„Niklovanje“ Vrnjačke Banje

Piše Svetislav Tijanić

Prethodna vlast u Opštini Vrnjačka Banja,  predvođena DS-om, na telefonskoj sednici, u avgustu 2011, dala je saglasnost za istraživanje nikla na lokaciji Ruđinci-Veluće i tako potencijalno ugrozila budućnost ove regije koja je srpski lider kontinentalnog turizma 

Kompaniji „Serbian Nikel“ prethodna vlast u Opštini Vrnjačka Banja, predvođena DS-om, po hitnom postupku, na telefonskoj sednici, 8. avgusta prošle godine dala je saglasnost za istraživanje nikla na lokaciji Ruđinci-Veluće. Način na koji je to učinjeno, kao i brzina kojom je data saglasnost, govori da je neko u ovom slučaju lovio u mutnom. Na to upozorava Dragan Govedarica, član Opštinskog veća Vrnjačke Banje, diplomirani inženjer metalurgije koji je, igrom slučaja, 1982. godine na Tehnološko-metalurškom fakultetu u Beogradu odbranio diplomski rad na temu „Uticaj uslova redukcionog prženja niklonosne rude ugljenmonoksidom na stepen isluženja nikla“, gde je kao ruda korišćena ruda iz ležišta Ruđinci u Opštini Vrnjačka Banja.

PROMAŠAJI I – PROFITI Napominjući da sadašnje vlasti Vrnjačke Banje pažljivo prate sva dešavanja vezana za moguću eksploataciju ove rude i u ovoj opštini i širom Srbije, Govedarica je jasan da „shodno Zakonu i Statutu opštine novoizabrana vlast neće napraviti nijedan potez na štetu svojih građana i sopstvenih interesa“. Međutim, on kaže da javnost mora da bude upoznata sa „kompletnom pozadinom celog slučaja“: ko je potpisao Ugovor o koncesiji na teritoriji Opštine Vrnjačka Banja, pod kojim uslovima, na koliko godina i koje su obaveze potpisnika ugovora u koliko se on ne bude poštovao.
„Na to nas obavezuje Strategija prostornog razvoja Srbije 2009-2013-2020, kojom su kao prioriteti izdvojeni banjski turistički centri od nacionalnog značaja, kao područja koja je potrebno rezervisati i čuvati od zagađivanja iz strateških razloga. Obavezuje nas i Zakon o banjama, Zakon o zaštiti prirode, Plan razvoja Opštine Vrnjačka Banja, gde je prioritet dat zaštiti i očuvanju prirodnih lekovitih faktora u banji, razvoju i unapređenju zdravstveno-lečilišnog turizma i zaštiti i očuvanju voda i šuma kao prirodnih dobara. Ti propisi su obavezujući za postupanje državnih i organa lokalne samouprave. Povodom istraživanja nikla, uveren sam da su kompletna priča i pažnja usmereni na drugu stranu od one na koju bi trebalo obratiti pažnju. I stručni i nestručni vode polemike oko eksploatacije i proizvodnje nikla, koje, svakako, zadugo neće biti u državi Srbiji, a niko se ne bavi pitanjem ko je dao koncesiju, pod kojim uslovima, koje su posledice nepoštovanja ugovora. Hoće li i u ovom slučaju presude donositi međunarodni sudovi, a građani plaćati promašaje naših političara? Niko da postavi pitanje kada će u napaćenoj državi Srbiji pojedinci u liku političara, koji kada dođu na vlast misle da su najlepši, najmudriji i najpametniji, odgovarati za svoje promašaje i eksperimente na štetu ionako osiromašenih građana. Mi kao nova vlast trebalo bi da utvrdimo odgovornost onih koji prave štetne ugovore, pa makar među njima bio i neko od nas. Ako su ovo promašaji politike, da li su promašaji i pojedinaca ili su oni u svemu debelo profitirali“, kaže Govedarica.

[restrictedarea] U ime nove opštinske vlasti Vrnjačke Banje Govedarica je učestvovao i na inicijativnom skupu boraca za čistu i zdravu Srbiju na Mećavniku u Mokroj Gori, a zatim zajedno sa predsednikom opštine Bobanom Đurovićem i u razgovorima kod ministra rudarstva Bačevića. Da bi „stišao uzavrele strasti“ , Boban Đurović se oglasio stavom da nema ništa od eksploatacije nikla na području Opštine Vrnjačka Banja i na lokalnoj televiziji. Iako je svima jasno da Opština Vrnjačka Banja, kao lider kontinentalnog turizma, pre svega mora da vodi računa o svojim dobrima koja joj je bog podario, i da se svim zakonskim sredstvima bori da sačuva blagodet koju ima, tek ovih dana saznalo se za hronologiju događanja u vezi sa istraživanjem nikla.

