(Šk)Holokaust u Montenegru, DRUGI DEO – MRŽNJA PREMA IMENU

Piše Vladimir  Dimitrijević

Da bi se od Srpske Sparte napravila NATO Duklja mora se uložiti mnogo napora u proces pretvaranja vašarske klovnijade u „nauku“, što je upravo i dokazao autor izvanredno važne knjige „Noć dugih makaza“…

Počujte tvrdnju  u montenegrinskom udžbeniku za prvi razred srednjih škola: „Samo četiri slovenska naroda imaju inkunabule na svome jeziku, odnosno na staroslovenskome jeziku sopstvene redakcije. Pored Čeha, Hrvata i Ukrajinaca, to su i Crnogorci“. Nigde Srba i njihovih rukopisnih knjiga, tzv. srbulja.
Ili, recimo, vidite da se u čitankama za prvi razred opšte gimnazije u Crnoj Gori (autorke Božena Jelušić i Tatjana Bečanović) navodi  šta je čije iz narodne književnosti: po Boženi&Tatjani, Francuska ima „Pesmu o Rolandu“, Španija „Pesmu o Sidu“, Island ima Ede, a Srbi – ništa. Naime, epski ciklusi o Kosovskom boju i Marku Kraljeviću pripisani su, u njihovoj čitanci, Južnim Slovenima (Hrvatima ili Bošnjacima, pitanje je sad ).  Tu je i tvrdnja da  Vuk Karadžić 1847. godine Novi zavet nije preveo na srpski jezik, nego na NAŠ jezik. Ili, što je, po Matoviću, ključni postulat montenegrinstva, „alfa crnogorstva kao antisrpstva“: „Njegoš je pod pojmom Srpstvo podrazumevao pripadnost Crnogoraca pravoslavnoj vjeroispovijesti!“
Trebalo bi pomenuti još jednu „strategiju zavođenja“ (uličarsku, ali ipak dejstvenu). Matović uočava da se u novim udžbenicima samo pisci sa prostora uže Srbije označavaju kao srpski, dok se oni iz Bosne i Hercegovine i Vojvodine lišavaju prava da budu Srbi. Za Jovana Dučića, Aleksu Šantića, Peru Zupca, Miloša Crnjanskog, Miroslava Antića piše samo da su pesnici ili pisci, dok za Dobrišu Cesarića jasno stoji da je „hrvatski pjesnik“, a za Blaža Šćepanovića da je „crnogorski pjesnik“.

IZMIŠLJENI DISKONTINUITETI Pomračenje svesti novokomponovanih stručnjaka, koji nemaju dovoljno činjeničnih dokaza za svoj somnabulni način predstavljanja istorije literature, vodi ih i ka tvrdnji da u „južnoslovenskim  književnostima“, kakva je i crnogorska, postoje veliki diskontinuiteti. Matović nas, međutim, podseća da srpska književnost od Svetog Save do danas nema nikakvih diskontinuiteta, niti je ikada „knjižila kao svoje ono što je pisano na tuđem jeziku“. To kaže i Jovan Deretić: „Prekidi i zastoji  nisu dovodili do razbijanja, razjedinjavanja, rastakanja književnosti na zasebne, regionalne literature, već se uvek čuvala svest o jedinstvenoj srpskoj književnosti“.  Kao dokaz diskontinuiteta „svoje“ literarne povesnice, montenegrinski tumači tvrde da u Crnoj Gori nije bilo pisaca epohe realizma. To kažu samo zato što su iz lektire proterali „Primjere čojstva i junaštva“ Marka Miljanova, kao i memoare kralja Nikole, Sima Popovića, Gavra Vukovića, Kirila Cvjetkovića, deo proznog stvaralaštva Sime Matavulja itd. Proterano je vaistinu bilo realističko. Ali o njemu se ne sme pisati, jer je puno „srbovanja“.

