67. Filmski festival u Kanu – Izvesni ženski pogledi

Piše Vladislav Panov

U programima ovogodišnjeg Filmskog festivala u Kanu umišljajno laganu prevagu imaju „ženski filmovi“

Šezdeset sedmi po redu Filmski festival u Kanu upravo je u toku i trajaće do 25. maja. Sudeći po odluci da festivalom ove godine predsedava šezdesetogodišnja Novozelanđanka Džejn Kempion, kao još uvek prva i jedina režiserka koja je osvojila „Zlatnu palmu“ (u dva navrata, prvi put, 1982. za kratki film i potom, jedanaest godina kasnije, za igrani film „Klavir“) ovo bi mogao da bude festival žena iza kamere. Ne samo zbog nje na tako važnom mestu već i zato što će u raznim programima biti predstavljeno petnaestak ostvarenja koja su delo autorki.

SARAJEVSKI MOST Festival je otvorila filmska biografija „Grejs od Monaka“ francuskog sineaste Olivijea Dahana,  o jednoj od najčuvenijih celuloidnih zvezda svog vremena, Grejs Keli, legendarnoj holivudskoj glumici, oskarovki koja je uspela da postane prava princeza udavši se za princa Renijea u Monaku. Priča  koja navodno dočarava značajnu ulogu Grejs Keli u sukobu njenog supruga sa francuskim predsednikom De Golom početkom šezdesetih prošlog veka izazvala je negodovanje plemstva Monaka koje je nakon objave da će baš ovim filmom biti otvoren Kanski festival izrazilo nezadovoljstvo prema prevelikoj umetničkoj slobodi autora prilikom tretiranja istorijskih momenata u ovoj priči.

Osim pomenutog počasnog filma, koji otvara festival, udarni program čini još osamnaest naslova, od kojih je dobar deo delo značajnih svetskih autora među kojima su i dve žene (Japanka Naomi Kavase sa romantičnom dramom „Mirna voda“ i Italijanka Alis Rorvaher sa dramom „Čuda“, u kojoj je zvezda još jedna ikona evropske kinematografije, ali savremene, Monika Beluči, obe, ipak, s neznatnim šansama da se domognu nagrada). Možda će čak i više od intencije da ovo bude „ženski festival“ ovogodišnji Kan biti upamćen po dvostrukom prisustvu legende Žan-Lika Godara, čiji je igrani film „Zbogom jeziku“ u udarnom programu, a u sekciji specijalnih projekcija je dokumentarac „Mostovi Sarajeva“ koji je snimilo desetak evropskih autora među kojima i Godar. Svi su oni, naravno, udruženo u svojim kratkim filmskim prilozima još jednom izrazili tugaljivi i „potreseni“ stav o jadnom Sarajevu nastradalom od zna se kojih negativaca. U toj novoj eksploataciji sarajevskih minulih strahota učestvuje i beogradski pregalac srbofobičnih etiketiranja balkanskih sukoba, Vladimir Perišić, koji se „proslavio“ pre pet godina svojim doprinosom, „velikom antiratnom dramom ¸Obični ljudi‘“ u kojoj je pokazao kako su srpski vojnici devedesetih godina postajali ratni zločinci. Valjda je njegov današnji sarajevski most u ovom omnibusu nešto pravičniji nego pomenuti film.

[restrictedarea]

