27. jun – DEMOKRATSKA STRANKA SRBIJE: Izveštaj o izbornim nepravilnostima na parlamentarnim i predsedničkim izborima 6. maja 2012.

Parlamentarne i predsedničke izbore održane 6. maja 2012. godine je obeležilo niz propusta koji su uticali na neregularnost proglašenog izbornog rezultata. S obzirom na to da uočene nepravilnosti nisu bile posledica slučajnih grešaka, već sistemskih propusta, može se govoriti o osmišljenoj krađi glasova. Osnovni uzroci izborne krađe se nalaze u: primeni jedinstvenog biračkog spiska, kolapsu u distribuciji izbornog materijala tokom izborne noći, nepravilnostima sadržanim u zapisinicima o radu biračkih odbora, pravno neutemeljenim stavovima Republičke izborne komisije, kao i u izmeni izbornog rezultata od strane Republičke izborne komisije pri elektronskom unosu podataka po osnovu ispravke „logičko-računske greške“.

 

Jedinstven birački spisak – Gotovo potpuno izjednačavanje broja birača (7.026.579) sa ukupnim brojem stanovnika (7.120.666) je otvorilo mogućnost pojave viška glasačkih listića. Zakonska nemogućnost uvida u novi jedinstveni birački spisak, koji je izradilo Ministarstvo za ljudska i manjinska prava, državnu upravu i lokalnu samoupravu, onemogućilo je RIK da utvrdi pravi razlog za uvećanje biračkog tela u odnosu na prethodne parlamentarne izbore od 11. maja 2008. godine (6.749.688), na kojima je RIK sam utvrđivao broj birača na osnovu biračkih spiskova koje su mu dostavljale opštinske uprave. Jedini indirektni način za saznanje podataka sadržanih u jedinstvenom biračkom spisku za članove RIK-a je bio uvid u pojedinačne izvode iz biračkog spiska koje je za svako biračko mesto izradilo Ministarstvo i dostavilo „Službenom glasniku“ radi distribucije izbornog materijala opštinskim izbornim komisijama. Samo takvim uvidom članovi RIK-a su mogli da otkriju razliku između broja birača na ovim i prethodnim izborima. Međutim, članovi RIK-a su tu razliku mogli da utvrde samo za upravni okrug za koji su kao kooridinatori bili zaduženi. Nedovoljnom pažnjom članova RIK-a zaduženih za Kosovo i Metohiju RIK-u nije blagovremeno signalizirano da je u tom delu Republike Srbije biračko telo bilo višestruko uvećano. Tek nakon inicijative članova RIK-a iz DSS-a, RIK je na sednici od 1. maja 2012. godine doneo odluku o izuzimanju iz izbornog materijala 261.025 glasačkih listića namenjenih za šest opština na Kosovu i Metohiji, za koje RIK nije ni doneo odluku da se formiraju biračka mesta i da se izbori održavaju (Glogovac – 37.532 birača, Kačanik – 34.010 birača, Štimlje – 19.040 birača, Dečani – 33.173 birača, Suva Reka – 48.520 birača, Đakovica – 88.750 birača). Tih 261.025 birača u šest opština na KiM Ministarstvo je samoinicijativno unelo u jedinstveni birački spisak. Nakon odluke RIK-a o izuzimanju iz izbornog materijala 261.025 listića, Ministarstvo je 4. maja 2012. godine obavestilo RIK da konačan broj birača iznosi 6.770.013 birača. Konačan broj birača je tako za 256.566 bio manji u odnosu na prethodno utvrđen ukupan broj birača (-261.025 birača sa KiM + 4.459 novoupisanih birača po osnovu posebnih rešenja). Time je konačan broj birača na parlamentarnim i predsedničkim izborima održanim 6. maja 2012. godine trebalo da izgleda da je za samo 20.325 veći u odnosu na