Pod zvezdama, uz fudbal i pivo

65. PULSKI FESTIVAL

Milenu Dravić u Areni dočekao gromki aplauz, Nedu Arnerić rođendan, Alfija Kabilja i Igora Gala nagrade za karijeru, a Puljane direktan prenos finala Svetskog prvenstva

Specijalno za „Pečat“ iz Pule Dubravka Lakić

Prvi dani jubilarnog, 65. Pulskog filmskog festivala ostaju zabeleženi po Mileni Dravić, Nedi Arnerić, Alfiju Kabilju, Igoru Galu i po tome kako su, zarad direktnog prenosa finalne utakmice na Svetskom prvenstvu u fudbalu, filmski stvaraoci pa i sam festival bili „prognani“ iz svog prirodnog staništa – velelepne pulske Arene i preseljeni u daleko manje gledalište, u dvoranu Istarskog narodnog kazališta.

I ovo je, zapravo, samo još jedan zgodan prilog bogatoj istoriji najdugovečnijeg, a decenijama i najznačajnijeg filmskog festivala na teritorijama bivše Jugoslavije i Balkana. Fudbalski duel između Hrvatske i Francuske, uručenje pehara francuskim fudbalerima uz „performans“ hrvatske predsednice, u Areni je pratilo čak 14.000  ljudi. Sva sedišta su zbog toga bila uklonjena. Lumpovalo se po gradu do kasno u noć. Zato su ostale indisponirane ekipe takmičarskog filma „Dom“ Daria Pleića i TV serije „Novine“ Dalibora Matanića. Umesto u Areni poklonili su se publici u INK. Za istovetnu sudbinu filmova „Lada Kamenski“ Sare Hribar i Marka Šantića i „Comic sans“ (ime po nazivu fonta u vordu) Nevia Marasovića pobrinula se kiša koja je treće festivalsko veče lila nad Pulom i Istrom kao iz kabla.

OVACIJE ZA MILENU Ali da se vratimo na početak i na ime koje film znači – MILENA. Dva dana uoči svečanog otvaranja pulske filmske fešte na čijem je „meniju“ više od 200 ostvarenja, u organizaciji Srpskog kulturnog centra Istre, Pulskog festivala, Kulturnog centra Beograda, Jugoslovenske kinoteke i Udruženja dramskih umetnika Srbije, u galeriji SKUC-a otvorena je izložba fotografija „Milena“ (kustosi Maja Medić i Stefan Arsenijević), posvećena divi jugoslovenske i srpske kinematografije. Glumici Mileni Dravić, koja i u svojoj 78. godini pleni vanserijskim talentom, lepotom, toplinom i šarmom u čiji vrtlog uhvati sve koji joj se približe.

Izložene fotografije svedoče o Mileninom sveukupnom, impozantnom filmskom opusu, o njenom autentičnom filmskom bivstvovanju započetom još 1959. ulogom u delu „Vrata ostaju otvorena“ Františeka Čapa, koji ju je i doveo prvi put u pulsku Arenu i do novinskih napisa „Zvezda je rođena“. Dirljiv je bio susret publike i glumice u galeriji SKUC-a, gde su je dočekali osnivač i direktor ove institucije Milan Rašula, direktorka Pulskog festivala Gordana Restović (prethodno ju je u Gradskoj većnici primio zamenik gradonačelnika Robert Cvek), ali i njen voljeni kolega i prijatelj Rade Šerbedžija i to rečima: „Milena je naša sadašnjost, prošlost i budućnost. Milenine oči sijaju i u našim snovima. Uz nebeski talenat, ona je i impresivan čovek, čovek dobre volje.“ Milena nije krila uzbuđenje i radost zbog srdačnog pulskog prijema i pažnje kojom je na svakom koraku obasipana.

