SJAJ OPERSKOG EVERGRINA

Kamerna opera iz Sankt Peterburga u Narodnom pozorištu

Kako Lovci bisera Žorža Bizea nikad nisu bili na našem operskom repertoaru, vladalo je prilično interesovanje beogradske publike za ovo izvođenje

Povodom 150 godina Narodnog pozorišta u Beogradu i 20 godina Opere i teatra „Madlenianum“ u našoj prestonici nastupila je Kamerna opera iz Sankt Peterburga, pod vođstvom svog osnivača i umetničkog rukovodioca reditelja Jurija Aleksandrova, nacionalnog umetnika Rusije. Kao prvu predstavu prikazala je na sceni nacionalnog teatra Lovce bisera, operu u tri čina Žorža Bizea koja je sa polovičnim uspehom imala praizvedbu u pariskom Teatru lirik, 30. septembra 1863. Otad ovo delo budućeg slavnog kompozitora opere Karmen nije doživelo osobit uspeh: tek kada ga je, posle dužeg vremena nakon smrti kompozitorove, na repertoar stavila Skala u Milanu 1938. godine, Lovce bisera počeli su da izvode i drugi vodeći operski teatri u svetu. Delo je snimljeno i integralno na gramofonskim pločama, te se za najbolje smatra izvođenje koje je realizovao dirigent Pjer Dervo sa horom i orkestrom Opere komik u Parizu i ansamblom solista u kojem su, pored ostalih, Nikolaj Geda kao Nadir, Žanin Mišo kao Lejla i Ernest Blan kao Zurga. Mnogi poznati vokalni umetnici, kao što su Karlo Bergonci, Plasido Domingo, Ditrih Fišer-Diskau, Lučano Pavaroti, Nikolaj Đaurov, Marija Kalas i dr. snimili su pojedine arije i duete iz ove opere.

Kako Lovci bisera dosad nisu bili na našem operskom repertoaru, vladalo je prilično interesovanje publike za izvedbu Kamerne opere Sankt Peterburga na velikoj sceni NPB. Nesumnjivo je da u ovom ranom Bizeovom ostvarenju ima tragova uticaja italijanske opere, kojih će se on kasnije sasvim osloboditi, baš kao i izveštačenog herojskog patosa dramaturgije Đakoma Majerbera i lake i površne teatralnosti Fransoa Obera, ali na početku svog stvaralačkog delanja Bize se najviše ugledao na Šarla Gunoa, koji je bio tvorac novog tipa francuske opere, a to je lirska muzička drama koja je negde na sredini permanentno uzvišenog jezika muzičke tragedije i veoma skromnog okvira tadašnje komične opere. Osobenosti Bizeovog kompozitorskog postupka ogledaju se u sigurnosti u dramskom oblikovanju dela, naročito pri upotrebi motiva ili melodija koje karakterišu pojedine ličnosti i određene situacije, zatim u težnji za opisivanjem južnjačkih ili egzotičnih predela, kao i u nastojanju da ostvari specifičan harmonijski kolorit, koji gradi majstorskom veštinom instrumentacije. To je prisutno već u operi Lovci bisera, najpre u dramski napetim prizorima propraćenim za ono vreme novim kolorističkim akcentima instrumentacije.

Sadržaj libreta Lovaca bisera zasnovan je na priči o predanoj i iskrenoj ljubavi mladog Nadira prema sveštenici Lejli. Međutim, na putu njihovoj sreći stoje vrhovni sveštenik Nurabad i Zurga – vođa koga su izabrali lovci bisera i koji je davnašnji Nadirov prijatelj. Ljubomoran na Nadira zbog Lejle, Zurga odlučuje da oboje kazni, ali nakon tegobnih unutrašnjih premišljanja poštedeće život prijatelju iz mladosti i Lejli, u kojoj je prepoznao devojku koja mu je pre više godina spasla život. Može se prihvatiti mišljenje Jurija Aleksandrova da u operi Lovci bisera nije najvažniji siže već njena melodioznost. Arije i dueti iz ove opere, posebno duet za tenor i bariton koji pevaju Nadir i Zurga, zatim arija Lejle ili pak arija Nadira, veoma su popularni i često se izvode na koncertima operske muzike.

Izvrsni solisti: Vladislav Mazankin pokazao je izvanrednu muzikalnost u ulozi Nadira, Jevgenija Kravčenko bila je lirski uznesena kao Lejla, dok je Aleksej Pašijev kao Zurga bio veoma impresivan pri tumačenju meditativnih pasaža svoje role. Anton Morozov bio je autoritativan kao izvršilac pravde, hor je pevački i glumački odličan što je zasluga dirigenta Marije Gergelj. Sudelovao je orkestar prodornog, ali prefinjenog zvuka. Predstavu je s notama na pultu, ali sa istančanim poznavanjem partiture umešno vodio dirigent Maksim Valjkov. U svemu – sjajno izvođenje ređe prikazivane Bizeove opere Lovci bisera.

Lovci bisera Operska fantazija u tri čina / Kompozitor Žorž Bize / Dirigent Maksim Valjkov / Reditelj  Jurij Aleksandrov / Na sceni Narodnog pozorišta Beograd, 8. maja 2019