parlamentarne izbore koji su održani 11. maja 2008. godine. Međutim, s obzirom na ažuriranje biračkog spiska koje je moralo biti izvršeno prilikom sastavljanja novog jedinstvenog biračkog spiska, a koje se prema izjavama iz Ministarstva za ljudska i manjinska prava, državnu upravu i lokalnu samoupravu sastojalo od brisanja velikog broja duploupisanih birača, umrlih lica i sl., očigledno je da broj od 6.770.013 birača ne predstavlja ni približno tačan broj birača u Republici Srbiji. Svesno unošenje  više birača u birački spisak je otvorilo mogućnost pojave viška glasačkih listića koji su mogli lutati širom Srbije i poslužiti za manipulisanje prilikom unosa izbornih rezultata. Kao rezultat te činjenice imali smo pojavu da je u velikom broju zapisnika o radu biračkih odbora konstatovano više primljenih listića od upisanih birača ili da birački odbori podatak o broju primljenih listića uopšte nisu unosili u zapisnik, već su taj podatak kasnije unosili kooridnatori RIK-a prilikom elektronskog unosa podataka po osnovu logičko-računske ispravke zapisnika. Tako naprimer, na biračkom mestu broj 19 u opštini Vračar u Gradu Beogradu u zapisniku o radu biračkog odbora je čak dva puta navedeno da je umesto 966 listića, koliko je bilo upisanih birača, primljeno čak 3.874 listića. Razliku od 2.908 glasačkih listića viška ispravio je RIK prilikom elekontronskog unosa podataka, kao navodno logičko-računsku grešku. Na biračkom mestu broj 14 u opštini Paraćin je umesto 1.319 listića, koliko je bilo upisanih birača, primljeno 1.918 listića, odnosno 599 listića više. Na biračkom mestu broj 158 u Gradu Leskovcu umesto 379 glasačkih listića, koliko je bilo upisanih birača, primljeno je 1.138 listića, odnosno 759 listića više. Na biračkom mestu 29 u opštini Ub umesto 215 glasačkih listića, koliko je bilo upisanih birača, primljeno je 645 listića, odnosno 400 listića više. Na biračkom mestu broj 22 u opštini Vrnjačka Banja je umesto 390 listića, koliko je bilo upisanih birača, primljeno 1.168 listića, odnosno 778 listića više. Razliku u više primljenim listićima za svako od navedenih biračkih mesta je naknadno prepravio RIK kao navodnu logičko-računsku grešku. Takođe, postoje brojni primeri da su zapisnici o radu biračkih odbora ostajali nepopunjeni u delu o broju primljenih glasačkih listića i da ih je RIK naknadno sam popunjavao. Takav je slučaj na primer sa biračkim mestom broj 63 u opštini Rakovica u Gradu Beogradu, biračkim mestom broj 103 u opštini Palilula u Gradu Beogradu, biračkim mestom broj 6 u opštini Mali Zvornik, biračkim mestom broj 125 u Gradu Kraljevo, biračkim mestom broj 5 u opštini Aleksinac, biračkom mestom broj 125 u Gradu Kragujevcu itd. Dakle, u pogledu pravne sigurnosti sprovođenja izbora može se zaključiti da današnji sistem vođenja jedinstvenog biračkog spiska, koji se u potpunosti nalazi pod kontrolom izvršne vlasti, predstavlja veliki korak unazad u razvoju demokratije u Srbiji. Umesto da je izradom novog jedinstvenog biračkog spiska uveden red u izborni proces, stvorena je mogućnost izborne manipulacije glasačkim listićima. Pri tome, većina ljudi koji su učestvovali u sprovođenju i kontroli izbora, uključujući i najveći broj članova samog RIK-a, za tu činjenicu nisu mogli da znaju.

