Novi naslovi srpskih izdavača (3)

Reči u vremenu

Na predstojećem Međunarodnom sajmu knjiga u Beogradu (21–28. oktobar) novi naslovi izdavačkih kuća izlaze u susret najrazličitijim ukusima i očekivanjima čitalačke publike. Knjige koje predstavljamo deo su doprinosa savremenoj nacionalnoj, bogoslovskoj  i istoriografskoj misli štampanoj na srpskom jeziku.

Na ovogodišnjem Međunarodnom sajmu knjiga u Beogradu, uz čuveno „Plavo kolo“ i obilje kapitalnih naslova objavljivanih prethodnih godina, Srpska književna zadruga predstaviće se s nekoliko novih naslova. Među njima je i knjiga Đura Bodrožića Srpski identitet. Reč je o novom, proširenom izdanju studije Srpski identitet. Građa koja predstavlja nacionalni identitet izuzetno je složena i razuđena. To pokazuje dr Đuro Bodrožić kada tezama i elementima našeg identiteta dodaje i precizno otkrivene i formulisane pojedinosti iz stare srpske književnosti, istražujući kako se srpski nacionalni lik zasnivao u najstarijim epohama srpske državne tradicije, mitologije i poezije – narodne i pisane.

PORTRET OCA SOFRONIJA U 110. plavom kolu SKZ-a objavljena je obimna sinteza Snežane Samardžije Reči u vremenu – usmeno stvaralaštvo u epohama srpske književnosti. Samardžija je profesor narodne književnosti na Filološkom fakultetu u Beogradu i objavila je brojne knjige, studije i rasprave iz istorije i teorije usmene književnosti. U novoj monografiji bavi se učincima, uplivima i odjecima srpskog usmenog pesništva u potonjoj pisanoj i umetničkoj književnosti – kod naših pisaca, od srednjovekovnih, Sterije, Vuka i Njegoša, pa sve do Nastasijevića, Pope, Tešića i Belog Markovića.

[restrict]

I u svojoj prozi (Bašta sljezove boje) Branko Ćopić je bio pesnik. Njegova poezija pak, i za odrasle i za decu, teško se može deliti; u onoj za starije čitaoce – gde preovlađuju ratni motivi i pesme nastale uz Drugi svetski rat – takođe treperi blaga duša dečaka-junaka, a u onoj za najmlađe – zrači mudrost, satiričnost, ljubav koja nikada nije samo za decu… I jedne i druge odabrao je, u Kolu, Dragan Lakićević i o pesništvu velikog pisca napisao predgovor od tridesetak strana.

Već po tradiciji, na Sajmu knjiga izlaže i manastir Hilandar. Knjige objavljene pod okriljem svetionika naše duhovnosti i pravoslavlja uopšte oduvek su privlačile pažnju posetilaca sajma. Među odabranim naslovima izdvaja se Prepiska sa protojerejem Georgijem Florovskim arhimandrita Sofronija Saharova (1896–1993), istaknutog podvižnika i duhovnog pisca, poznatog kao autora knjige Prepodobni Siluan Atonski, sa jednim od najvećih pravoslavnih teologa minulog veka, protojerejem Georgijem Florovskim (1893–1979). Ovde objavljena pisma su istorijski, ali i bogoslovski značajna. Ova prepiska čuva se u arhivi manastira Svetog Jovana Preteče u Eseksu (Engleska), čijem osnivanju i izgradnji je otac Sofronije posvetio poslednje godine svoga života. Arhimandrit Sofronije Saharov i protojerej Georgije Florovski imali su različite sudbine i kao takvi predstavljaju oličenje dva hrišćanska puta. Međutim, obojica su predstavnici naraštaja koji se odlikovao izuzetno visokom dogmatičkom kulturom. Godine njihovog teološkog formiranja korespondirale su sa procvatom teologije ruske dijaspore u prvoj polovini HH veka.

Tu je još jedan naslov iz pera ovog autora, pod nazivom Pisma u Rusiju. Ovaj izbor iz pisama će, možda, pridodati još poneku crtu duhovnom portretu oca Sofronija, otkrivajući neke strane njegovog svakodnevnog života i opštenja s drugim ljudima. U ovoj knjizi su njegova pisma sestrama Mariji i Aleksandri (Šuri), kao i razgovor sa svim članovima porodice. Uočljivo je da različitost pogleda i viđenja sveta, kojim su se odlikovali srodnici oca Sofronija, nisu za njega predstavljali prepreku da im se obraća duhovnom rečju. O svome životu u Bogu govorio je jednostavnim rečima, tako da je to bilo razumljivo i članovima porodice koji su sebe smatrali neverujućima.

