Pitanje Vlaha: Proizvodnja nacije

Piše Nataša Jovanović

Da li potenciranje vlaškog pitanja u istočnoj Srbiji najslikovitije pokazuje kako se u procesu pridruživanja EU secira nacionalno telo da bi iz njegovih ćelija izrasle nove nacije?

Ne može nikako biti da multietnička Srbija danas opstane ukoliko joj se nametne uloga genetičara koji mora da analizira svako krvno zrnce. A od Srbije na putu ka EU to se permanentno traži. Posle Kosova, Sandžaka i Vojvodine, sledeće Jarinje moglo bi da se desi na liniji koja razdvaja istočnu od uže Srbije, kada Vlasi upotrebljeni od strane EU i autora globalnog koncepta zatraže svoja prava.

UPOTREBA VLAHA
Vlaha u istočnoj Srbiji, prema nezvaničnim procenama rezultata poslednjeg popisa stanovništva, ima dva do tri puta više u odnosu na 2002. godinu kada se broj onih koji se deklarišu kao Vlasi tretirao u rangu statističke greške. Tada se 39.953 građana izjasnilo kao Vlasi, dok je Rumuna bilo 4.175. Buđenje nepostojeće nacionalne svesti koja se manifestuje kroz rad Nacionalnog saveta vlaške manjine i vlaških političkih stranaka, te insistiranje na pismu i jeziku i rumunskoj Crkvi, a kako tvrde i Srbi i Vlasi, žitelji Kladova, Negotina, Bora ide u prilog stvaranja animoziteta i guranje Vlaha u naručje Rumunije. Da li pitanje prava Vlaha otvara u perspektivi mogućnost primene nacionalno-istorijskog inženjeringa kojim će Šumadija biti odvojena od prirodne istočne krajine? Koliko u ovako zamišljenom konceptu Rumunija koristi Vlahe, a EU samu Rumuniju, te ko u takvim okolnostima treba, a ne vodi državotvornu politiku?
Dok u anglosaksonskom delu sveta realni etniciteti gube identitet i formiraju velike nacije podobne kreatoru moderne imperije, kod nas teče obrnuti proces. Naime, klica stvaranja novih, a nikad postojećih nacija proces je koji dovodi do toga da se iz srpskog naciona, a na osnovu istorijskih relikata kojima je bogata balkanska vetrometina, Srbija svede na balkanski pašaluk. Kako? Trebalo bi se prisetiti izjave predsednika Odbora za ljudska prava u Boru i nekadašnjeg predsednika Saveza Vlaha, pa da stvari budu jasnije. On je, naime, izjavio  da su Rumuni isto što i Vlasi. „Prema poslednjem popisu“, navodi on, „Rumuna je bilo oko četiri hiljade, a Vlaha oko 40 hiljada. Pravi podatak je da nas ukupno ima oko 200 hiljada. Plašim se da na predstojećem popisu opet neće biti predstavljeni pravi podaci, i da će ljudi biti zaplašeni. Beogradu ne odgovara da Vlahe prizna kao Rumune, jer bi se time problem internacionalizovao“.
Stanovnici, pak iz Timočke krajine pamte  i da je pre popisa iz 2002. godine rumunska stanica „Timok pres“ iznela informaciju  da u ovom delu Srbije živi 300.000, a možda čak i 400-500.000 Rumuna! U istoj Timočkoj krajini, na popisu 2002. godine, evidentirano je ukupno 284.112 stanovnika.
A da proces rumunizacije Vlaha nije tek ideja pojedinaca entuzijasta ili stvar novinarskog gafa svedoči i činjenica da je Rumunija, tradicionalno naklonjena Srbima, stala u red sa Holandijom i odbila da ratifikuje Sporazum o stabilizaciji  i pridruživanju. Još uvek! Prilikom najave poslednje posete  predsednika Rumunije Trajana Baseskua rečeno je da „dolazi u dvodnevnu posetu Srbiji tokom koje će razgovarati sa zvaničnicima u Beogradu i posetiti rumunsku zajednicu u Timočkoj krajini“. Ova informacija možda ne bi probudila veću pažnju da  od početka ove godine iz Rumunije nisu stizali „prijateljski“ signali da je Srbija potrebna Vlasima u Timočkoj krajini, da „prizna status rumunske nacionalne manjine“. Na to niko nije reagovao, kao ni na samostalnu posetu Baseskua Negotinu, u kojem se u pratnji vlaških stranaka obratio ondašnjem stanovništvu. Stvari postaju jasnije kada se zna da je tom prilikom Basesku rekao da su svima koji se  izjašnjavaju kao Vlasi-Rumuni potrebni škole, mediji i crkve na maternjem jeziku kako bi sačuvali identitet. Tako se u javnosti termin istorijski nepoznat, Vlah-Rumun, mogao čuti i iz usta  predsednika jedne države, a samo prevođenje Vlaha u  Rumune odvija se tako što rumunska država nudi i realizuje ponudu za one koji se na popisu izjasne kao Vlasi i Rumuni. Njima, naime rumunska država, omogućava stipendije za studiranje na rumunskim univerzitetima.
Dakle, ukoliko Srbija koja služi belom svetu prihvati, dozvoli stvaranje za početak vlaške nacije, može očekivati i ratifikaciju SSP-a od strane Rumunije. Režim u Srbiji delom učestvuje i u procesu stvaranja veštačke nacije Vlaha tako što umesto da radi na jačanju nacionalne svesti i vodi državotvornu politiku, stranka Borisa Tadića na lokalu ulazi u koaliciju sa brojno zanemarljivo malim vlaškim strankama čime se povećava broj njihovih odbornika.

