Vitez flamenka na FEST-u

Piše Smiljka Isaković

Bogatog i uzbudljivog ličnog i javnog života, obeleženog političkim angažmanom protiv generalisimusa Franka, Karlos Saura sobom donosi glamur pokretnih slika koji još malo kome pristaje s toliko dostojanstva i skromnosti

Zaslepljeni dolaskom na FEST visoko marketinški obrađene Monike Beluči u paketu sa Kusturicom, novinari su skromno propratili gostovanje velikog viteza evropskog filma Karlosa Saure. Sigurno ne parirajući glumici po izgledu, po ugledu Saura predstavlja vrh evropske kinematografije dvadesetog veka, što ga ne zaustavlja i u dvadeset prvom. Bogatog i uzbudljivog ličnog i javnog života, obeleženog političkim angažmanom protiv generalisimusa Franka, ali i brakom sa ćerkom Čarlija Čaplina, Saura sobom donosi glamur pokretnih slika koji još malo kome pristaje s toliko dostojanstva i skromnosti.

[restrict]

Na FEST-u su mu uručene nagrade Pobednik i Zlatni pečat Kinoteke, a on je kao poklon doneo svoj najnoviji film Jota de Saura, u prevodu Saurina hota, kao osoben primer patriotizma koji izgleda i zvuči savremeno i ponosno kroz prizmu nacionalnog folklora. Poreklom iz pokrajine Aragon, kao i njegov slavni kolega Bunjuel, odakle potiče i narodna igra hota, Saura je u filmu prikazao kako se folklor širi bez obzira na geografske granice, pa se tako hota izvodi po celoj Španiji u raznim oblicima. Etnomuzikolozi bi od Karlosa Saure mnogo mogli da nauče. Učestvuju vrsni pevači i igrači flamenka (cantaores i baylaores), etno-instrumentalisti, ali i klasični muzičari, u neverovatnim transformacijama koje hota dobija migrirajući Španijom u kolažu šarmantnih filmskih krokija.

Sarasateovu hotu (Jota de Sarasate) sa šmekom Kavkaza izvodi ansambl harizmatičnog klasičnog i etno violiniste jermenskog porekla Are Malikijana, veoma sličnom našem Nemanji Raduloviću. Pevanu hotu iz Aragona (Jota cantada) izvode Načo del Rio i Beatriz Bernad uz pratnju klavira, dok se u južnoj varijanti (Jota Mudejar) čuju arapski i jevrejski folklorni uticaji, da se ne zaboravi, sa tih prostora su Katolički kraljevi bez milosti proterali Jevreje i Mavre u stvaranju jedne nacije – jedne religije. La Tarantula (Igra pauka) muzički je povezana sa jugom Italije, koji je jedno vreme bio pod upravom krune Aragona, pa se prepliću ritmičke i melodijske linije italijanske tarantele i hote. Najveće iznenađenje predstavlja galicijanska hota (Jota Gallega) što se izvodi na gajdama na kojima dominira fenomenalni Karlos Nunjes, a hota se igra na tradicionalnim svadbama, iako nije autohtona muzička forma. U galicijanskoj hoti se čuje mnogo portugalskog uticaja, jer je geografski i po mnogim drugim odlikama Galicija mnogo više Portugalija nego Španija. Zanimljiva je i verzija Taregine hote (Jota de Tarrega), kompozitora klasične muzike, u izvođenju suptilnog gitariste Huana Manuela Kanjizaresa.

Koreograf i glavni plesač je Migel Anhel Berna, u saradnji sa izvanrednom flamenko baylaorom Sarom Baras. Flamenko sa ciganskim, sefardskim, mavarskim i vizantijskim uticajima, autohtona muzika andaluzijskih cigana, izvrstan je kontrapunkt severnjačkoj hoti. Sasvim originalnu uvodnu numeru Koreni (Raices) plešu balerine u osavremenjenom izdanju hote snimane u scenografiji sale ogledala.

Saura je uvek bio politički angažovan (u filmu Aj, Karmela koristi narodnu pesmu koja se za vreme Španske republike 1936. pretvara u borbenu antifašističku pesmu), subverzivan, ponekad zabranjivan, ali živo zainteresovan da snimi autentičnu muzičku istoriju Iberije. U prvoj trilogiji muzičkih filmova osamdesetih godina prošlog veka oslanjao se na čvrste konture dramskih dela (Krvave svadbe po Lorki, Karmen po Bizeovoj operi, Ljubav čarobnica po De Faljinom baletu), u kojima je flamenko osnova za sve, u mitskoj saradnji sa najboljim flamenko igračem Španije što će potrajati i naredne decenije. Slede filmovi Seviljane, Flamenko, Tango i Fado, da bi se prošle godine vratio u svoj rodni kraj. Osim upečatljive muzike, u prvoj trilogiji caruje legendarni flamenko plesač Antonio Gades, posebno u filmu Karmen, koji je, ne samo zbog učešća najčuvenijeg flamenko gitariste Paka de Lusije, po skromnom mišljenju autora ovih redova, jedan od najboljih muzičkih filmova dvadesetog veka.       

[/restrict]