Kolaps izborne noći. Primopredaja izbornog materijala je trajala punih 48 sati, a po zakonu je mogla da traje najduže 18 sati od zatvaranja biračkih mesta. Razlog za kašnjenje u distribuciji izbornog materijala od biračkih odbora i opštinskih izbornih komisija prema RIK-u se nalazio u haosu koji je nastao u radu biračkih odbora. Nije jasno kako su o rezultatima predsedničkih i parlamentarnih izbora stranački odbori mogli biti obaveštavani već oko 22 sata izborne noći, a da zapisnici o radu biračkih odbora i ostali birački materijal nije mogao biti dopremljen u opštinske izborne komisije i predat članovima RIK-a u sedištu okruga, više od 24 sata nakon završetka izbora. Velika vremenska razlika u odnosu na zakonom maksimalno dozvoljeni rok za predaju izbornog materijala od strane biračkih odbora je otvorila mogućnost za brojne zloupotrebe i prekrajanje izbornog rezultata. Haos u radu biračkih odobra ujedno predstavlja i jedan od osnovnih razloga zašto je samo mali broj zapisnika o radu biračkih odbora potpisan od strane svih članova biračkog odbora koji su učestvovali u sprovođenju i kontroli izbora na biračkim mestima. Do sada je bio nezamisliv slučaj da se izborni materijal prepakuje van prostorija biračkog odbora, kakav se desio pred TV kamerama u Zaječaru, a koji su mirno pratili lično koordinatori RIK-a. Sličan slučaj prepakivanja izbornog materijala se desio i u opštini Novi Beograd, koja je najveća opština po broju birača u Srbiji, gde su predstavnici opštinske uprave najpre kontrolisali kompletan birački materijal, vadeći ga iz vreća i otvarajući čak i koverte za kontrolnim listićima, da bi on tek nakon njihove detaljne provere mogao biti predat članovima Opštinske izborne komisije. Na navedene nepravilnosti pri predaju izbornog materijala u opštini Novi Beograd predsednika RIK-a Predraga Grgića je obavestila Smiljka Dragaš iz DSS-a, zamenik člana OIK-a Novi Beograd, dopisom od 8. maja 2012. godine, o čemu članovi RIK-a nikad nisu obavešteni.

Zapisnici o radu biračkih odbora. Veliki broj zapisnika o radu biračkih odbora, koji predstavlja najvažniji dokument za utvrđivanje rezultata izbora, umesto svih članova biračkog odbora kako je propisano članom 75. stav 3. Zakona o izboru narodnih poslanika, potpisivalo je samo jedno ili svega  nekoliko lica.