[restrictedarea]

HOHŠTAPLER UMESTO VOJVODE Da, čitaoče, već si više puta primetio konstataciju tužnog fakta: za Marka Miljanova nije bilo mesta u savremenoj crnogorskoj lektiri, ali je zato sa italijanskog i francuskog prevedeno nešto teksta („Turska pisma“) izvesnog „alazona“, „svetskog putnika“ i varalice, Stjepana Zanovića, koji je smešten u epohu „prosvetiteljstva“, kao i Sveti Petar Cetinjski. Veselin Matović primećuje:„Stjepan Zanović, dakle, jeste prosvjetitelj i pisac, a Marko Miljanov i kralj Nikola nijesu ni pisci, ni realisti, a ni prosvjetitelji, razumije se. (I kada je to bilo ko u Crnoj Gori, sve donedavno, pročitao bilo koji tekst ovoga spisatelja da bi ga mogao prosvijetiti?) Tačnije simbolike i potpunijeg odraza etičke profilacije današnje Crne Gore teško se moglo pronaći. Nešto ovakvo, držim, ni sam Zanović, u trenucima najveće koncentracije cinizma, ne bi smislio. (Zanović se predstavljao i kao vojvoda, i kao despot srpski, i kao car ruski, ali ne vjerujem da bi se usudio da, kao pisac i prosvjetitelj, stane u isti red sa Sv. Petrom Cetinjskim)“. Naravno, po Matoviću, čojstvo i junaštvo Marka Miljanova nisu nikakva popudbina za današnju EUropu, pa je Zanović, varalica i potukač, koji je završio na robiji u Holandiji, pravi arhetip za oblikovanje EU-NATOgoraca novog doba. Zato u čitankama nema Marka, ali ima Stjepana.

MUŠKETANJE NJEGOŠA Njegoš je već decenijama smetnja svima koji žele da raspamete  Crnu Goru i liše je identitetskog osnova u Kosovskom zavetu. Ne samo pisac „Luče“, „Vijenca“ i „Lažnog cara“, nego i tvorac korotne kape crnogorske (materijalnog simbola kosovskog opredeljenja), Njegoš je, za vreme Broza, ponižavan na Lovćenu i seckan u Prokrustovoj postelji bratstva i jedinstva, da bi u današnjoj, više Crnoj, a manje Gori, bio „mušketan“ iz svih oružja i oruđa dukljanizma. Nekada je Njegoš bio u čitankama za drugi i četvrti razred srednjih škola, a sad ga ima samo u drugom razredu, i dobio je manje prostora nego Šekspir (koji se izučava  u prvom, drugom i četvrtom razredu) ili Miroslav Krleža, kome je u trećem razredu mnogo prostrenije nego vladiki Radu. Novi Njegoš, prvi put među montenegrinima, sveden je na lirske odlomke – od  sna Vuka Mandušića o snahi Milonjića bana, preko Draška u Mlecima, do monologa o Badnjoj večeri igumana Stefana. (Tako je, u Montenegru, rađeno i sa drugim piscima, poput Sime Matavulja: nema antiunijatskog „Pilipende“, ima samo smešnog „Bakonje fra Brneta“).
„Denjegošizaciji“ crnogorskog obrazovanja prethodi uklanjanje kosovskog, pokosovskog i ustaničkog eposa sa horizonta učenika, to jest upravo onoga od čega Njegoš kreće i bez čega se ne može razumeti. Car Lazar, Miloš Obilić i Karađorđe, otac Srbije, čijem prahu je „Vijenac“ posvećen, ne smeju se ni pomenuti, pa se đacima kao priprema za rad na „Vijencu“ preporučuje čitanje Makijavelijevog „Vladaoca“ (to bi mogli da čitaju na časovima ustava i prava građana, ako bi profesori sociologije imali hrabrosti da analiziraju tehnike vladanja aktuelnih vlastodržaca u Podgorici).

