Blago ruske pismenosti

Piše Mila Milosavljević

Jedna od najznačajnijih promena u oblasti knjižne delatnosti bila je zamena crkvenoslovenskog pisma tzv. građanskom ćirilicom koju je 1708. godine sproveo veliki reformator Rusije car Petar I. Kao rezultat ove reforme ruskom čitaocu postaju dostupne knjige o astronomiji, geografiji, istoriji, brodogradnji, vojnim naukama

Kada je reč o nastupu Rusije na Međunarodnom sajmu knjiga u Beogradu, najdublje utiske ostavlja, po svemu sudeći, izložba fotografija „Blaga ruske književnosti“ iz zbirke Moskovskog državnog objedinjenog muzeja-parka „Kolomensko-Izmajlovo-Lefortovo-Ljublino“ posvećena istorijatu razvoja ruskog pisma i književne kulture.

Spomenici pismenosti kao deo kulturnog nasleđa svakog naroda predstavljaju neprocenjivo blago koje svedoči o životu i sudbini prethodnih pokolenja. Koreni ruske pismenosti sežu vekovima unazad, a njen razvoj je vezan za okretanje ka najbogatijem nasleđu hrišćanske kulture.

U 2015. godini se svečano proslavlja 1000 godina od smrti Svetog kneza Vladimira – krstitelja Rusije. Usvajanje hrišćanstva 988. godine u Drevnoj Rusiji kao državne religije zaslugom kneza Vladimira najvažniji je događaj za istoriju i kulturu ruskog naroda. Osvrćući se na taj veliki događaj, predsednik Ruske Federacije Vladimir Putin je istakao da je primanje hrišćanstva predodredilo sudbinu i civilizacijski izbor Rusije, i da predstavlja odlučujući trenutak, tj. prekretnicu u crkvenoj i u opštoj istoriji ruske države. Njegova svetost patrijarh moskovski i cele Rusije Kiril u svojoj Poslanici povodom 1000-godišnjice od upokojenja Svetog Velikog kneza Vladimira nazvao ga je osnivačem Ruske crkve koja više od hiljadu godina širi među ljudima reč života, ljubavi i mira. Prihvativši veru od Istočnog Rimskog carstva – Vizantije, Rusija se u punoj meri prisajedinila najvećoj kulturnoj tradiciji onog vremena i, pošto ju je usvojila, sa velikom posvećenošću nastavlja da je razvija. Primanje hrišćanstva je uticalo na znatno širenje pismenosti i u prilog tome svedoče mnogi poznati spomenici – ruski prevodi vizantijske književnosti.

[restrictedarea]

Još u IX veku prosvetitelji slovenskih naroda poreklom iz grčkog grada Soluna Sveta braća Ćirilo i Metodije donose na teritoriju Drevne Rusije azbuku koja je po jednom od svojih tvoraca dobila ime ćirilica. Oni su preveli na slovenski jezik tekst Jevanđelja i Svetog pisma. Time je narodu Drevne Rusije omogućeno da vrši bogosluženje na svom maternjem slovenskom jeziku. Pojava i širenje pismenosti čine osnovu na kojoj se ruska književnost kasnije razvija. Pre pojave štamparije knjige su umnožavane ručno, a prepisivački centri gde su stvarane, čuvane i odakle su rasprostranjivane bili su manastiri. Prepisivačke radionice osnivane su i pri kneževskim dvorovima. U XIV veku pojavljuju se prvi ruski letopisi, a najstariji centri u kojima su oni nastajali bili su Novgorod, Pskov, Kijev. U XVI veku rukopisnu knjigu zamenjuje ona štampana. Neprevaziđeno remek-delo – prva štampana knjiga Apostol – izdata je na Moskovskom pečatnom dvoru (u prvoj ruskoj štampariji) 1564. u vreme vladavine cara Ivana Groznog – znalca i ljubitelja „knjižne premudrosti“. Širom sveta postoji oko 70 sačuvanih primeraka ovog dela. Jedinstveni spomenik književnosti i knjižne grafike je rukopisni „Bukvar“ koji je krajem XVII veka u Moskvi objavio učeni bogoslov Karion Istomin. Po ovom bukvaru su učila da čitaju i pišu deca cara Alekseja Mihajloviča, a među njima i najmlađi sin vladara – carević Petar, budući ruski car. Jedna od najznačajnijih promena u oblasti knjižne delatnosti bila je zamena crkvenoslovenskog pisma tzv. građanskom ćirilicom koju je 1708. godine sproveo veliki reformator Rusije car Petar I. Kao rezultat ove reforme ruskom čitaocu postaju dostupne knjige o astronomiji, geografiji, istoriji, brodogradnji, vojnim naukama. Bez obzira na uvođenje novog, građanskog pisma, tradicija upotrebe crkvenoslovenskog jezika očuvala se u ikonografiji, u bogoslužbenim izdanjima, ali i kod staroveraca koji unose svoje elemente u ornamentalno ukrašavanje knjiga. Ruska pismenost čiji su počeci vezani za period primanja hrišćanstva čini osnovu velike ruske književnosti XIX i XX veka koja je svetu pružila vrhunska dela pisaca poput Lava Tolstoja, Fjodora Dostojevskog, Antona Čehova, Vladimira Nabokova, Aleksandra Solženjicina. Eksponati izložbe su foto-reprodukcije jedinstvenih spomenika XVI–XIX veka iz zbirke Moskovskog državnog objedinjenog muzeja-parka „Kolomensko-Izmajlovo-Lefortovo-Ljublino“.

[/restrictedarea]