Izlog knjige

Đoko Slijepčević
ISTORIJA SRPSKE PRAVOSLAVNE CRKVE
„Catena Mundi“, Beograd

Ova naučno napisana istorija naše najstarije i najveće institucije objavljena je povodom osam vekova samostalnosti SPC. Svoju naučnu karijeru Đoko Slijepčević proveo je pripremajući ovaj obimni projekat. Godine 1938. postao je docent na Pravoslavnom bogoslovskom fakultetu u Beogradu. Posle Drugog svetskog rata, u emigraciji, bezbedan i neometan od strane političke represije, nastavio je rad prvo na Starokatoličkom univerzitetu u Bernu, a potom na Institutu za jugoistočnu Evropu u Minhenu. Upravo je u Minhenu svetlo dana ugledao prvi tom Istorije SPC. Iz političkih razloga, knjiga je sve do 1990. bila nedostupna čitaocima u Srbiji, kada je objavljeno njeno prvo izdanje u matici, da bi se na drugo čekalo skoro dve decenije.

Ovo delo nudi odgovore na sva važna pitanja koja se tiču SPC: Kada su Srbi primili hrišćanstvo? Kako se Sveti Sava izborio za samostalnost Crkve? Takođe, knjiga govori i o značaju Pećke patrijaršije u srednjem veku, njenom obnavljanju i ukidanju SPC u borbi protiv Turaka, zatim o borbi SPC protiv pokatoličavanja i unijaćenja, najznačajnijim srpskim arhiepiskopima, patrijarsima i mitropolitima, borbi oko konkordata, stradanju SPC za vreme Prvog i Drugog svetskog rata, SPC pod komunistima, kao i o nastanku raskola u SPC i razvoju naše crkve u rasejanju.  

Miloš Crnjanski
DIPLOMATSKI IZVEŠTAJI 1936–1940
„Catena Mundi“ i Zadužbina Miloša Crnjanskog, Beograd

Prvo izdanje poverljivih diplomatskih izveštaja Miloša Crnjanskog koji su decenijama bili zarobljeni na mikrofilmovima u Arhivu Jugoslavije i nedostupni javnosti, a 16. tom kritičkog izdanja sabranih dela ovog značajnog srpskog pisca. U knjizi su sadržani autentični pogledi Crnjanskog na nacizam i fašizam, izveštaji o stavu nemačke i italijanske javnosti o Srbima i Jugoslaviji, kao i proročke analize onoga što čeka Kraljevinu Jugoslaviju u osvit Drugog svetskog rata, zatim analize razvoja fašizma u Italiji i nacizma u Nemačkoj.

Kao dopisnik Centralnog pres-biroa Miloš Crnjanski je bio deo kraljevskih diplomatskih ambasada u Nemačkoj i Italiji 1936–1940. Diplomatski izveštaji predstavljaju dosad neobjavljene depeše koje je na gotovo svakodnevnom nivou slao u Beograd. Crnjanski je svakodnevno čitao nacističku i fašističku štampu i izveštavao sa važnih političkih događaja u ovim državama. Pažljiv i pronicljiv posmatrač, autor Seoba je često u svojim izveštajima pisao i više nego što se od njega tražilo. Vodeći politički krugovi u Kraljevini Jugoslaviji nisu ga uvek razumeli. Uočavao je negativno pisanje nemačke i italijanske štampe o Srbima i Jugoslaviji, ali je istovremeno kritikovao i tipično naš nemar da se takvo stanje popravi. Crnjanski je trebalo da svoj rad posveti poboljšanju slike o Kraljevini Jugoslaviji, ali često bez ikakve podrške iz zemlje. Neretko piše kako veći prodor u stranoj štampi ostvaruju hrvatski separatistički krugovi, dok on „na raspolaganju“ nema ni pisaću mašinu. Pišući diplomatske izveštaje, međutim, Crnjanski i dalje ostaje veran svom pripovedačkom daru. Događaje opisuje kao književnik, koristeći metafore koje otkrivaju njegovo intimno razumevanje političkih procesa. Evo primera kada daje pregled staljinističkih procesa 1938: „Smrt je raširila krila preko ovih ljudi u Staljinovim kandžama. 21 optuženi sedi pred mikrofonom i svi priznaju. Svi govore, svi se optužuju. Kao da smo u nekom teatru, u kome govore marionete.“

Ljubiteljima političkih eseja Crnjanskog i njegovim vernim čitaoca ova knjiga je neophodna. Da bi se razumeo potpuni politički profil Miloša Crnjanskog, ovu knjigu treba čitati zajedno sa Političkim člancima. Tek u tom susticaju njegovog javnog i poverljivog pisanja čitalac će moći da vidi koliko je njegova misao bila britka a zaključci dalekosežni.             

Dr Biljana Samardžić
STAROSTAVNE GORAŽDANSKE KNJIGE
„Filip Višnjić“, Beograd

U sklopu obeležavanja 500. godišnjice Goraždanske štamparije, naporedo s proslavom osam vekova autokefalnosti SPC, ova kapitalna monografija, uz obilje ilustracija i grafikona, slavi veliki datum srpske pismenosti – pola milenijuma od objavljivanja prve goraždanske knjige i pokretanja Goraždanske štamparije. Centralno mesto zauzima jezička analiza tri goraždanske knjige – kao svedočanstvo o velikoj srpskoj kulturnoj baštini, kao osnovi za istorijska, filološka, duhovna, književna, jednom rečju – kulturna istraživanja.