JEZIK BEZ PISMA
Indikativnim se čini i podatak da u krajevima istočne Srbije koje delom naseljuju Vlasi, LDP ima veliki broj glasača, kao i da je ideja URS-a o regionalizaciji uspešno usvojena, što se može objasniti i činjenicom da nema amorfne nacionalne sveti. Dragan Marković, predsednik Odbora DSS u Boru, kaže da je u proteklih dvadeset godina započet proces u kojem se sve veći broj građana deklariše kao pripadnici vlaške nacije. „Postoje dve vlaške stranke – Vlaška demokratska stranka Srbije (VDSS) i Vlaška demokratska stranka (VDS), koja je verovatno nastala otcepljivanjem VDSS-a. VDSS, zastupajući prava Vlaha, traži da bogosluženje bude na maternjem jeziku, pri čemu kako ne postoji vlaški, najpribližnijim se učinio rumunski jezik. Na čelu VDSS-a je dr Predrag Balašević, oni na 16 opština imaju odbore. Bore se za vlaško pitanje, to jest za vlaški jezik i rumunsko pismo, imaju dva odbornika u Skupštini Opštine Bor, a u Negotinu odbornike ima Vlaška demokratska stranka, koja je u koaliciji sa DS-om, G17 Plus-om, SPS-om i njihovim koalicionim partnerima. VDSS je dugi niz godina bila pod patronatom DS-a“.
Marković napominje i da je Vlaški nacionalni savet  pod uticajem VDSS-a, jer cilj vladajućim strankama je da kroz bliskost sa vlaškim strankama, a  preko Vlaškog nacionalnog saveta dođu do ogromnog novca.
„U pitanju je prikupljanje glasova, uticaja i svega ostalog.“
Pošto smo lekciju već naučili, mogli bismo da se zapitamo da li agresivno insistiranje na jeziku, pismu, te kulturnim posebnostima predstavljaju stepenik ka stvaranju nacionalne online casino posebnosti. Prostor istočne Srbije ne može ništa drugo da bude nego srpski, a da je vlaška posebnost sa jezikom bez pisma očigledan istorijski anahronizam potvrđuje i činjenica da u ovom „jeziku“ ne postoje nazivi ni za jedan od tehničkih izuma 20 veka, već za to koriste srpske nazive. To je pokazatelj da je vlaški jezik, jezik bez pisma, i da Vlasi nisu ništa drugo do mešavina nastala u vremenu turske okupacije. Kao posledica mnoštva seoba u srpskom narodu na ovom području naseljavaju se uglavnom Srbi sa KiM i vardarske Makedonije, ali zbog teritorijalne izolovanosti i saobraćajne nepovezanosti bivaju uglavnom upućeni na susedne rumunske krajeve u Vlaškoj niziji.
Pogled na našu istoriju govori da srpski karakter istočne Srbije nije bio potvrđen samo Hajduk Veljkovom herojskom odbranom Istočne srpske krajine, već i time što se najsrpskija i najdržavotvornija stranka 19 veka – radikalna, rodila  nigde drugde nego u zavičaju Baje Pašića, u istočnoj Srbiji. Takođe, istočna Srbija, današnji borski i timočki okrug predstavljaju teritorijalno jezgro obnovljene novovekovne srpske države, jer su u sastav srpske autonomije ušli već po hatišerifima iz 1830. i 1833. godine.
Svoju nacionalnu samosvest istočna Srbija pokazala je i u Timočkoj buni koju je mogao da podigne samo iskonski srpski seljak koji je na Zakon kralja Milana o rasformiranju narodne vojske odgovorio u skladu sa Pašićevom mudrošću: „Oružje predajte, ali bez pušaka ne ostaj“. Za one koji danas sumnjaju u srpski karakter Negotinske i Timočke krajine i onima koji i ovu iskonsku srpsku zemlju pokušavaju da rasrbe, treba pokazati grobove na Zejtinliku gde su među najbrojnijim grobovi hrabrih Timočana koji su ginući po Albaniji, Kajmakčalanu i Solunskom frontu ne samo branili otadžbinu već se jednom zasvagda svojom krvlju upisali u srpsku istoriju, da tu i večno ostanu. Zato svi oni koji danas pomažu rasrbljivanju istočne Srbije ne rade ništa drugo nego se rugaju svetim kostima poginulih Timočana u Prvom svetskom ratu.

