“Oluja” – 19 godina od proterivanja Srba

BEOGRAD – Danas se navršava 19 godina od početka hrvatske vojno-policijske akcije “Oluja” u kojoj je, prema podacima dokumentacionog centra “Veritas”, poginulo i nestalo 1.853 Srba a proterano najmanje 220.000 stanovnika negdašnje Republike Srpske Krajine.

U hrvatskoj-vojno policijskoj akciji “Oluja” avgusta 1995. koja je započela 4. avgusta masivnom vojnom akcijom oružanih snaga Republike Hrvatske, uz podršku NATO, kao i jedinica Hrvatskog vijeća odbrane (HVO) i Armije BiH (ABiH), izvršena je agresija na prostor Republike Srpske Krajine, odnosno sever Dalmacije, Liku, Kordun i Baniju.

Do agresije je došlo uprkos činjenicama da se ta oblast nalazila pod zaštitom UN-a, kao sektori “Jug” i “Sjever”, kao i da su predstavnici RSK u Ženevi i Beogradu prihvatili predlog međunarodne zajednice o mirnom razrešenju.

Među stradalima, prema podacima Veritasa, nalazi se 1.196 (65%) civila, od kojih su oko tri četvrtine bili stariji od 60 godina. Među žrtvama se nalazi 544 (29%) žena, od kojih su oko četiri petine bile osobe starije od 60 godina. Takođe, prema podacima Veritasa, od ukupnog broja žrtava do sada je rasvetljena sudbina 951 lica, dok se na evidenciji nestalih još uvek vodi 894 osobe, među kojima je 632 civila (315 žena).

U akciji “Maestral” koja je bila produžetak “Oluje”, hrvatske oružane snage u sadejstvu sa Petim korpusom armije BiH, ubile su 655 i prognale oko 125.000 srpskih stanovnika s područja 13 opština u BiH.

Odluka o početku akcije “Oluja” je na predlog tadašnjeg komandanta sektora Jug hrvatskog generala Ante Gotovine, doneta na Brionima 31. jula 1995.

Na tom sastanku u Titovoj vili na Brionima, predsednik Hrvatske franjo Tuđman je jasno definisao cilj operacije poručivši da treba naneti “takve udarce Srbima da praktično nestanu s ovih prostora”.

U prvostepenoj presudi haškog Tribunala, aprila 2011. bilo je ocenjeno da je “Oluja” bila udruženi zločinački poduhvat, na čelu s tadašnjim predsednikom Tuđmanom, čiji je “cilj bio prisilno i trajno uklanjanje srpskog stanovništva i naseljavanje tog područja Hrvatima”.

Tribunal je drugostepenu presudu doneo 17. novembra 2012. i njome oslobodio krivice hrvatske generale Gotovinu i Mladena Markača.

Oni su oslobođeni krivice za progon srpskog stanovništva iz Kninske krajine 1995, čime je poništena prvostepena presuda kojom je Gotovina bio osuđen na 24 godine, a Markač na 18 godina zatvora. Žalbeno vijeće je oslobodilo optužene po svim tačkama optužbe, mada nisu negirani zločini utvrđeni u prvostepenoj presudi.

Akcija “Oluja” se nalazi i pred Međunarodnim sudom pravde (MSP) u sporu o genocidu po uzajamnim tužbama Hrvatske i Srbije, o čemu je glavni pretres održan u Palati pravde u Hagu od 3. marta do 1. aprila ove 2014. godine.

Srbija u kontratužbi insistira da tokom ratova devedesetih na području Hrvatske (odnosno bivše RSK) isključivo akcija “Oluja” može da se potpuno odredi kao genocid po definiciji iz Konvencije UN-a o sprečavanju i kažnjavanju genocida.

U Hrvatskoj je 5. avgust državni praznik koji se slavi kao Dan pobede i domovinske zahvalnosti za akciju “Oluja”.