Čiji su simboli Vojvodine?

Piše  Jovan Pejin

Aktuelni simboli Vojvodine, koji duže od decenije (od 2002. godine) izazivaju nezadovoljstvo konstitutivnog naroda u pokrajini, predstavljaju bežanje od istine da Srbi tamo čine više od četiri petine stanovništva i imaju tradicionalna državna znamenja

Novokomponovani simboli Vojvodine nametnuti su silom odluke pokrajinske vlasti 2002. godine. Grb severne srpske pokrajine je kombinacija simbola nekadašnjih ugarskih županija, a tom grbu je pridružena i nekakva plava krpa opšivena crvenom i belom trakom sa tri zlatne zvezdice, koja predstavlja pokrajinsku zastavu. Šta je to? Vojvodina nije! A gde je tu, tek, većinski, srpski narod u Vojvodini, koji čini dve trećine njenog stanovništva? Vojvođanski Srbi trpe poniženje, zato što je prihvatanjem paradržavnih autonomaških insignija prihvaćen i stereotip o Vojvodini naroda i narodnosti, koji su ustanovili nekadašnja Hrvatska seljačka stranka i kroatokomunisti posle 1920. godine.  Ovim starim/novim simbolima prekriva se pravo konstitutivnog naroda, Srba, a time i Srbije kao države.

SIMBOLI I NAMERE Tradicionalno obeležje Vojvodine je srpska zastava, i sa njom tradicionalni srpski grb, koji su 1918. godine referendumski prihvaćeni proglašenjem ujedinjenja Banata, Bačke, Baranje i Srema, „naroda i teritorije bez pregovora, bez uslova i bez pogovora“, bez posebnog pominjanja Vojvodine koja je tada postojala samo u pesmi Vladislava Kaćanskog i insignijama carsko-kraljevske Srpske Vojvodine. Ali čak i ove, carsko-kraljevske insignije danas su isuviše srpske za Ligu socijaldemokrata Vojvodine (LSV) i Demokratsku stranku (DS).

Postoji i sumnja da su zvanični grb i zastava Vojvodine deo velikonemačkog programa „Evropa regija“ za obnovu uticaja Nemačke u srednjoistočnoj Evropi. Pa i zato, pored svega rečenog, „zvanične simbole“ autonomne Vojvodine, tog kroatokomunističkog ostatka u Srbiji posle razbijanja Jugoslavije, treba u celini odbaciti. Oni za Srbe, kao konstitutivni narod, ne znače ništa, i predstavljaju sredstvo njegove majorizacije. Pritom je politička igra oko grba i zastave Vojvodine, u pratnji zahteva za diplomatskim predstavništvom pokrajine u Briselu, u funkciji politike revizije mirovnih ugovora 1920. i 1947.

[restrictedarea]

Paradržavni simboli izjednačavaju Ugarsku i Mađarsku, što je neprihvatljivo. Srbi su smatrali i smatraju da se, kada se pređe reka Moriš i prođe grad Baja, ulazi u Veliku Mađarsku. Zato, između ostalog, službeni grb Vojvodine sa ugarskim simbolima koji predstavljaju mađarstvo nije validan a još manje prihvatljiv.

„Vojvođanski“ simboli su u službi promene svesti srpskog naroda u pokrajini. Ugarski simboli u grbu su u službi mađarizacije pokrajine i pokušaj predstavljanja Vojvodine prema ugarskom popisu stanovništva iz 1910. godine, kada su Srbi imali relativnu većinu u Banatu, Bačkoj, Baranji i Sremu. Ovaj grb je istovremeno podsećanje Srba i preseljenika iz, kako Mađari kažu, „južnih krajeva“, na april 1941. godine, kada je izdata naredba mađarskih okupacionih vlasti da svi stanovnici okupirane teritorije koji 31. oktobra 1918. godine nisu bili zavičajni moraju da se isele i odu odakle su došli.

Ovakav grb, sa njim i zastava, „plava krpa“ oivičena belom i crvenom opšivkom, predstavljaju i odgovor na mig budimpeštanskih nevladinih organizacija pod nadzorom vlade mađarskoj nacionalnoj zajednici da se vrši mađarizacija Vojvodine. Takođe je u skladu i sa odlukom predstavnika Velike Britanije, Nemačke i SAD, donete na sastanku u Briselu 20/22. juna 2003, da se propagira „posebnost“ Vojvodine a u ovoj „posebnosti“ važnu ulogu imaju i njeni simboli, grb i zastava.