KONCEPT IMPERIJE
Čak i Broz u svojoj politici komadanja i rasrbljavanja nije išao toliko daleko da na području istočne Srbije od Vlaha pravi nekakvu posebnu, a posebno ne rumunsku naciju. Broz je pažljivo vodeći računa o srpskom karakteru istočne Srbije rešavao problem te amorfne grupe, koja je etnički uglavnom srpska, ali je zbog istorijskih procesa dobila posebnosti, tako što je na ovom području uvodio pripremna odeljenja za privikavanje dece, posebno sa sela, za redovno uvođenje u nastavu.
Danas se kroz pravljenje veštačke vlaške nacije nazire koncept globalne imperije koja buđenjem nepostojećih ili amorfnih istorijskih etniciteta ili nacionalnih skupina razbija formirane istorijske nacije. Time se čini medveđa usluga i samim stanovnicima istočne Srbije, tzv. „vlaškom stanovništvu“, koje umesto uključivanja u prirodnu naciju (u zadnjih 200 godina dala je jednog Mokranjca) sada usled buđenja nepostojeće nacionalne svesti počinje da se socijalno obogaljuje. Danas se kao još jedan instrument koji duva u jedra ideji rumunizacije Vlaha insistira na prekograničnoj saradnji koju zagovara EU, te razvijanju Dunavske strategije. Ako je poznato da iza Dunavske strategije stoji Fondacija koja nosi ime Fridriha Naumana, onog koji je 1915. godine rekao da su Srbi glavni remetilački faktor na Balkanu, jasno je da se Srbija utapa u organizaciju koja se baštini na idejama Austro-Ugarske.
Da li možemo očekivati da, zahvaljujući današnjoj nedržavotvornoj politici koju vodi vladajući režim, za 50 godina na liniji koja razdvaja istočnu od ostatka Srbije osvane novo Jarinje?
Nastaviće se