Pokretana ognjem ljubavi Hristove, koja jeste ljubav što „obuhvata čitav svet“ i svakoga čoveka, njegova slobodna reč o Bogu ne zna ni za kakva ograničenja bilo koje vrste, budući da, kako samiše, „nama, Hrišćanima, ne priliči nikakvo ograničavanje, nikakva samozatvorenost, nikakav strah od onoga što je tuđe“. Ta beskrajnost ljubavi oca Sofronija „prema svakome čoveku kao neponovljivoj večnoj vrednosti“ preispunjava svaku njegovu reč, ma kome da je ona upućena. On je svojim živim primerom pokazao da je „neophodno da otvorimo sebe za sve i svakoga da bismo postali Hrišćani“.

DELO SAVE DEČANCA Na ovogodišnjem sajmu biće predstavljeno i izdanje Centra za istraživanje pravoslavnog monarhizma, knjiga episkopa žičkog Save (Baraća) Dečanca (1831–1913) Vladalac i narod: krunisanje i miropomazanje vladaoca, dužnosti njegove i narodne. Novo izdanje ove knjige, koja je prvi put objavljena 1897. godine, predstavlja vredan doprinos našoj savremenoj bogoslovskoj, monarhističkoj i nacionalnoj misli. Kao i svi dosadašnji naslovi Centra, i ovaj je izašao s blagoslovom Njegovog preosveštenstva g. Irineja (Dobrijevića), episkopa istočnoameričkog, u svojstvu duhovnog pokrovitelja Centra. Urednički savet izdanja čine protonamesnik mr Nemanja S. Mrđenović, jerej Boško R. Marinkov i đakon Hadži Nenad M. Jovanović, dok se zahtevnog zadatka lekture i korekture prihvatila Ivana Jovanović, a osmišljavanje grafičke opreme izdanja Srećko M. Nikitović. Sveobuhvatno teološko, antropološko i istoriografsko delo episkopa Save Dečanca jedan je od najznačajnijih naslova u istoriji pravoslavnog monarhizma. Kamen temeljac političke teologije u srpskom bogoslovlju. Nezaobilazna poveznica između Svetog Filareta Moskovskog i Svetog Nikolaja Ohridskog i Žičkog, dvojice savremenika sa početka i kraja njegovog života. Obnova krštene monarhije u Srbiji nezamisliva je bez dela Vladalac i narod. Inače, ova knjiga se pojavila u seriji Kapitalna izdanja, u okviru koje su ranije objavljene knjige Ivana Lukjanoviča Solonjeviča Narodna monarhija (2014) i protonamesnika mr Nemanje S. Mrđenovića Zborište (2017).

PORTRETIRANJE TITA Među novim izdanjima „Akademske knjige“ nalazi se i knjiga Slavka i Ive Goldsteina Tito koja, kako je zapisano u predgovoru , „unosi novi pristup i ton u cijelu postjugoslavensku javnost, u kojoj prevladavaju tri vrste govora – titolatrijski, koji slijedi mitografske i hagiografske sheme naslijeđene iz službene jugo-historiografije, titofobijski, sav u znaku divljega i neobuzdanog revizionizma, te senzacionalistički, koji se hrani bulevarskom strašću za pikanterijama“. Titova biografija istražena je i obrađena na način koji superiorno stavlja „van snage“ sva tri opisana tipa govora, jer autori kritički izbalansirano i metodički sveobuhvatno osvetljuju sve važne političke, ideološke, vojne, državničke, moralne momente u toj biografiji – i velike, i tamne. Tu je i knjiga Slavoja Žižeka Lenjin 2017 – Sećanje, ponavljanje i prorađivanje (prevod Emina Peruničić), u kojoj vek nakon Ruske revolucije Žižek pokazuje zašto je Lenjinova misao značajna i danas.

Originalnost i važnost V. I. Lenjina kao revolucionarnog lidera najčešće se povezuju sa preuzimanjem vlasti 1917. Ali Žižek u ovoj novoj studiji i zbirci originalnih Lenjinovih tekstova zastupa tezu da se Lenjinova istinska veličina bolje može razumeti iz poslednje dve godine njegovog političkog života. Rusija je preživela stranu invaziju, embargo i strašan građanski rat, kao i unutrašnje ustanke poput onog u Kronštatu 1921. Ali nova država je bila iscrpljena, izolovana i dezorijentisana. Kako je izmicala očekivana svetska revolucija, da bi sovjetska država opstala, morali su se mapirati novi putevi. Žižek svojim snažnim i provokativnim uvidom sugeriše da se Lenjinova hrabrost u mišljenju može prepoznati u njegovoj spremnosti da se bez uzmicanja suoči sa tom realnošću povlačenja. U današnjem svetu, koji karakterišu političke turbulencije, ekonomske krize i geopolitičke tenzije, treba ponovo da se vratimo na Lenjinovu kombinaciju trezvene lucidnosti i revolucionarne odlučnosti.