U zapisnicima je konstatovan veliki broj grešaka (višak listića u glasačkoj kutiji u odnosu na broj birača koji su glasali i nedostatak kontrolnog listića) zbog kojih su na osnovu člana 67. stav 3. i 74. stav 8. Zakona o izboru narodnih poslanika moraju automatski poništiti izbori, raspustiti birački odbor i ponoviti izbori na tom biračkom mestu. Takav je slučaj na primer sa biračkim mestima broj 10, 27, 71 i 113 u Gradu Leskovcu, broj 11, 13, 25 i 53 u Gradu Kraljevo, broj 12 u Gradu Valjevo, broj 37 43, 63, 66, 101 i 104 u opštini Čukarica u Gradu Beogradu, broj 21 u opštini Bačka Palanka, broj 146 u Gradu Novom Sadu itd, gde je utvrđeno postojanje viška glasačkih listića u kutiji. U preko 90% pregledanih zapisnika od strane DSS-a podatak o postojanju kontrolnog listića uopšte nije upisivan u zapisnik o radu biračkog odbora. Interesantno je istaći da je samo u Gradu Valjevo utvrđen nedostatak kontrolnog listića na čak 9 biračkih mesta na parlamentarnim izborima (biračka mesta broj 5, 20, 26, 64, 66, 71, 89, 90 i 110) na kojima je bilo upisano ukupno 6.898 birača i na 7 biračkih mesta na predsedničkim izborima (biračka mesta broj 1, 2, 22, 53, 90, 97 i 111) na kojima je bilo upisano ukupno 8.659 birača. U velikom broju zapisnika je kao primedba nekog od članava biračkog odobra čak bilo navedeno da postoji nepravilnost u pogledu viška listaća u glasačkoj kutiji ili da ne postoji kontrolni listić, što za koordinatore RIK-a koji su primali zapisnike nije predstavljalo nikakav pravno relevatan podatak. Ilustracije radi interesanto je navesti da je naprimer u zapisniku o radu biračkog odbora sa biračkog mesta broj 11 u Gradu Kraljevo kao primedba lično predsednika odbora bilo navedeno postojanje „51 glasačkog listića više u kutiji u odnosu na broj birača zaokružen u biračkom spisku“ (glasalih birača). Da bi se prikrila ta činjenica, RIK je najpre ispravio stvarnu računsku grešku od 19 važećih listića koju je napravio birački odbor prilikom sastavljanja zapisnika, a onda radi prikrivanja preostalog viška od 32 glasačka listića u kutiji, umanjio je broj neupotrebljenih listića. Da je višak glasačkih listića u kutiji i nedostatak kontrolnog listića obavezan zakonski uslov za poništavanje izbora, raspuštanje biračkog odobra i ponovno glasanje na tom biračkom mestu govori i jasan stav sudske prakse (Presuda Upravnog suda broj 559/12 od 1. juna 2012. godine, Presuda upravnog suda broj 572/12 od 12. juna 2012. godine), na koju se RIK samo selektivno pozivao. Istovremeno, višak listića u glasačkim kutijama i nedostatak kontrolnog listića su bili osnovni razlozi zbog kojih su na više stotina biračkih mesta ponovljeni lokalni izbori u desetinama opština i gradova u Srbiji. Zbog viška listića u glasačkoj kutiji ili nedostatka kontrolnog listića RIK na predsedničkim i parlamentarnim izborima nije poništio rezultat ni na jednom biračkom mestu.

Pojedine greške u pogledu nesaglasnosti broja birača i glasačkih listića, nezavisno od njihove prirode (lake ili teške) svojim potpisima su kao tehničke (logičko-računske) greške ispravljali pojedini koordinatori RIK-a, a da ostali članovi RIK-a za to nisu imali nikakva saznanja. Ova činjenica je dovela do pojave znatnog odstupanja u podacima RIK-a u odnosu na podatke sadržane u zapisnicima o radu biračkih odbora u pogledu broja primljenih glasačkih listića, neupotrebljenih listića, broja upisanih birača, broja glasalih birača, broja nevažećih listića i broja važećih listića. Primetna je bila čak i pojava da su birački odbori predavali nepopunjene zapisnike(u jednom ili većem delu), a da su ih kasnije koordinatori RIK-a sami popunjavali po osnovu ispravke navodno logičko-računske greške. Takav je slučaj na primer za zapisnikom sa biračkog mesta broj 22 u opštini Vrnjačka Banja, biračkog mesta broj 1 u opštini Topola, biračkog mesta broj 33 u opštini Ub, biračkog mesta broj 2 i broj 7 u opštini Vladičin Han, biračkog mesta broj 3 i broj 29 u opštini Bujanovac, biračkog mesta broj 35 u opštini Gadžin Han, bričkog mesta 6 u opštini Mali Zvornik, biračog mesta broj 5 u opštini Aleksinac, biračkog mesta broj 31 u Gradu Jagodina, biračkog mesta broj 57 i 125 u Gradu Kragujevcu, biračkog mesta broj 10 i broj 15 u opštini Velika Plana, biračkog mesta broj 84 i 103 u opštini Palilula u Gradu Beogradu, biračkog mesta broj 63 u opštini Rakovica u Gradu Beogradu, biračkog mesta broj 76 u Gradu Valjevo itd. Posebno začuđuje činjenica da su članovi RIK-a prihvatali kao ispravne čak i potpuno nepotpisane zapisnike o radu biračkih odbora i da su podatke iz njih unosili u konačne rezultate izbora. Takav je slučaj na primer sa zapisnicima o radu biračkih odbora sa biračkog mesta broj 24 u opštini Raška, biračkih mesta broj 1 i 22 u opštini Ub, biračkih mesta broj 80 i 87 u opštini Alksinac, biračkog mesta broj 1 u opštini Bačka Palanka, biračkog mesta broj 4 u opštini Štrpce, biračkog mesta broj 20 u opštini Palilula u Gradu Nišu, bračkog mesta broj 16 i broj 27 u opštini Savski Venac u Gradu Beogradu, biračkog mesta broj 31 u Gradu Leskovac itd.