Dopis od firme „Serbian Nikel“ d.o.o. iz Beograda, naslovljen „na ruke predsednika Opštine Vrnjačka Banja“, stigao je 8. avgusta 2011. godine. U njemu se navodi da je kompanija „Serbian Nikel“ 5. februara 2011. podnela zahtev Ministarstvu životne sredine, rudarstva i prostornog planiranja za dobijanje odobrenja za istraživanje na lokaciji Ruđinci-Veluće, i da su već dobili uslove za istraživanje od strane Zavoda za zaštitu prirode iz Beograda, kao i Zavoda za zaštitu spomenika kulture iz Kraljeva. Napomenuto je i to da će se „istražni radovi izvoditi isključivo prema projektu detaljnih geoloških istraživanja koji je izradilo Društvo za istraživanje i eksploataciju mineralnih sirovina ‘Jantar grupa’ iz Beograda“.
Istog dana (!) Opštinsko veće Vrnjačke Banje, gde je većinu imala Demokratska stranka, na svojoj telefonskoj sednici dalo je saglasnost „isključivo za istražne geološke radove“ firmi „Serbian Nikel“ d.o.o. iz Beograda. Uslovima koje je sadržala ta telefonska saglasnost predviđeno je da se investitor i izvođač striktno pridržavaju uslova datih u Rešenju o uslovima zaštite prirode za geološka istraživanja nikla i kobalta sa pratećom asocijacijom elemenata na području Ruđinci-Veluće, kao i svih zakona i pravilnika vezanih za zaštitu šuma, voda, prirode, računajući i odluku Skupštine Opštine Vrnjačka Banja o proglašenju šuma za zaštitne.

RASPRODAJA U IME GENERACIJA Šta bi sve u slučaju „niklovanja” Banje bilo ugroženo? Naš sagovornik navodi niz činjenica . Istorija moderne banje u Vrnjcima vezuje se za 1868. godinu, kada je kruševački okružni načelnik Pavle Mutavdžić sa nekolicinom dobrotvora i viđenijih ljudi osnovao Osnovatelno fundatorsko društvo lekovite kiselo-vruće vode u Vrnjcima. Prilikom kaptaže izvora tople vode 1924. godine, pronađeni su rimski novčići što ukazuje da su i Rimljani koristili toplu vodu za kupanje i piće. Osamdesetih godina 19. veka, kada banja u Vrnjcima prelazi u državne ruke, a naročito posle izgradnje vile Jovana Belimarkovića, namesnika kralju Aleksandru Obrenoviću, Vrnjačka Banja počinje da se razvija u moderno lečilište. Po popisu iz 1933. u Vrnjačkoj Banji su bile 133 zanatske i trgovačke radnje, a po popisu iz 1935. bilo je 257 pansiona i vila. Tada je zabeležena poseta 28.080 gostiju, što je bilo daleko više u odnosu na druga turistička mesta tadašnje Jugoslavije. Vrnjačka Banja danas raspolaže sa preko 15.000 ležaja i sa sedam izvora mineralne vode (Topla voda, Snežnik, Slatina, Jezero, Beli izvor, Borjak i Vrnjačko Vrelo), Topla voda, Snežnik, Slatina i Jezero se koriste za balneološku terapiju, a dve se flaširaju kao stone mineralne vode („Voda Vrnjci“ sa izvora Topla voda i „Vrnjačko Vrelo“). „Vrnjački karneval“ je najznačajnija turistička manifestacija koja se danas održava u Vrnjačkoj Banji i koju prati više od 200.000 posetilaca. Ništa manje nisu značajni „Festival filmskog scenarija“ i „Dani Danila Bate Stojkovića“. U Vrnjačkoj Banji i okolini nalaze se mnogobrojne crkve i manastiri Žiča, Studenica, Ljubostinja i Sveta Petka u Stublu, važni svedoci naše istorije, kao i stare tvrđave Ras i Maglič iz 13. veka, i Brvenik i Koznik iz 15. veka.
„ Hoćemo li prihvatiti da je jedino bogatstvo naše generacije novac i rasprodaja svega što su nam ostavili u nasledstvo naši prethodnici, koji su bili srećni jer ih brzi napredak tehnike i tehničkih dostignuća nije pretvorio u robove savremenog sveta čija je jedina mera vrednosti pomenuti novac. “,pita Govedarica. „U ovom slučaju trebalo bi istrajati u objavljivanju Ugovora o koncesiji ili istraživačkom pravu, jer niko neće da uloži novac u istraživanje, a da zauzvrat ne dobije garancije da će uloženi novac vratiti eksploatacijom”zaključuje naš sagovornik, Upravo zbog toga, on je, kako kaže, „podržao formiranje mokrogorske Grupe za monitoring i zaštitu životne sredine. Takvi timovi moraju da se formiraju širom Srbije, gde god postoje eksploatacije i prerade, jer smo svesni da je stanje alarmantno u svim sredinama gde su prisutne tehnologije koje bez adekvatne zaštite postaju tihe ubice ljudi.“

[/restrictedarea]