveni rad i sredstva. I u ekonomski teškom vremenu u kojem živimo, mi nemamo pravo na malodušnost i klonuće, već moramo da idemo putem koji su nam zacrtali osnivači SKZ-a, a to je oslanjanje na svoje snage.“
Obraćajući se okupljenima, koji su u ponedeljak, 26. novembra, u prepunoj Velikoj sali Narodnog pozorišta u Beogradu prisustvovali obeležavanju značajnog datuma srpskog izdavaštva, ove reči je izgovorio republički ministar kulture Branislav Petković. On je rekao i da je Srbija ovoga vremena zemlja diskontinuiteta, ali da SKZ i u takvoj situaciji punih 120 godina istrajava, sledeći ideju i viziju srpske intelektualne elite koja ju je osnovala, kao i da je SKZ naše kulturno dobro od posebnog značaja, na čijim su se izuzetnim izdanjima školovale generacije srpskih naučnika i umetnika.
Čestitajući SKZ-u veliki jubilej, prisutnima se obratio i patrijarh srpski Irinej.
„‚Srpska književna zadruga‘ preživela je sve naše Scile i Haribde, i sve naše ratove, i zbog toga je ukorenjena u biti srpskog naroda i okuplja njegove najumnije glave. Ona do danas objavljuje najvrednija dela srpske književnosti i nauke na kristalno čistom srpskom jeziku, pisanom prekrasnom ćirilicom, dajući veliki doprinos obrazovanju i prosvećivanju srpskog naroda“, poručio je patrijarh i dodao da je SKZ srpskom narodu danas potrebnija više nego ikada pre, pa makar živeli i u najudaljenijim delovima sveta.
U ime slavljenika o putu koji je ova nacionalna ustanova prešla od tog istorijskog 29. aprila 1892. godine do danas govorio je sekretar SKZ-a prof. dr Milo Lompar
„U zgradi ondašnje Srpske kraljevske akademije okupili su se velikani – Stojan Novaković, Jovan Jovanović Zmaj, Ljubomir Kovačević, Ljubomir Stojanović, Milan Jovanović Batut i drugi. Oni su bili vođeni idejom da osnuju društvo koje će se sistematski baviti književnošću i naukom, i kao porodična zadruga celom srpskom narodu omogućiti da se upozna sa najvrednijim delima srpskih velikana, ali i svetskih klasika“, istakao je Lompar.
U bogatom umetničkom programu, koji je rađen prema scenariju SKZ-a i u režiji Božidara Đurovića, pažnju je privukao dramski prikaz susreta Tesle i Zmaja. Svoje stihove govorili su pesnici Matija Bećković, Rajko Petrov Nogo, Milosav Tešić, a odabrane delove poetskih i proznih tekstova srpskih klasika kazivali su glumci Ljiljana Blagojević, Biljana Đurović, Srba Milin i Siniša Ubović. Deo programa bile su i baletske i muzičke numere.