Svakako da najdrastičniji primer izborne krađe predstavlja pojava prelivanja glasova po osnovu logičko-računske kontrole zapisnika o radu biračkih odbora, i to po pravilu oduzimanja glasova DSS-u i SNS-u, a dodavanjem pojedinim strankama vladajuće koalicije (DS i SPS), kao i nekim manjinskim izbornim listima (NOPO i Koalicija Alabanaca iz Preševske doline). Takav je slučaj na primer sa biračkim mestom broj 1 u opštini Rakovica u Gradu Beogradu na kome su DSS-u u Izveštaju o konačnim rezultatima izbora RIK-a oduzeti glasovi u odnosu na zapisnik o radu biračkog odbora. Umesto da je koordinator RIK-a ispravio broj važećih listaća, koji na tom biračkom mestu nisu bili dobro sabrani od strane biračkog odbora, što predstavlja stvarnu logičko-računsku grešku, RIK je prilikom logično-računske kontrole zapisnika na tom biračkom mestu DSS-u za toliko oduzeo glasova. Na identičan način je postupljeno i na biračkom mestu broj 34 u opštini Vračar u Gradu Beogradu, gde su DSS-u takođe oduzeti glasovi. DSS su oduzeti glasovi i na biračkom mestu broj 26  u opštini Vrnjačka Banja i na biračkom mestu broj 28 u opštini Vladičin Han. Na biračkom mestu broj 31 u Gradu Čačak DSS-u je oduzet glas i dodat izbornoj listi SPS-PUPS-JS. SNS su oduzeti glasovi na biračkom mestu broj 8 u opštini Mladenovac u Gradu Beogradu, na biračkim mestima broj 12 u opštini Surčin u Gradu Beogradu, na biračkom mestu broj 1 u opštini Topola, kao i biračkom mestu broj 1 u Gradu Čačak. Na biračkom mestu broj 35 u opštini Gadžin Han SNS i SRS su oduzeti glasovi, a dodati su DS-u, koaliciji SPS-PUPS-JS i koaliciji „Preokret“. Na biračkom mestu broj 28 u opštini Vladičin Han glasovi su oduzeti URS-u i Dverima, a dodati su koaliciji „Preokret“ i Reformističkoj stranci – dr Milan Višnjić, koaliciji SPS-PUPS-JS, kao i SRS, Pokretu radnika i seljaka i manjinskoj koaliciji „Sve zajedno“. DS su još dodati glasovi na biračkim mestima broj 41 u Gradu Kragujevcu, na biračkim mestima broj 2, 7 i 28 u opštini Vladičin Han, na biračkom mestu broj 26 u opštini Vrnjačka Banja, na biračkom mestu broj 3 u opštini Bujanovac, na biračkom mestu broj 4 u opšitni Velika Plana, na biračkom mestu broj 15 u opštini Žitorađa. Koaliciji SPS-PUPS-JS je pored već navedenog dodato još glasova na biračkom mestu broj 99 u Gradu Čačaku, na biračkom mestu broj 7 u opštini Zemun u Gradu Beogradu, na biračkom mestu broj 31 u opštini Palilula u Gradu Nišu, na biračkom mestu  broj 55 u opštini Mladenovac u Gradu Beogradu, biračkom mestu broj 43 u opštini Paraćin, na biračkom mestu broj 2 u opštini Vladičin Han, na biračkom mestu broj 22 u opštini Čajetina, na biračkom mestu broj 63 u opštini Palilula u Gradu Beogradu, na biračkom mestu broj 24 u opštini Zemun u Gradu Beogradu, na biračkim mestima broj 1 i 31 u Gradu Čačak ….. Koaliciji „Preokret“ su dodati glasovi na biračkom mestu broj 35 u opštini Gadžin Han, na biračkom mestu broj 41 u Gradu Kragujevcu i na biračkom mestu broj 35 u opštini Vračar u Gradu Beogradu.Dverima su dodati glasovi na biračkom mestu broj 7 u opštini Vladičin Han, na biračkom mestu broj 99 u Gradu Čačku i na biračkom mestu broj 3 u opštini Bujanovac.SVM je dodato glasova na biračkom mestu broj 7 u opštini Odžaci, na biračkom mestu broj 25 u Gradu Kragujevcu i na biračkom mestu broj 7 u opštini Vladičin Han. Manjinskoj koaliciji Albanci „Preševska dolina“ je dodato glasova na biračkom mestu broj 43 i na biračkom mestu broj 3 u opštini Bujanovac. Manjinskoj stranciNOPO je oduzet glas na biračkim mestima broj 115 u opštini Novi Beograd u Gradu Beogrdu i broj 35 u opštini Gadžin Han, ali je dodato glasova na biračkom mestu broj 14 u opštini Odžaci, na biračkom mestu broj 24 u opštini Palilula u Gradu Beogradu, na biračkom mestu broj 10 u opštini Paraćin, na biračkom mestu broj 29 u opštini Savski Venac u Gradu Beogradu, na biračkom mestu broj 17 u opštini Paraćin, na biračkim mestima broj 4 i broj 7 u opštini Sremski Karlovci, na biračkom mestu broj 16 u Gradu Jagodina, na biračkom mestu broj 28 u opštini Vladičin Han …..