 

SPOMENICI I TOPONIMI Pored grba, pristupilo se i postavljanju spomenika izrazito mađarskog karaktera i tamo gde ih ni u tragovima nikada nije bilo, čak i u potpuno srpskim sredinama. Cilj ove akcije je uklanjanje i gušenje sveprisutnih srpskih obeležja Vojvodine. Pored spomenika iz 2003, na osnovu odluke vlade Vojvodine, u vreme kada je Šandor Egereši bio na čelu pokrajinske skupštine, obnovljeni su i toponimi, tobož tradicionalni, naselja iz vremena ugarske okupacije do 1918. godine, čak su u nekim mestima imena ulica preimenovana, da budu što „mađarskija“.

Ova „tradicionalna imena“, inače, mađarizovana su posle 1895. Deo slovenskih toponima je obnovljen posle 1920. godine. Jedan toponim u Bačkoj, Stara Moravica kod Srbobrana, preimenovan je, po preporuci da se koriste „tradicionalna imena“, u Bačkošutfalva, iz vremena ugronacističke okupacije 1941–1944 godine. Naselju je hortijevska vlast dodelila ime prema Lajošu Košutu, jednom od vođa Martovske revolucije u Budimpešti 1848. godine, koji je Srbima ponudio mač kao odgovor na njihov zahtev da im se priznaju nacionalna, teritorijalna i građanska prava.

Vojvođanski grb, kombinacija ugarskih županijskih grbova, pripada bivšem okupatoru srpskog etničkog prostora i stranoj državi. Zastava i grb države daju osećanje kolektivne pripadnosti i osećanje bezbednosti. Ovo osećanje ne daju „vojvođanski“ grb i „plava krpa“ oivičena crvenom i belom opšivkom sa tri žute zvezdice. Državna znamenja ili simboli povezuju duhovnost naroda i državu u jednu celinu. Ugarski grb Vojvodine, osim što narušava svest srpskog naroda, razara državu i simbol je separatizma.

Srbi su zastavu već skidali sa jarbola ispred zgrade Banovine u Novom Sadu i u drugim mestima a neke su i spaljene kao simbol okupatorske vlasti, kako se shvata autonomija. Takva kakva je, zastava predstavlja element razdora i zato zajedno sa „zvaničnim grbom“ treba da bude odbačena. Ugrocentrični grb je deo istorijskog i političkog falsifikata. Nema veze sa istorijskom Vojvodinom i predstavlja političkopropagandnu alatku protiv konstitutivnog naroda u Vojvodini, Srba, i protiv Srbije kao države.

Na Beogradu kao državnom, političkom i duhovnom centru leži odgovornost što se proces podizanja granice unutar Srbije neometano odvija i što se ne preduzimaju nikakve radnje da se ovaj proces zaustavi nego se vode nekakvi razgovori oko upotrebe „zvaničnih simbola“ Pokrajine koji su bez nacionalnih obeležja srpskog naroda.

Identitet zasnovan na zbrci pojmova

Na Tribini „Konstrukcija vojvođanskog nacionalnog identiteta“, koja je održana u Klubu i galeriji „Zrno“ u Novom Sadu, istaknuto je da kada se govori o Vojvodini, neophodno je napraviti razliku koja se pravi u političkoj filosofiji između pojma i koncepcije.

Kako je u svom izlaganju naveo Dejan Perišić, koordinator Udruženja „Zrno“, kada je reč o Vojvodini kao pojmu, on je nesporan kao misao, ideja, kao regionalni pojam, ali postoji problem kada se od Vojvodine pokušava napraviti politička koncepcija, pa čak i nacionalna i kulturna, kada imamo konstrukciju nečeg novog i drugačijeg, što nije organska i prirodna pojava, nego nastaje u nečijim glavama i laboratorijama sa ciljem dezintegracije.

„Vojvođanski nacionalni identitet zasniva se na zbrci pojmova i krenuo je da se pravi na priči o autonomiji, odnosno decentralizaciji. Kada tražimo događaj od kojeg počinje da se razvija ideja o vojvođanskom nacionalnom identitetu, vidimo da se radi o takozvanoj ‚jogurt’ ili antibirokratskoj revoluciji. Poražene snage su se tada pregrupisale i počele sa zahtevima ne samo za decentralizacijom već i za federalizacijom. Neke stranke sa ovih prostora imaju u svojim programima baš zahtev za Vojvodinom republikom, i to ne kriju, i samo govore o nekakvim fazama izvođenja tog političkog cilja. Oni otvoreniji se čak zalažu  za nezavisnost, odnosno, za pravo Vojvodine na samoopredeljenje. A za to je potrebno imati novi nacionalni identitet“, upozorava Perišić.

[/restrictedarea]