Beogradska depeša kojim je zapečaćena sudbina srpskog bankarstva

Piše Radomir Košanin

„Pečat“ objavljuje depešu Džordža Mulineksa iz 2001. godine, poslatu Vesni Džinić, u kojoj se, pod plaštom brige za „ozdravljenje“ bankarskog sistema u Srbiji, daju uputstva za uništenje našeg finansijskog sektora. Uz redakcijsku opremu teksta, objavljujemo, bez izmena i skraćenja, pismo i prevod dokumenta koji je „Pečatu“ uputio ekonomista Radomir Košanin

 

„Ne želim da se poistovećujem sa Asanžom, ali depeša koju vam šaljem nema čak ni Vikiliks. Za autentičnost garantujem, jer je dobijena na sastanku Sindikata radnika u bankarstvu i osiguranju, održanom krajem 2001. godine u Beogradu. Njeno postojanje mogu potvrditi i ličnosti koje se u njoj pominju. Reč je o nalogu za ‘ozdravljenje’ bankarskog sistema u Srbiji. Od tada je prošlo punih 10 godina, pa se sa ove vremenske distance može proceniti koliko je uspela prepisana ‘terapija’.
Umesto uvoda, najbolje je da odmah pročitamo depešu u mom prevodu.“

12. decembar 2001. godine,
za gospođu Vesnu Džinić
od gospodina Džordža Mulineksa

Predmet: Akcija bankrotstva pet banaka

[restrictedarea]

U nastavku je nekoliko stvari, koje se moraju uraditi što je pre moguće.
Timovi za pet banaka:
Preporučujem da napravimo timove za sprovođenje bankrotstva svake banke, koji bi se sastojali od: vođe tima, opunomoćenika, rukovodioca knjigovodstva, bilansiste aktive i bilansiste pasive.
1.  Direktor „Jugobanke“ Bor je pristao da ostane i kada banka bude uvedena u bankrotstvo. Ako on ima kvalifikovane ljude u svom timu, trebalo bi ih odabrati, a ukoliko banka nema takve ljude, onda ih treba obezbediti od zaposlenih u Agenciji.
2. Zoran u „Jugobanci“ Beograd je nagovestio da nije zainteresovan da ostane kao likvidacioni direktor. Potrebno je da imenujemo nekoga na njegovo mesto. Možda Zoran može da preporuči nekoga od zaposlenih u banci. U nastavku bih zamolio Zorana da preporuči pomoćno osoblje u banci da podrži likvidacionog direktora.
3.  Verujem da ste odabrali novog direktora u „Beobanci“ i da je on potvrdio da je zainteresovan da bude likvidacioni direktor. Zamolio bih ga da odabere ljude od trenutno zaposlenih u banci.
4. Shvatio sam da ne verujete da je sadašnji direktor „Investbanke“ sposoban da bude likvidacioni direktor i ako je to tačno treba da odaberemo ličnost i da joj pomognemo da sastavi tim koji će nju ili njega da podrži.
5. Razumem da imate poverenje u novu osobu u „Beogradskoj banci“ i treba da utvrdimo da li je zainteresovana da bude likvidacioni direktor. Pod pretpostavkom da jeste, ona bi trebalo da odabere tim koji će joj pomoći, kao i aktuelnim članovima ekipe u banci.
Rukovodioci i njihovo osoblje treba da budu obučeni, uključujući šest ili sedam ljudi, koje bismo angažovali posle intervjua, koje smo ove nedelje vodili Olivera i ja. Bil Tomas odlazi iz Beograda 14. decembra, a Dejvid Parker 22. decembra. Tomas se neće vratiti pre 4. januara, ali se Dejvid vraća 28. decembra. Ako je moguće, bilo bi dobro da oni iskoriste četvrtak i petak ove nedelje da održe obuku za ekipe u ovih pet banaka dok je još Tomas ovde. Ako to nije moguće, onda Dejvid može da sprovede obuku sledeće nedelje i tokom drugog dela nedelje po povratku u Beograd.

Obezbeđenje:
Važno je da imenujete nekoga ko će odgovarati za bezbednost Agencije u ovih pet banaka. Mi smo razgovarali sa čovekom po imenu Mrvošević, koji je trenutno u „Beobanci“. On je advokat po obrazovanju i obavlja poslove direktora bezbednosti u „Beobanci“. Preporučujem da angažujete gospodina Mrvoševića kao direktora obezbeđenja u Agenciji i zatražite da sačini plan obezbeđenja Agencije i ovih pet banaka. Koristio bih kombinaciju policije i firmi za obezbeđenje, a gospodin Mrvošević će najbolje znati firme za ovu funkciju.

Automobili:
Biće potrebno da koristimo dva ili tri automobila u narednih šest meseci. Služiće nam za prevoz ljudi za Bor i obavljanje poslova u blizini Beograda.