Ćutanje koordinatora RIK-a. Koordinatori nisu ukazivali na sednici RIK-a na probleme koje su imali u svojim okruzima, što je do sada bila redovna praksa. Informisanje RIK-a o najznačajnijim problemima sa kojima su se susreli kao korodinatori bilo je bitno zbog mogućnosti ostalih članova RIK-a da steknu uvid u celokupni rad RIK-a i da time ostvare kontrolu nad izbornim procesom u ime predstavnika izbornih lista ili predsedničkih kandidata ispred kojih su imenovani u RIK. Samo je koordinator RIK-a za Kolubarski okrug iz SRS Branislava Ćorović ukazala na probleme koji su postojali na većem broju biračkih mesta u Valjevu i Mionici, i Dragiša Okolišanov iz DSS-a na probleme na dva biračka mesta na Novom Beogradu. Za sve iznete nepravilnosti RIK je konstatovao da su u pitanju samo tehničke (računsko-logičke) greške i da su ih drugi koordinatori koji su bili zaduženi za Kolubarski okrug i Grad Beograd svojim potpisima verifikovali (parafirali) i time omogućili unošenje podataka u konačan rezultat izbora. Dakle, pokazalo se da zbog načina obrade podataka od strane RIK-a učesnici izbora nisu imali mogućnost prave (potpune) kontrole izbornog postupka. Bez obzira na to što su popunili stalni i prošireni sastav biračkih odbora, opštinskih i gradskih izbornih komisija i što su imali svoje predstavnike u Republičkoj izbornoj komisiji, za učesnike u izborima nije postojala mogućnost potpune kontrole izbornog postupka zbog nemogućnosti uvida u elektronski unos i obradu svih podataka sadržanih u zapisnicima o radu biračkih odbora.

