Kosovo i Metohija u civilizacijskim tokovima

Priredio Željko Tarbuk

Međunarodni petotomni tematski zbornik, u kojem su objavljeni prilozi naučnika iz jedanaest država sa američkog i evropskog kontinenta, značajni je naučni doprinos koji svedoči o utemeljenosti srpske države na Kosovu i Metohiji

Na Filozofskom fakultetu u Kosovskoj Mitrovici od 8. do 11. oktobra 2009. godine održan je Međunarodni naučni skup interdisciplinarnog karaktera Kosovo i Metohija u civilizacijskim tokovima. Na skupu su učestvovali naučni radnici iz jedanaest  država sa evropskog i američkog kontinenta.
Kao rezultat ovog impozantnog skupa iz štampe je izašao petotomni Zbornik, koji svedoči o utemeljenosti srpske države na Kosovu i Metohiji. Interdisciplinarni pristup omogućio je jasniji uvid u istorijsko pravo Srba na svoju postojbinu, kao i ukazivanje na opasnost prekrajanja naučno utemeljenih činjenica.
Promocija Zbornika održana je na Filozofskom fakultetu u Kosovskoj Mitrovici, Medija centru u Beogradu i Matici srpskoj u Nikšiću. Veliki broj učesnika skupa koji su priložili svoje radove pokazao je da je tema Kosova i Metohije i dalje aktuelna. Ovo je još jedna mogućnost da šira društvena i naučna javnost sazna istinu o utemeljenju srpske duhovnosti na ovoj teritoriji.
Posle objavljivanja Zbornika vodeći naučni istraživači iz zemlje i iz inostranstva izrazili su mišljenje da bi veliki poduhvat države bio njegov prevod na engleski jezik.
Prenosimo uvodnu reč glavnog i odgovornog urednika Zbornika, dekana Filozofskog fakulteta u Kosovskoj Mitrovici, profesora dr Dragog Malikovića.

SVEDOCI BLISTAVE ISTORIJE I TRAJANJA
Pred vama se nalazi petotomni Međunarodni tematski zbornik – „Kosovo i Metohija u civilizacijskim tokovima“, koji sadrži radove oko 270 naučnih radnika i istraživača iz Srbije, Rusije, SAD, Bugarske, Rumunije, Velike Britanije, Francuske, Nemačke, Italije, Belorusije, Poljske, Crne Gore, Republike Srpske i Makedonije.
Ovim zbornikom sa oko 3.700 stranica, želimo da domaćoj i stranoj  naučnoj ali i široj javnosti omogućimo uvid u veliki broj naučnih činjenica o Kosovu i Metohiji, kako onih iz dalje tako i onih iz novije prošlosti Kosova i Metohije, Srbije i Balkana – kritički sagledanih iz ugla različitih naučnih disciplina, kao što pokazuju i naslovi knjiga: „Jezik i narodna tradicija“ (knjiga 1), „Književnost“ (knjiga 2), „Istorija i istorija umetnosti“ (knjiga 3), „Sociologija i druge društvene nauke“ (knjiga 4) i „Filozofija“ (knjiga 5). A sve to u dubokom uverenju da tako na najbolji mogući način pomažemo borbi koju Republika Srbija vodi za očuvanje sopstvenog teritorijalnog integriteta i suvereniteta nad ovim delom svoje teritorije.
Kako je došlo do izdavanja ovog Zbornika?
Pitanje Kosova i Metohije je krajem 2008. godine postalo aktuelno u međunarodnim razmerama, pri čemu je aktivnost onih koji su se namerili da ga otmu od Srbije tada veoma intenzivirana. Kao naučni radnici koji svoj obrazovni i naučni angažman ostvaruju na prostorima Kosova i Metohije, smatrali smo da treba da pružimo svoj doprinos borbi za očuvanje Kosova i Metohije u sastavu republike Srbije, i to na način na koji mi to najbolje možemo. A to je – naučno istraživanje. Kako smo u isto vreme bili na pragu godine u kojoj se navršava pola veka postojanja i rada našeg fakulteta, odlučili smo da taj jubilej obeležimo na primeren način – radno.
Stoga smo najpre ozbiljno i svestrano razmotrili, a zatim i doneli odluku da organizujemo međunarodni naučni skup multidisciplinarnog karaktera posvećen Kosovu i Metohiji. Okupili smo Naučni odbor skupa sastavljen od najuglednijih naučnika koji se bave ovom problematikom, u kojem su bili zastupljeni predstavnici 11 država. Naučni skup „Kosovo i Metohija u civilizacijskim tokovima“ održan je na Filozofskom fakultetu  u Kosovskoj Mitrovici, od 8. do 11. oktobra 2009. godine, uz učešće 270 naučnika iz zemlje i inostranstva. Naš skup je trajao četiri dana. U četiri sunčana okobarska dana radilo se u osam različitih sekcija, održana su dva plenarna izlaganja i čak 45 posebnih sesija, u harmoničnoj atmosferi punoj pozitivne energije, što je samo dodatno potvrdilo opravdanost organizovanja ovog skupa. Treći dan skupa bio je posvećen obilasku pravoslavnih svetinja na Kosovu i Metohiji – Pećke patrijaršije, Visokih Dečana i Gračanice. Naši gosti iz zemlje i sveta, od kojih su mnogi prvi put bili na ovim prostorima, imali su prilike da vide prirodne lepote ovog podneblja, ali i posledice NATO agresije, o čijim razmerama mnogi nisu dovoljno znali, ruševine i zgarišta koje su ostale na prostorima naselja sa kojih je proterano srpsko stanovništvo, zatiranje crkava, pravoslavnih groblja i svega srpskog, čije razmere mnogi nisu mogli da zamisle u civilizovanoj Evropi u XXI veku, iako su o tome slušali. U svoje okrilje primili su ih suncem okupani i uzvišeni u svojoj drevnoj lepoti i dostojanstvu Pećka patrijaršija, Visoki Dečani i Gračanica, nemi a rečiti i veličanstveni svedoci blistave srpske istorije i trajanja, koje danas čuvaju vojnici NATO-a. Kada su naši gosti, posle završnog dana skupa, u popodnevnim satima autobusima krenuli put svojih domova širom Srbije i sveta, bogatiji za sve ono što su proteklih dana videli i doživeli, ispratili smo ih sa najboljim željama, kojima kao da se pridružila i suncem obasjana Kosovska Mitrovica. Prve kapi kiše su pale dok su se autobusi koji su odvozili naše goste približavali administrativnoj liniji prema centralnoj Srbiji.

