POHOD NA KLASIKE

Pozorišna sezona u punom jeku

Piše Raško V. Jovanović

Kao da su se beogradska pozorišta zasitila modernog repertoara: u pripremi je nekoliko značajnih dela svetskih klasika

Poslednja dva zimska meseca – februar i mart – ne smatraju se uzalud za vrh svake pozorišne sezone. Zato se ovih dana u beogradskim teatrima radi punom parom i pripremaju se nove premijere. Već 26. februara u Jugoslovenskom dramskom pozorištu premijerno je prikazan Molijerov Don Žuan. Komediju o legendarnom zavodniku žena, posle dužeg odsustva ovog dela sa prestoničkog repertoara, režirao je Gorčin Stojanović, dok naslovnu ulogu tumači Vojin Ćetković, Zganarela Sergej Trifunović. Posle Tartifa (1964) i Mizantropa (1997) Jugoslovensko dramsko pozorište, koje se ne može podičiti čestim izvođenjima Molijerovih tesktova, igralo je 2003. godine predstavu Molijer – još jedan život prema drami Mihaila Bulgakova u koju su inkorporirani pasaži iz više Molijerovih komada, kao i samoga reditelja Dušana Jovanovića. Bilo je to zanimljivo viđenje o životu velikog komediografa i glumca u kojem je čuvenog dramatičara igrao Miki Manojlović.

[restrict]

U svakom slučaju, Don Žuan prikladno se nadovezuje na predstavu Molijer – još jedan život, budući da je komedija o velikom zavodniku piščev osvetnički komad pisan u prozi 1665. godine zbog ni manje ni više nego kraljeve zabrane Tartifa do koje je došlo na nagovor Društva svete tajne pričešća. Tokom prvih izvođenja Don Žuana nije bilo zabrana, ali se komad, uprkos činjenici da na kraju glavni junak loše prolazi, nije svideo klerikalnim krugovima, te je komedija, ocenjena kao „otvorena škola bezbožnosti“, i posle velikog uspeha kod publike, možda baš zato, nakon petnaest predstava skinuta sa repertoara i nije se više izvodila sve do 1841. godine, kad je obnovljena u pariskom pozorištu „Odeon“.

Molijer se inače u beogradskom Narodnom pozorištu prikazuje od 1869. kada je izveden Uobraženi bolesnik, da bi se, tokom pretprošloga veka, na repertoaru našli Tvrdica (dva puta postavljan), Silom lekar, Tartif (tri puta postavljan) i Mizantrop. Izgleda neverovatno, ali u razdoblju između dva rata Don Žuan nije igrao u nacionalnom teatru. Tek 29. novembra 1966. biće prikazan u prevodu Mladena Leskovca i režiji Braslava Borozana sa Jovanom Milićevićem u naslovnoj ulozi i Mijom Aleksićem kao Zganarelom. Prošlo je onda nešto manje od trideset godina – 8. decembra 1995. ponovo je prikazan u Narodnom pozorištu, ovoga puta u režiji Petra Zeca, sa Tihomirom Stanićem u naslovnoj ulozi i Vladanom Gajovićem kao Zganarelom.

U Narodnom pozorištu u Beogradu priprema se drama Carstvo mraka Lava Nikolajeviča Tolstoja (1828–1910), velikog ruskog romansijera i mislioca, koji je pisao i pozorišne tekstove. Dramu Carstvo mraka Tolstoj je napisao 1886. godine i namenio je pučkom teatru, ali je komplikovanost tog dela onemogućila njegovo izvođenje na skromnim narodskim pozornicama. Potom je napisao komediju Plodovi prosvete, prikazanu 1891, kao i dramu Živi leš, prvi put postavljenu tek posle njegove smrti – 1911. godine. Autobiografsku dramu I svetlost u tami svetli pisao je od 1880. do 1900. i to delo, posle cenzurisanja, objavljeno je 1911, a u celosti 1917, da bi naredne godine bilo prikazano i na sceni.

Prvi Tolstojev komad izveden na srpskoj sceni upravo je Carstvo mraka: prikazan je u beogradskom Narodnom pozorištu 18. decembra 1904, u prevodu Jovana Maksimovića i režiji Čiča Ilije Stanojevića. Druga postavka Carstva mraka na istoj sceni usledila je posle Velikoga rata – 15. septembra 1928, u režiji Jurija Rakitina, kada su u glavnim ulogama nastupili Žanka Stokić, Nevenka Urbanova, Ljubinka Bobić, Raša Plaović, Sava Todorović i dr.

Treću postavku Carstva mraka, koja se priprema u nacionalnom teatru, na Sceni „Raša Plaović“, režira Igor Vuk Torbica. Premijera je zakazana za 25. mart. Nastupiće Olga Odanović, Hana Selimović, Vanja Ejdus, Ljubomir Bandović, Anastasia Mandić. Nebojša Kundačina, Ivan Đorđević, Nikola Vujović. Ivana Šćepanović i drugi.

U Narodnom pozorištu priprema se i Šekspirov Ričard Treći u režiji Snežane Trišić. Prvi put je ovo delo na našoj sceni izvedeno 30. januara 1898, u prevodu Laze Kostića i režiji Milorada Gavrilovića, koji je i igrao naslovnu ulogu. Druga postavka je usledila 1905, opet u režiji Milorada Gavrilovića, takođe i tumača Ričarda Trećeg. Potom je kroz tri godine, 1908, Ričarda Trećeg režirao Ljubomir Stanojević i prvi put nastupio kao Ričard Treći. Posle Velikoga rata, već 1922, opet se postavlja ovo Šekspirovo delo, u režiji Mihaila Isailovića, koji je igrao naslovnu ulogu. Trebalo je da prođe pedeset godina do novog viđenja Ričarda Trećeg na sceni Narodnog pozorišta. U režiji Huga Klajna izvedeno je ovo delo sa Mijom Aleksićem u naslovnoj ulozi. Potom će proći dvadeset godina pa da se Ričard Treći pojavi na repertoaru. U režiji Vide Ognjenović, sa Predragom Manojlovićem u naslovnoj ulozi, prikazana je 15. aprila 1992. nova postavka ovog Šekspirovog dela.

Izvođenje najnovije postavke Ričarda Trećeg, u kojoj naslovnu ulogu tumači Igor Đorđević, trebalo bi da bude tokom aprila meseca. Na sceni će nastupiti velika ekipa glumaca koju sačinjavaju: Aleksandar Srećković, Nataša Ninković, Boris Komnenić, Aleksandar Đurica, Nela Mihailović. Pavle Jerinić, Svetlana Bojković, Hadži Nenad Maričić, Vanja Ejdus, Miloš Đorđević, Bojan Žirović i Branko Jerinić. Aktuelna, sedma postavka Ričarda Trećeg u Narodnom pozorištu svrstava ovu tragediju među najprikazivanija Šekspirova dela zajedno sa Otelom i Hamletom, koji su takođe imali po sedam postavki na sceni najstarijeg beogradskog teatra.

Iako je nezahvalno predviđati šta će se sve do kraja ove sezone još dogoditi na beogradskim scenama, može se reći da su se naši pozorištnici izgleda zasitili savremenog repertoara. Sa zadovoljstvom ukazujemo na pohod na klasike koji je evidentan u nacionalnom teatru i Jugoslovenskom dramskom pozorištu. Možemo samo poželeti da se takav pohod nastavi i naredne sezone.             

[/restrict]