I izložba, i predstavljanje monografije (autorke Tanje Nježić) i dokumentarnog filma „Mali film o velikoj Mileni“ Miloša Radovića u bioskopu „Vali“ na Đardinima i reakcija oko 5.000 gledalaca koji su je stojeći i ovacijama pozdravili u Areni, još jednom su pokazali da je Milena Dravić bila i ostala naša Milena nacionale. Svugde i od svakog voljena. Dostojanstvena vlasnica filmske karijere duge gotovo šest decenija, koju čini 90 filmskih uloga („Jutro“, „Prekobrojna“, „Horoskop“, „Rondo“, „Hasanaginica“, „W. R. Misterije organizma“, „Poseban tretman“), a od toga 50 glavnih, za koje je nagrađena i u Kanu i Veneciji.

Milena je u razgovoru s publikom navela kako je presudna uloga u njenoj karijeri bila u filmu „Prekobrojna“ Branka Bauera koja joj je 1962. donela prvu od dve „Zlatne arene“ (i pet „Srebrnih arena“): „Mnogo toga me veže za Pulu i Pulski festival, gde je bila polovina, ako ne i više, svih filmova koje sam radila. Poslednje tri-četiri godine moj život obeležavaju teški, veoma teški trenuci i problemi. Ali došla sam. Ne dam se. Moramo da idemo dalje, da živimo i da stvaramo…“

MALA-VELIKA SLAVLJA U ARENI Stvaralački uvek ide dalje još jedna velika pulska miljenica, večito mlada Neda Arnerić. Kao vlasnica „Zlatne arene“ za ulogu u filmu Lordana Zafranovića „Haloa – praznik kurvi“ (1988) i „Srebrne arene“ za rolu u „Ispravi se, Delfina“ (1977)  Aleksandra Đurčinova i Neda Arnerić je zauvek upisana u burnu istoriju Pulskog festivala. Ove godine i kao jedna od glumica u filmu „Aleksi“ hrvatske debitantkinje Barbare Vekarić, rađenim u koprodukciji sa Srbijom (producenti su Gordan Kičić i Snežana Penev), a kojim je svečano i započela 65. pulska smotra. U ovoj letnjoj, životno avanturističkoj priči o izazovima kojima je izložna 28-godišnja junakinja pred kojom je dilema otići ili ostati (u zemlji), Neda igra uz Aljošu Vučkovića (uloge roditelja) i blistave mlade zvezde hrvatske kinematografije Tihanu Lazović i Natašu Janjić. Uz to, Neda Arnerić je ponovo za vreme Pulskog festivala dočekala svoj rođendan.

Razloga za slavlje na početku festivala imali su i legendarni kompozitor filmske muzike Alfi Kabiljo i nezaboravni „Alen Delon jugoslovenskog filma“ – glumac Igor Galo. Kabilju je u Areni svečano uručena nagrada „Marjan Rotar“, pušten insert iz Zafranovićevog filma „Pad Italije“ za koji je ovaj arhitekta po obrazovanju, a velikan po stvaralaštvu melodija za film, komponovao muziku. Kabiljo je svoje priznanje posvetio svim kompozitorima i muzičarima sa kojima je sarađivao tokom svoje bogate i plodne karijere na filmu.

Igoru Galu, nezaboravnom Bambinu iz „Mosta“ Hajrudina Šibe Krvavca, glumcu koji je debitovao u filmu „Imam dve mame i dva tate“ Kreše Golika iz 1968. godine, uz veliki aplauz u pulskoj Areni, dakle na njegovom domaćem terenu, reditelj Zrinko Ogresta uručio je nagradu „Fabijan Šovagović“ za celokupni opus. Karijera Igora Gala traje  punih 50 godina, a on je još uvek i mlad i lep. I buntovan kakav je bio u „Divljim anđelima“ Fadila Hadžića, u ratnim dramama „Doktor Mladen“, „Balada o svirepom“, „Pakleni otok“, „Akcija stadion“, „Valter brani Sarajevo“ ili u filmu „Gvozdeni krst“ Sema Pekinpoa u kojem je takođe ostavio svoj trag…