Likvidacioni priručnik:
Zatražio sam od Jelene da obezbedi srpsku verziju ovog priručnika. Neki ljudi veruju da je on previše dug i detaljan, i Dejvid i Bil će pripremiti sažeto uputstvo za izvršioce i ograničiti ga na oko pet stranica. Obuka će se zasnivati na ovom uputstvu. Sa ovim brojem banaka koje ćemo likvidirati, vrlo je važno da budemo bolje koordinirani i da likvidacioni direktori nedeljno podnose kratke pisane izveštaje.

Zavod za obračun i plaćanja:
Da li treba da pripremimo plan rada i ugovor sa ZOP-om? Treba da obezbedimo da obe strane, ZOP i Agencija, shvate koje zadatke bi trebalo obaviti, rokove i banke koje treba uključiti.

Izvođači
Mi treba da imenujemo izvođače za različite banke. Postoji sukob interesa koji će diktirati neka imenovanja. Da li želite da te odluke donese Komisija i želite li vi ili Olivera da budete uključene?

Socijalni program:
Nameće se potreba za socijalnim programom za zaposlene u bankama, da se obezbedi novac i da radnici u „Zavodu za zapošljavanje“ shvate program i kako se njime rukovodi. Ako to ne bude urađeno pravilno, imaćemo nezamislive socijalne nemire. Biće nam potreban priručnik za svaku banku, sa detaljnim programom o tome kako će zaposleni da počnu postupak dobijanja otpremnina itd.

Informacije depozitarima:
Pre intervencije važno je da imamo informacije raspoložive za svaku filijalu, sa detaljima šta će se desiti sa sredstvima depozitara i gde i kada će im ona biti na raspolaganju. Vrlo je važno da bude dovoljno sredstava u svim isplatnim jedinicama.

***
Nalogodavac u ovoj depeši je Džordž Mulineks, visoko kotirani funkcioner u Ministarstvu finansija SAD-a (Treasury Department). Primalac depeše gospođa Džinić je u to vreme bila direktor „Agencije za sanaciju, stečaj i likvidaciju banaka“. Odatle je napredovala, pa je u jednom izvlačenju bila i direktor „Agencije za privatizaciju“. Pretpostavljam da su se isto tako dobro snašle i Olivera i Jelena. Mrvoševiću je obezbeđenje inače u opisu radnog mesta, pa se za njega i ne brinem.
Blizu osam hiljada radnika u ovim bankama je 3. januara 2002. godine dobilo novogodišnju čestitku u vidu otkaza. Mnogi od njih su trajno ostali bez posla. No, to nije najveća šteta. Nezabeležen je slučaj u dužničko-poverilačkim odnosima da se likvidira poverilac. Takva sudbina je po pravilu namenjena dužniku. Ali, kod nas se i to desilo. Kako bi inače prodaju preduzeća u društvenoj svojini vršila paradržava u liku „Agencije za privatizaciju“? Proces likvidacije ovih banaka još traje i kraj mu se ne nazire. Sve to vreme se njima bave činovnici „Agencije za osiguranje depozita, sanaciju, stečaj i likvidaciju banaka“. Čudnog li imena? Koliko znam, još nijednu do sada nisu sanirali. Njima se i ne žuri, jer je stečajno zanimanje najbolje plaćen posao u Srbiji. Na razoren domaći teren uvezene su tzv. „evropske banke“ za koje je i tamo retko ko čuo. Časni izuzeci su „Bank Agrikol“ iz Francuske, „Unikredit“ i „Banka Inteza“ iz Italije. Ostalo je „sitna boranija“ iz Grčke, Mađarske, Slovenije i, gle čuda, sa Kipra? Sve su uglavnom kod nas registrovane kao d.o.o. a njihove inostrane kuće ne garantuju za njihovo poslovanje. To navodi na zaključak da se radi o tzv. „franšizing bankarstvu“, gde iza zvučnog imena na stranom jeziku nema adekvatne sadržine. Srbija je za njih Eldorado, jer zaračunavaju najvišu kamatnu stopu u Evropi. Nemaju obavezu da deo profita reinvestiraju, niti da dugoročno kreditiraju domaću privredu. Interesantno da u gradovima u unutrašnjosti Srbije uglavnom nemaju sopstveni poslovni prostor, već ga iznajmljuju od poslovnih ljudi iz „farmaceutske“ industrije. Bar je tako u gradu u kojem živim. Tu je zgrada glavne filijale „Jugobanke“ od preko tri hiljade kvadratnih metara, danas robna kuća kineske robe široke potrošnje! Koliko sarkazma ima u najnovijoj izjavi vladajuće „elite“, da planira formiranje razvojne banke u Srbiji. Izreka lepo kaže: „Ne lipši magarče do zelene trave“.
Ove godine je trebalo da se na bilo koji način završi proces privatizacije tzv. „društvenog kapitala“. Potom sledi prodaja imovine i kapitala javnih preduzeća sa većinskim državnim udelom. Kako se stvari odvijaju dođe mi da zavapim: „Ostavite bar jedno, makar za muzej, da pokažemo pokolenjima da smo nekada i mi imali nešto svoje!“
Ova depeša se verovatno može naći u arhivama „Narodne banke“ Srbije i Agencije čijoj direktorki je bila i naslovljena. Izvođači radova na njenom sprovođenju su, hvala bogu, živi, zdravi i napredni. Imovina ovih banaka u Srbiji se krčmi svakodnevno. O onoj u bivšim jugo-republikama i inostranstvu se tek ništa ne zna. Zvuči neverovatno da o potraživanju „Jugobanke“ po osnovu osnivačkog uloga u „Zagrebačkoj banci“ koja je u stečaju, saznajemo na hrvatskom sajtu „www.necenzurisano.com“, a radi se o sumi od 2,2 milijarde evra! A onda se prosrpska vlast u izvinjavajućem maniru oglasi nezainteresovanom za spor u vezi sa tim!
Očekujem da se tekst objavi kao 10-godišnji pomen ovim bankama, kako sve ne bi otišlo u zaborav. Naravno da posle svega ostaje pitanje hoće li neko u Srbiji odgovarati zbog ovog udruženog zajedničkog zločinačkog poduhvata?