„Akademska knjiga“ objavila je i nov naslov Predraga Slijepčevića Svetac i grešnik – Kako zloupotrebljavamo nauku i budućnost čovječanstva, originalno filozofsko delo sa jasnom porukom čovečanstvu: „Ukroti snagu tehnološkog skoka, ili će tehnološki skok ubiti civilizaciju.“ Kroz neobičan eksperiment, putovanjem kroz vreme sa Alisom iz zemlje čuda, posmatraju se i analiziraju planeta, njena istorija, živa bića koja je naseljavaju, njihova međusobna povezanost, prošlost, sadašnjost i budućnost. Prikazuje se iskonska ljudska priroda, iz perspektive evolucije, ona koju savremeni čovek najčešće ne vidi, ili ne želi da vidi, jer sebe doživljava kao superiorno biće i dominantnu snagu prirode.

NASLEĐE KOJE TRAJE

Na štandu Srpske pravoslavne crkve biće predstavljeno i kapitalno izdanje Srpsko hrišćansko nasleđe Amerike: istorijsko, duhovno i kulturno prisustvo srpske dijaspore u Severnoj i Južnoj Americi 1814–2019 (The Serbian Christian Heritage of America: The Historical, Spiritual and Cultural Presence of the Serbian Diaspora in North and South America 1814–2019), nastalo povodom 800 godina autokefalije Srpske pravoslavne crkve u Severnoj i Južnoj Americi. Ova monografija na srpskom i engleskom jeziku ima 1.000 strana, u punom je koloru, u tvrdom povezu, sa preko 900 reprodukcija najznačajnijih istorijskih ličnosti, crkava, manastira, fresaka, ikona i drugih umetničkih i istorijskih predmeta. Sadrži tekstove istaknutih istoričara, teologa, umetnika i drugih pisaca. U naučnom, kulturnom, umetničkom i istorijskom pogledu, uz obilje nepobitnih istorijskih činjenica i bogati ilustrativni materijal, ova monografija dokumentuje istorijski i duhovni identitet srpskog naroda u Americi i služi kao znamenje svima nama i svim budućim generacijama Srba i Srpkinja da, uprkos svim istorijskim iskušenjima, osiguraju trajanje svog nasleđa. Na osnovu raspoloživog materijala iz arhivske građe prikazani su život i rad srpskih pravoslavnih eparhija, crkveno-školskih opština, parohija i drugih organizacija u Americi i Kanadi. Naši iseljenici u Americi i Kanadi sačuvali su hrišćansku veru i svest da pripadaju srpskom narodu zahvaljujući svojoj crkvi. Osnivanjem parohija na najlepši način su ovenčali saborno stremljenje naših predaka doseljenih u Novi svet. Osećali su i znali da odanost Crkvi i neposustala borba za izgrađivanje zajednice i ugrađivanje u njen organizam daleko nadmašuju lične interese i aspiracije. Srbi su podizali crkve i škole, pokretali mesečne listove, organizovali horove i ženske dobrotvorne organizacije, otvarali svoja groblja i sejali svoje kosti na prostranstvima Amerike i Kanade. Posebnu vrednost knjige čini njena dobra kompozicija prilagođena standardima zapadne, prvenstveno anglosaksonske publike, čime je predstavljeno živo svedočanstvo o istrajnom nastojanju SPC da stvori izuzetnu duhovnu i materijalnu kulturu i sačuva hrišćansko nasleđe Amerike.

NOVA KNJIGA IZ PERA NAOMA ČOMSKOG

Rekvijem za američki san, nova knjiga iz pera legendarnog Noama Čomskog (prevod Saša Drach i Ljiljana Matić), zacelo će privući pažnju čitalačke javnosti na predstojećem prazniku knjige. Napisana je prema scenariju za istoimeni film u režiji Pitera Hačinsona, Kelija Niksa i Džareda P. Skota. U njoj Čomski navodi deset principa koncentracije bogatstva i moći koje danas nalazimo u Americi. Ti principi su suzbijanje demokratije, oblikovanje ideologije, redizajniranje ekonomije, prebacivanje tereta na siromašne i srednju klasu, udar na uzajamnu ljudsku solidarnost, dopuštanje regulatorima da ih vode vlastiti interesi, izborni inženjering, upotreba straha kao i snage države da masu drži pod nadzorom, proizvodnja pristanka i marginalizovanje naroda. Svakom od tih deset principa autor posvećuje poglavlje gde se poziva na važne tekstove koji su uticali na razvoj njegovih misli i doveli do iznesenih zaključaka.

OTKAČENE MUDROSTI

Odličan pripovedač Miladin Ćulafić decenijama se bavi otkrivanjem i sakupljanjem neobičnih iskaza „običnog čoveka“, najčešće dece i omladine, u svakodnevnom životu. Tako su nastale slučajne misli, aforizmi, nađena filozofija – srodna onoj iz knjige Olovka piše srcem – obuhvaćeni u knjizi Gospodar solitera (SKZ). Obilje „otkačenih“ mudrosti, ludosti i gluposti ispunjavaju ovaj brevijar svesnog i nesvesnog govora, raskošnih mogućnosti jezika i neuhvatljivosti mišljenja.

[/restrict]