NA RAČUN HOLIVUDA Među ostvarenjima koja će se boriti za „Zlatnu palmu“ je i novo delo jednog od najčešće za razne kanske nagrade nominovanih autora, kanadskog Egipćanina Atoma Egojana, triler „Zatočenica“. Prisutan je još slavniji i komercijalniji Kanađanin, Dejvid Kronenberg sa, za svoj uglavnom jezoviti opus brutalnih horora i trilera kojima se bavio u preovlađujućem delu karijere, netipičnom dramom „Mapa do zvezda“ u kojoj postoji čak i izvesni socijalno-politički kritički angažman na račun savremenog Holivuda i uopšte zapadne kulture. Sva je prilika, ipak, da će primat u političkoj i svakoj drugoj osuđujućoj analizi savremenog sveta imati uspešniji i prigodno izazovniji film „Levijatan“ istaknutog ruskog sineaste Andreja Zvjaginceva. Verovatno i više od najčuvenijeg filmskog kritičara zapadne političke i socijalne utopije, Britanca Kena Louča, kome je odavno prilepljena etika lidera „britanskog socijalnog realizma“ pošto je ovaj u poslednji čas uspeo da završi svoj novi film „Džimijeva slava“ i dospe u udarni program Kana, u kojem se bavi istorijskim sukobljavanjem zapadne civilizacije sa strahom od komunizma, i to u Irskoj pre osamdeset godina. Ruski film je savremeniji i sadrži prepoznatljive poruke za današnju publiku.

Kada je reč o Francuzima, za nagradu konkuriše čak i biografija jednog od njihovih najčuvenijih modnih kreatora „Sen Loran“ (rad Bertrana Bonela) kao i drama o ženi koja se uz muževljevu pomoć bori za spas svog posla u novom delu uvek poštovane braće Darden, „Dva dana i jedna noć”. Francuski Litvanac Mišel Hazanavicijus i dalje bere lovorike svog uspeha od pre tri godine kada je sa „Glumcem“ ponovo „otkrio“ nemi film i sebi i kolegama obezbedio sve moguće nagrade, uključujući i Oskare. Na krilima tog uspeha je prisutan i u ovogodišnjoj glavnoj konkurenciji sa svojim prvim delom posle svetskog hita, sada ipak zvučnog, „Potraga“, politički korektno smeštenog u ratom uzburkanoj Čečeniji i to sa prigodnije politički korektnom pričom o ženi iz nevladine organizacije koja pomaže lokalnom dečaku da opstane u turobnoj ratnoj stvarnosti njegove zemlje. U trci za priznanja je i jedno delo iz Turske, troipočasovna drama „Zimski san“, koju autorski potpisuju braća Džejlan, kao i za ovakvu konkurenciju vrlo egzotični (možda zato bude i favorit iz senke) Mauritanac Abderahman Sisako sa dramom „Timbuktu“.

U SENCI GLUME U ponudi ovogodišnjeg Kanskog festivala je i nekoliko filmova autora koji su slavniji kao glumci. U glavnoj konkurenciji je četvrti film doajena američke glume, Tomija Lija Džonsa, koji se s vestern-dramom „Houmsmen“ obreo u takmičarskom delu programa upravo zbog pomenute nezvanične namere da ovogodišnji festival bude podvučen ženskim linijama. Džonsov film, naime, nudi priču o putešestviju tri umno poremećene žene koje iz jedne države u drugu sprovode vrlo neobični čuvari od kojih je jedna neustrašiva pionirka Divljeg zapada. Iskusni i sveprisutni francuski glumac, Metju Almarik, u programu „Izvesni pogled“ zastupljen je sa svojim prvim dugometražnim rediteljskim radom,  „Plavom sobom“, a jedna od najvećih aktuelnih holivudskih glumačkih zvezda mlađe generacije, Rajan Gosling, u istoj konkurenciji prisutan je sa svojim režiserskim debijem, fantazitrilerom „Izgubljena reka“, takođe sa ženskim fokusom pošto njegova priča o avanturi samohrane majke i sina zapravo ima samo jednu, žensku, glavnu ulogu. I slavna italijanska glumica, Azija Arđento, ima rediteljski rad, „Nerazumevanje“, kojim će u pomenutom glumac-režiser svojstvu dopuniti doprinos isticanju ženskog stvaralačkog dokazivanja u savremenoj filmskoj produkciji, a što je, uz socijalnu angažovanost, očigledni lajtmotiv ovogodišnjeg kanskog programa.

[/restrictedarea]