MUNICIJA ZA MUŠKETANJE Veselin Matović kaže:„Njihov model čitanja Njegoša zasnivao se na politikantsko-ideološkoj izmišljotini da je Njegoš pod pojmom Srpstva podrazumijevao u stvari pripadnost pravoslavnoj vjeroispovijesti,a ne etničku, jezičku i kulturnu pripadnost, čime je on, navodno, kao loš političar i još gori poznavalac istorije svog naroda, nespretno manipulisao, a da je Crnogorstvo, iako se on u to nije najbolje razumijevao, njegov pravi nacionalni i istorijski identitet. Otuda ni njegov jezik nije srpski, ni vukovski, nego čisto crnogorski i njegoševski jezik, koji bi trebalo da posluži kao osnovica tzv. crnogorskog  književnojezičkog standarda, bitno različitog od srpskog. Njegova etnogenetska koncepcija Crne Gore kao pokosovskog zbjega preostalih srpskih vitezova proglašena je kao krajnje neznalačka konstrukcija i mitomanija, „fatalna ideologema“, koju su mu preporučenim pismom poslali neki opasni srpski ideolozi s kraja 20. vijeka (…)“ Iz ovakvih stavova „gordih konobara“ maskiranih u tumače literature proizlazi da je „Gorski vijenac“ samo igra  imaginacije, u kojoj nema ni istorije, ni istoriosofije, ni etike (a kamoli teologije), sasvim u skladu sa zapažanjem Bulgakovljevog Volanda o Sovjetskom Savezu:„Kakva je ovo zemlja – šta god potražiš, ničeg nema“. Vladika Nikolaj, Ivo Andrić i Isidora Sekulić o Njegošu su  samo „fantazirali“, sve dok montenegrinski tumači nisu stigli da ih poreknu, a vladiku Rada pretumače. „Pogrešno shvatanje Njegoša“ vodilo je, vele NATOgorski ideolozi (i to samo Srbe!) u zločine u ratovima devedesetih godina prošlog veka. (Drugi narodi su, ironiše autor „Noći dugih makaza“, čitali Šekspira i Getea, i zato su bili tako EUropski fini na ratištima).
Njegoš je, kako kaže Matović, „paralisan, feminiziran i sklerotiziran“, samo da bi ga njegovi potomci omrznuli i da bi postao „najnečitaniji pisac kod školske omladine“. Vrhunac ruganja genijalnom piscu je izdanje, ostvareno 2011. godine, s pokroviteljstvom Ministarstva prosvete, „Gorskog vijenca“ na „čirgilici“, novocrnogorskoj latinici iza koje, kao teoretičari, stoje lumeni kakav je Adnan Čirgić (po imenu i žitije, rekli bi Rusi). „Brkljačenje po književnim djelima“ (V. Matović) dovelo je do krivotvorenja Njegoševog srpskog pretvorenog u „savremeni crnogorski“.

RASKOLJAVANJE KRALJA NIKOLE Kralj Nikola ne samo da je jedan od najvažnijih vladara naše novije  istorije, nego  je i jedan od najznačajnijih srpskih pisaca sa teritorije Crne Gore. Veselin Matović ukazuje na njegova dela, pogotovo na „Balkansku caricu“, kao na literaturu koje se ne bi postidele ni književnosti većih naroda nego što je ovaj. Ipak, delo Nikole Petrovića Njegoša odsutno je iz crnogorske lektire, a Matović svedoči i zbog čega:„Pisano, do posljednjeg retka, sa jasnom sviješću o pripadnosti (po zajedničkom izvoru, tradiciji i imenu) srpskoj književnosti, ono se ispostavilo kao najjači dokaz ideološko-političke neutemeljenosti te i takve Crne Gore, koja se tako našla u paradoksalnoj situaciji  da je, svojim književnim djelom, poriče upravo onaj koga ona ističe kao simbol svog postojanja“.
Pitanje kralja Nikole i njegove sudbine, koja se, na svoj način, reflektuje i na sudbinu današnje Crne Gore, naravno da  je istoriografski relevantno, i da ga ne bi trebalo zaobilaziti. Jasno je da je u odnosima Srbijanaca i Crnogoraca problema bilo zbog dinastičkog sukoba Karađorđevići – Petrovići. Međutim, važno je ukazati na  ono što i dukljanoidi znaju, i zbog čega ne žele da se kralj Nikola pojavi u lektiri. Iako uvređen načinom na koji je izgubio presto,  gospodar Crne Gore nadmetao se sa Karađorđevićima u srbovanju, tvrdeći da oni nikad nisu bili tako dobri Srbi kakav je on. „Crnogorstvujušči“ ističu kralja Nikolu kao simbol sopstvene državnosti da bi sakrili njegova dela,  nadahnuta duhom svesrpskog jedinstva i borbe za slobodu.

U sledećem broju:
„Može u istoriju, ne može u lektiru“

[/restrictedarea]