Znameniti Srbi u ruskoj istoriji

Piše monahinja Atanasija Rašić

Neobična zbog žanra – iako zasnovana na proverenim istorijskim izvorima, to nije istoriografska knjiga, iako pisana rukom pravoslavnog publiciste, to nije ni klasična publicistika

Početkom februara 2015. godine, izašla je iz štampe jedna prilično neobična knjiga, u izdanju „Kolor presa“ – Lapovo i manastira Rukumija. Neobična zbog teme koja je skoro zapostavljena u srpskoj istoriografiji, zbog junaka koji su skoro potpuno zapostavljeni u srpskoj, kako istoriografiji, tako i publicistici (ako izuzmemo ličnost Svetog Jovana Šangajskog i grofa Save Vladislavića). Neobična i zbog žanra – iako zasnovana na proverenim istorijskim izvorima, to nije istoriografska knjiga, iako pisana rukom pravoslavnog publiciste, to nije ni klasična publicistika. Radi se o knjizi „Znameniti Srbi u ruskoj istoriji“ srpskog pravoslavnog publiciste Ranka Gojkovića.

DVANAEST VELIČANSTVENIH Ova knjiga svedoči kroz vreme o toj uzvišenoj ljubavi u Hristu, koja je puna žrtve i slave. Iako nevelikog obima, knjiga je sadržajno bogata. Preko uvodnog teksta „Oda monarhizmu“ gde nam autor, oslanjajući se direktno na Bibliju i svetootačko predanje, ukazuje da je monarhizam Bogom ustanovljeni poredak, zatim predgovora u kojem se, takođe uz pomoć Biblije i svetootačkog predanja, obrazlaže nemogućnost istinskog tumačenja istorije Srba i Rusa van biblijskog i pravoslavnog konteksta, polagano dolazimo do pojedinaca, kao glavnih junaka knjige. Iz predgovora vidimo da ima još mnoštvo Srba koji su dali svoj veliki doprinos ruskoj pravoslavnoj monarhističkoj istoriji, ali pošto je nemoguće u knjizi ovakvog formata pisati o svim srpskim velikanima u Rusiji, autor se odlučio za simboličnih 12 ličnosti. Svaki ovakav izbor jeste delimično i subjektivan, ali se ne može reći ni za jednog od izabranih junaka knjige da nije ostavio upečatljiv trag i kao ličnost i kao državni ili društveni delatnik.
Priča o „Dvanaest veličanstvenih“ Srba u ruskoj istoriji počinje i završava se svetiteljima Hristovim – Savom Pskovskim i Jovanom Šangajskim. Između dva svetitelja ređa se niska velikana, od veličanstvenog pisca Pahomija Srbina, najznačajnijeg ruskog književnika HV veka, zatim Ane Jakšić Glinske, bake prvog ruskog cara Ivana Groznog, preko grofova Save Vladislavića i Mihaila Miloradovića, pa do vojskovođa sa sjajnim vojničkim i državničkim karijerama: Marka Vojinovića, Jovana Ševića, Simeona Zorića, Eduarda Štokvića, Nikolaja Kneževića i Dejana Subotića.

PROMISLITELJSKE VEZE U posebnoj glavi su obrađene i tri znamenite srpske porodice, čijih je više predstavnika ostavilo dubok trag u istoriji Rusije. To su porodice Miloradovića, Ševića i Zorića. U pogovoru knjige autor završno uobličava koncept tumačenja istorije ukazivanjem na duboko promisliteljske veze Srba i Rusa, ukazivanjem na nepogrešive putokaze zacrtane Svetim Savom i završno uobličene Svetim vladikom Nikolajem. Pokušaji tumačenja srpske istorije izvan tih okvira, po mišljenju autora, koliko su pogrešni toliko su i opasni, i kao ubedljiv primer kako nezdravo tumačenje nacionalne istorije može da ostavi pogubne posledice na mlade naraštaje navodi primer današnje Ukrajine.
Knjiga se završava izvodom iz recenzije ruskog publiciste Pavela Vjačeslavoviča Tihomirova, a možda je moto čitave knjige istaknut na zadnjim stranicama korica: „…Dakle, dok su, po rečima vladike Nikolaja, srpski sinovi odlazili na Zapad sa torbama prepunim vrlina, a vraćali se sa torbama prepunim zabluda, sa Istokom je bilo obrnuto – uzajamna bogoljubiva nadogradnja prožimala je mnoge srpske velikane u Rusiji, kao i mnoge ruske velikane u Srbiji. Promisliteljske, mistične veze između Srba i Rusa građene su vekovima i nijedan neprijatelj niti okupator nije uspeo da te veze pokida…“