 

Nestanak vreća sa izbornim materijalom. Po prvi put do sada su izbore obeležili brojni nedostaci vreća sa izbornim materijalom, zbog čega se danas ne može proveriti tačnost unetog izbornog rezultata na svim biračkim mestima. Ništa manji problem ne predstavlja ni sadržina vreća koje su pristigle u RIK, pošto se zbog nedostatka glasačkih listića ili pogrešnih vrsta listića u vrećama ne mogu potvrditi podaci iz zapisnika o radu biračkih odbora koji su uneti u konačan rezultat izbora. Pored izgubljene vreće sa izbornim materijalom sa čijom je sadržinom 10. maja 2012. godine javnost upoznao predsednički kandidat Tomislav Nikolić i SNS, kao i izjave predstavnika  javnog tužilaštva od 14. maja 2012. godine da u izbornom materijalu u RIK-u „nedostaje 20-tak vreća“, nakon koje javnost još uvek nije obaveštena o tačnom broju nestalih vreća, biračkim mestama sa kojih one potiču, kao i izbornim rezultatima ostvarenim na tim biračkim mestima, indikativan je i nalaz predstavnika DSS-a koji su 11. maja 2012. godine ostvarili zakonsko pravo uvida u izborni materijal dostavljen RIK-u sa parlamentarnih i predsedničkih izbora od 6. maja 2012. godine. Samo delimičnom kontrolom po metodi slučajnog uzorka u svega tri jedinice lokalne samouprave (Kučevo, Leskovac i Valjevo) utvrđen je veliki haos u izbornom materijalu. U opštini Kučevo je utvrđeno da na biračkom mestu broj 13 nedostaje kompletna vreća sa izbornim materijalnom sa parlamentarnih izbora, a da na biračkim mestima broj 5 i 7 postoji  višak glasačkih listića u odnosu na broj birača koji su glasali. Takođe, konstatovano je da je zapisnik o radu biračkog odbora sa biračkog mesta broj 5 ne potpisan. U Gradu Leskovcu je utvrđeno da se na biračkom mestu broj 148 u vreći sa parlamentarnih izbora nalaze glasački listići sa predsedničkih izbora isključivo sa glasovima  predsedničkog kandidata Borisa Tadića i glasački listići sa lokalnih izbora. U Gradu Valjevu je utvrđeno da se na biračkom mestu broj 12 u vreći sa parlamentarnih izbora nalazi 140 glasačkih listića više.

Pravno neutemeljeni stavovi RIK-a. Svojim nedovoljno pravno utemeljenim stavovima i njihovom nedoslednom primenom RIK je bitno uticao na zakonitost izbornog postupka. Za pravilno sprovođenje kontrole izbora od suštinskog značaja je bio stav RIK-a da o nezakonitostima može da rešava samo na osnovu formalno podnetog prigovora. Međutim, bez obzira na to što je takav stav bio zasnovan na nekadašnjoj sudskoj praksi (presuda bivšeg Vrhovnog suda Republike Srbije broj Už 36/07 od 28. januara 2007. godine), RIK se takvog stava nije držao sve vreme. Po službenoj dužnosti su poništeni rezultati izbora na 4 biračka mesta na predsedničkim izborima (biračko mesto broj 7 u Gradu Pančevo i biračka mesta broj 9, 13 i 37 u opštini Preševo sa ukupno 5.156 upisanih birača) i na 6 biračkih mesta na parlamentarnim izborima (biračko mesto broj 10 u opštini Crveni Krst u Gradu Nišu, broj 10 u opštini Bujanovac i broj 4, 9, 12 i 31 u opštini Preševo, sa ukupno 8.116 upisanih birača) zbog ne postojanja originalnog zapisnika o radu biračkog odbora. Na osnovu takvog stava RIK-a ispada da se izbori automatski poništavaju uvek kada nema orginalnog primerka zapisnika, a da se ne poništavaju kada isti taj zapisnik nije potpisan ni od jednog člana biračkog odbora ili kada nema vreća sa glasačkim listićima na osnovu kojih su ti zapisnici morali biti sastavljeni. Isto tako, RIK je po službenoj dužnosti vršio i izmenu rešenja o proširenom sastavu biračkih odbora, čim se saznalo za postojanje srodstva među članovima biračkog odbora, pošto ta činjenice predstavlja apsolutan razlog za poništavanje rezultata izbora i ponovno glasanje, kao što je to slučaj i sa viškom glasačkih listića u kutiji ili nedostatkom kontrolnog listića. Za otklanjanje te vrste nezakonitsti RIK-u nije trebao nikav formalno podneti prigovor od strane pravno legitimisanog subjekta. Dovoljno je bilo obaveštenje bilo koje stranke sa terena o postojanju ove vrste nezakonitosti. Štaviše, izmenu rešenja o proširenom sastavu biračkih odbora iz razloga srodstva vršili su sami kordinatori kao individualni članovi RIK-a, umesto celog RIK-a koji kao kolegijalnog telo sve odluke donosi apsolutnom većinom glasova svojih članova. Nametanje stava da RIK o izbornim nezakonitostima može da odlučuje samo na osnovu formalno podnetog prigovora, posledica je želje vladajuće većine da potpuno kontroliše rad RIK-a, odnosno da se na sednice ne iznose odluke koje nisu prethodno pripremljene i za čije donošenje nije obezbeđena većina.