PRILOZI  FILMSKOJ  ISTORIJI Mnogo je filmsko-sudbinskih tragova upisano u dugoj istoriji Pulskog festivala koji ove godine zvanično slavi svoj 65. rođendan, uz podsećanje da je prva projekcija u Areni, u tom velelepnom rimskom amfiteatru, gledalištu pod otvorenim nebom održana još 1938. godine. Pred tadašnjim pulskim zvaničnicima prikazan je film „La Chaste Suzanne“ francuskog reditelja Andrea Bertomjua. Već nekoliko godina unazad festivalski program „Kinoteka: Vremeplov“ fokusiran je na retka evropska ostvarenja koja su i deo riznice Jugoslovenske kinoteke u Beogradu. Jugoslav Pantelić, direktor Kinoteke, predstaviće u Puli dela „A život teče dalje“ Karla Junghansa iz 1935, sa Itom Rinom i Vladimirom Rogozom u glavnim ulogama, inače najstariji očuvani film na hrvatskom jeziku, kao i „Majerling“ Antola Litvaka iz 1936. koji je u pulskoj Areni prikazan te premijerne 1938. godine.

Prilog filmskoj istoriji, ali i istoriji festivala u Puli ove godine daje i srpski autor Srđan Knežević svojim dokumentarcem „Botorići“, o Svetozaru Botoriću koji je 1911. godine postao prvi filmski producent na Balkanu, snimivši dvadesetak dokumentarnih i dva igrana filma, uključujući i istorijsko delo o Karađorđu. Umetnički direktor festivala Zlatko Vidačković uvek rado ističe značaj prikazivanja starih filmova pred novom publikom i studentima filma 21. veka i zato je među festivalske programe uvrstio i onaj posvećen dokumentarnim ostvarenjima iz istorije filma gde se nalazi i Kneževićev „Botorić“.

Vidačković s ponosom kaže da domaći, hrvatski program donosi čak 20 filmova, od kojih se 10 većinski hrvatskih bori za „Zlatnu arenu“, jedan se prikazuje van konkurencije, a devet ima oznaku „manjinska koprodukcija“. Potpisnici ovih redova u dosadašnjem delu takmičenja hrvatskih filmova za oko i za srce najviše su zapeli „Lada Kamenski“ Hane Hribar i Marka Šantića (sa izvanrednim ženskim glumačkim triom u sastavu Nataša Dorčić, Ksenija Marinković i Doris Šarić-Kukuljica), kao i pomenuti „Comic Sans“ Nevia Marasovića, u kojem, uz izvrsne Janka Popovića Volarića, Zlatka Burića i Natašu Jančić, igraju i naši glumci Miloš Timotijević i Ana Mandić. Naša mlada Kristina Jovanović igra u novom filmu Anđela Jurasa „Do kraja smrti“, dok će pulska publika u filmovima sa oznakom „manjinska koprodukcija“ videti Vlastu Velisavljevića („Žaba“ Elmira Jukića; Srbija je koproducentska zemlja) i Borisa Isakovića i Jasnu Đuričić  („Muškarci ne plaču“Alena Drljevića). U programu manjinskih koprodukcija je i slovenački film „Ivan“ Janeza Burgera čiji su scenaristi Melita Pota Koljević i Srđan Koljević, kao i bosanski film „Poslednja granica“ Jasmina Durakovića u kojem je koscenaristkinja naša Nataša Drakulić.

Vidačković je od prošle godine, po uzoru na svetske festivale, uveo i program televizijskih dramskih serija, pa se tako među odabranim našla i serija Dragana Bjelogrlića „Senke nad Balkanom“. Kratki igrani film Stefana Ivančića „Kamen u ruci“ prikazuje se u međunarodnom takmičarskom programu kratkometražnih filmova, a kratki dokumentarac Milene Grujić „Sve što raste“ u programu studentskih filmova.

Priča o ovogodišnjem Pulskom festivalu još nije završena: dodela 65. „Zlatne arene“ najboljem filmu zakazana je za 22. jul.