Autor je diplomirani ekonomista, „sanirani“ radnik jedne od banaka – filijala Jagodina.

________________

Internal Memorandum

12 December 2001
TO:       Vesna Dzinic
FROM:  George Mullinax

RE:      Five Bank Bankruptcy Action

Following are some items that need to be addressed as soon as possible.

Teams for the Five Banks:
It is recommended that we have bankruptcy management teams for each bank comprised of the following: Team Leader, Attorney, Closing/Opening Balance Sheet Manager, Liabilities Manager, Asset Manager and Facilities Manager.
6. The Director of Yugobanka Bor has agreed to stay on if and when the Bank is placed in bankruptcy. If he has qualified people on his staff they need to be selected, if the Bank does not have qualified people then we need to provide him people from staffing here at the Agency.
7. Zoran at Yugobanka has indicated that he is not interested in staying on as the manager in Liquidation. We need to appoint someone in this position, possibly Zoran can recommend someone from the staff at the Bank. In addition, I would ask Zoran to recommend secondary people at the Bank to support the Manager in Liquidation.
8. I believe you have selected a new Director at Beobanka and he has stated that he is interested in beeing the manager in Liquidation. I would ask him to select a staff from the current Bank employees.
9. I understand that you do not believe that the current Director at Investbanka has the ability to perform as the Manager in Liquidation, if this is true, then we need to select an individual and assist that person in choosing a team to support him/her.
10. I believe that you have confidence in the new person at Beogradska and we need to confirm that he is interested in performing the Manager in Liquidation function. Assuming he is interested he needs to choose a team to assist him from the current members of the bank´s staff.
The Managers and their staffs need to be trained, including the six or seven people that we may hire from the interviews that Olivera and I conducted this week. Bill Thomas is leaving Beograd on 14 December and David Parker is leaving 22 December. Thomas does not return until 04 January, however, David returns 28 December. If at all possible it would be good if they could use Thursday and Friday of this week to present training sessions to the staffs of these five banks, while Thomas is still here. If that is not possible, then David can conduct training sessions next week and during the latter part of this when he returns to Beograd.
Security
It is important that you appoint someone with the responsibillity for security at the Agency and at the five banks. We interviewed a person named Mrvosevic who is currently employed at Beobanka. He is an Attorney by education and is currently serving as the Director of Security at Beobanka. I recommend that you hire Mr. Mrvosevic as the Director of Security at the Agency and ask him to prepare a plan for security at the Agency and at the five banks. I would use a combination of Police and Security Firms, Mr. Mrvosevic should know the best firms for this function.
Automobiles
We will require the use of two or three automobiles for the next six months. They will be used to transport personel to Bor and to run errands around the vicinity of Beograd. I suggest that you commandeer these autos from the four banks in Beograd.
Liquidation Manual
I have requested Jelena to have available Serbian versions of this Manual. Some people believe that the Manual is too long and deatailed. David and Bill will prepare an executive summery of the Manual and limit it to around five pages. The training will be based on this executive summery. With the number of banks that we will have under bankruptcy it is very important that we become more structured and require the Directors of Liquidation to prepare short written weekly reports.
ZOP
Do we need to prepare a Scope of Work and Contract for ZOP? We need to be sure that both parties, ZOP and the Agency, understand what duties are to be performed, the date, and the banks that are involved.
We need to assign the Contractors to the various banks. There are conflicts of interest that will dictate some assignments. Do you want the commision to make these decisions or do you or Oivera want to be involved?
Social Program
It is imperative that the social program for the bank employees is in place, money is available for the payments and that employees of the Unemployment Agency era awere of the program and how it is to be managed. If this is not done properly we will have unimaginable social unrest. We need to have available at each bank a handout that details the program and how the employee can begin the process of receiving severance pay etc.
Depositor Information
Prior to intervention it is important that we have information available at each bank branch deatailing what will occur regarding depositor funds and where and when the funds will be available. It is very important that sufficient funds afe available to the paying entity.

[/restrictedarea]