 

Zaključak – Izvesno je da proglašeni izborni rezultat nije tačan. Pažljivom kontrolom svih zapisnika o radu biračkih odbora i ponovnim prebrojavanjem glasačkih listića bio bi utvrđen veliki broj biračkih mesta na kojima bi rezultati morali biti poništeni i izbori ponovo održani. Takođe, izbori bi morali biti ponovljeni i na svim onim biračkim mestima sa kojih nedostaje izborni materijal ili se na osnovu postojećeg materijala ne može utvrditi rezultat izbora koji je konstatovan u zapisniku o radu biračkog odbora. Bez detaljne kontrole postojećeg izbornog materijala nemoguće je pretpostaviti o kolikom delu biračkog tela se radi. Evidentna je korekcija izbornog rezultata od strane RIK-a koja uveliko prevazilazi ispravku obične logičko-računske greške u zapisniku o radu biračkih odbora! Nedozvoljenom korekcijom zapisnika o radu biračkih odbora  RIK se umesto najvažnijeg garanta zakonitosti izbornog postupka pretvorio u kreatora izbornog rezultata suprotno iskazanoj izbornoj volji građana. Ne samo da je RIK ozakonio sve teške greške u zapisnicima o radu biračkih odbora, zbog kojih su se automatski morali poništiti rezultati izbora, raspustiti birački odbori i ponoviti izbori na tim biračkim mestima, već je prilikom elektronskog unosa podataka kroz logičko-računsku kontrolu zapisnika omogućio nevidljivo prelivanje glasova pojedinim izbornim listama i time bitno uticao na tačnost proglašenog konačnog izbornog rezultata, na osnovu čega je izvršena raspodela poslaničkih mandata.

 

Na kraju, trebalo bi uzeti u obzir činjenicu da su svi podaci o izbornim nepravlnosti o kojima se govori u ovom izveštaju, utvrđeni samo upoređivanjem rezultata izbora objavljenih od strane RIK-a sa zapisnicima o radu biračkih odbora sa kojima je DSS raspolagao, a da je zbog zakonskog ograničenja u pogledu prava na dobijanje kopija zapisnika DSS raspolagao sa zapisnicima o radu biračkih odobra sa svega 1. 932 biračkih mesta u odnosu na 8.391. biračkih mesta na kojima su održani parlamentarni izbori, što predstavlja svega 23,02% ukupnog broja biračkih mesta. Upoređivanjem objavljenih rezultata izbora sa znatno većim brojem zapisnika o radu biračkih odbora uočene pojave bi dale još jasniju sliku o prekrajanju izborne volje građana.

Beograd, 27. juna 2012.

Izvor: http://dss.rs