Velika galerija Kulturnog centra u Vršcu: SLIKARSKI SPOMENIK – KONJU!

Miomir Mišo Vemić je u novijoj balkanskoj umetnosti podigao slikarski spomenik jednoj od ključnih životinja u ljudskoj istoriji, čovek je manje važan na njegovim delima

Piše Dejan Đorić

U Velikoj galeriji Kulturnog centra u Vršcu, u prostoru od 300 m2, predstavio je svoje slikarstvo crnogorski umetnik Miomir Mišo Vemić (1954). Kao jedan od najboljih savremenih crnogorskih slikara Vemić je upućen i na Srbiju, često ovde organizuje veće samostalne izložbe i učestvuje na likovnim kolonijama. Na čemu se zasniva ugled ovog stvaraoca? Na prvi pogled njegov likovni svet čine konji, bavi se velikom temom animalistike, konjima koji su bili povod za sjajne slike Stabsu u osamnaestom i Francu Marku u dvadesetom veku. Leonardo da Vinči je, radeći godinama na spomeniku Ludoviku Sforci u Milanu, toliko ušao u problematiku monumentalne konjaničke skulpture da nijednom nije portretisao vladara za to delo, niti je predvideo da će se konj ulegnuti pod jahačem. Bio je to spomenik konju. Na sličan način Vemić je u novijoj balkanskoj umetnosti podigao slikarski spomenik jednoj od ključnih životinja u ljudskoj istoriji, čovek je manje važan na njegovim delima.
[restrictedarea] U prvom susretu sa tim slikama uočavamo zamah, snagu izraza, ljuti, neobuzdani karakter samog umetnika, likovno kroćen centralno postavljenim, upečatljivim i jasnim kompozicijama. O ideji jasne kompozicije pisao je još Hajnrih Velflin a danas se to klasično načelo obrade forme sve više napušta, umetnost je postala nejasna. Konji, glave konja i jahači često su kod Vemića uveličani, reč je o modernističkom postupku uvećanja prizora, najčešće prisutnom u filmskom kadru. Jedno od osnovnih pravila u portretisanju je da se glava malo umanji da ne bi izgledala neprirodno, međutim, Vemić svojom uraganskom naravi svesno krši pravila, jer je njemu konj samo povod za saopštavanje dubljih istina. Zato on nije običan mimetičar, slikar pejzaža i mrtve prirode, koji se okrenuo drugoj, animalističkoj tematici. Umesto spoljašnjeg prepisivanja i ugledanja na prirodu, ovaj majstor polazi od unutrašnjeg, od, kako Velflin kaže, „unutrašnje forme“, konj i jahač samo su povod za veliku dramu, usud, koji proživljava i na platno prenosi ovaj umetnik.
Istini za volju treba reći da u Srbiji postoje značajni savremeni slikari konja kao što su Mikan Aničić i Miodrag D. Jelić a time se crtački bavio i Milan Miletić. Oni polaze od likovno realnog prizora a stižu do paradnog portreta i Pegaza. Vemić u tradicionalnom smislu ruši pravila realističkog prikazivanja, njegovi konji imaju i manje anatomske nedoslednosti, ali je pitanje da li i ijedan naš umetnik osim možda Askania Popovića detaljno poznaje životinjsku anatomiju kao posebnu, malo poznatu oblast figurativnog slikarstva. Vemiću je sa pravom ta strana manje bitna jer on samo polazi od stvarnog a stiže do izmaštanog. Kao slikar monumentalnih konjskih prizora ne analizira samo plemenitu formu životinje na slikama koje su tehnički različito rađene, od onih raskošnih površina, bogatih pastom, do lazurnih i akvarelski svedenih. Vemić je, analizirajući predstavu, došao do stilske sinteze realizma, ekspresionizma i fantastike kao metastila ili nadstila, koji objedinjuje ostale stilove. Slikar se, međutim, ni tu u svom žestokom pohodu na svet slike nije zaustavio.
Ovaj majstor u prvom planu animalistike ističe jednu veliku a danas skoro zaboravljenu temu. Ovidije se bavio metamorfozama toliko bitnim za paganske religije i poeziju, Gete je napisao „Metamorfozu biljaka“ a značajni slikari kao Hijeronimus Boš i Arčimboldo su ceo svoj opus zasnovali na tom fenomenu. Vemić svoje junake provlači kroz mnoge mene, jahač je ratnik ali i nasilnik ili ljubavnik, vrat konja pretvara se u guvernal, džokej postaje motociklista. Zašto se pominje silovitost? Na leđima konja dešava se grčevit polni čin, poznat u arapskoj tradiciji, slikar svoju inače napetu i dramatičnu slikarsku realnost pojačava erotizmom. Treba, međutim, odmah primetiti da on nije nekakav jalovi neoekspresionista, kome je slikarstvo povod za lično iživljavanje. Ovaj crnogorski volšebnik (a poznavaoci starih načina ratovanja tvrde da su Crnogorci razvili nepobedivu tehniku borbe na konju sa dva jatagana) u svoje plemenite konje zna da uplete savremene forme motocikla kao i nežne ženske aktove. Njegove kobile osim snage i razuzdanosti znaju za poetičnost i ranjivost, slikar ukazuje koliko smo se otuđili od svoje prirode.
Krenuvši od jednog pola stvarnosti, nekom možda i banalnog, Vemić se od prirodnog vinuo do natprirodnog, od estetskog do etičkog, u svakodnevnom prepoznao je veliku dramu življenja, nimalo lišenu strasti i lepote, dramu koja u njegovom samorefleksivnom slikarstvu razotkriva i samu prirodu umetnosti.
[/restrictedarea]