NACIONALNI IDENTITET I EVROINTEGRACIJE
Naravno, taj skup ne bi bio održan da nije bilo onih koji su bili spremni da pomognu i kojima se ovom prilikom najtoplije zahvaljujemo, a to su: Ministarstvo prosvete, Ministarstvo za nauku i tehnološki razvoj, Ministarstvo vera i Ministarstvo za infrastrukturu Republike Srbije, zatim Skupština grada Beograda, JAT, Elektroprivreda Srbije, „Kolašin prevoz“ i Studentski centar „Priština“ sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici. Čelnici ovih institucija su razumeli značaj organizovanja ovakvog skupa, a ustanove o kojima je reč značajno su pomogle da se on uspešno održi. Radovi sa tog skupa objavljeni su u obliku sažetaka u broju XXXVIII Zbornika radova Filozofskog fakulteta Univerziteta u Prištini, a jedan broj radova i u celini je štampan u XXXIX broju časopisu našeg fakulteta.
Pošto smo od naših gostiju, i u razgovorima sa njima a i kasnije, u pisanoj formi, dobili mnogo pohvala kako u pogledu samog skupa, tema i rezultata, tako i u pogledu njegove organizacije, shvatili smo da bi bila velika šteta da se u našoj aktivnosti ostane samo na njegovom održavanju. Stoga smo odlučili da objavimo Međunarodni tematski zbornik koji je pred vama. Formirali smo međunarodnu redakciju, čiju jednu polovinu predstavljaju naučni radnici iz Srbije, a drugu naučnici iz devet stranih država. Poslali smo pozive za učešće naučnim radnicima koji su učestvovali na naučnom skupu ali i drugim stručnjacima, sa molbom da napišu tematske autorske tekstove u kojima bi – sa aspekta naučne discipline kojom se bave – sagledali problem Kosova i Metohije. U Međunarodnom tematskom zborniku – „Kosovo i Metohija u civilizacijskim tokovima“ zastupljeni su samo radovi koje su pozitivno ocenila dva kompetentna međunarodna recenzenta.
Iako naša visokoškolska ustanova traje već pola veka, iako smo po broju studenata najveći fakultet Univerziteta u Prištini, raspolažemo ograničenim materijalnim sredstvima. Zbog toga mi ne bismo imali dovoljno sredstava za publikovanje ovog Zbornika, pa on nikada ne bi ugledao svetlost dana  da nije bilo svesrdne podrške mr Miloljuba Albijanića, direktora i glavnog i odgovornog urednika, i prof. dr Milana Jovanovića, predsednika Upravnog odbora Zavoda ua udžbenike iz Beograda, koji su prihvatili da ova velika izdavačka kuća bude donator publikovanja našeg Zbornika. Njima i njihovim saradnicima, koji su odgovorno radili na ovom projektu, takođe izražavamo veliku zahvalnost.
Predstavili smo vam genezu ovog Zbornika kako bismo podvukli značaj naučnog, multidisciplinarnog, pristupa izučavanju problema Kosova i Metohije. Takav pristup treba da predstavlja podršku odbrani naših državnih i nacionalnih interesa. Ne prazne reči, već naučna dela. Međutim, u tom smislu se naučna aktivnost Filozofskog fakulteta Univerziteta u Prištini sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici neće okončati. Kao ustanova, Filozofski fakultet je konkurisao kod Ministarstva nauke Republike Srbije za dobijanje četvorogodišnjeg interdisciplinarnog naučnog projekta „Kosovo i Metohija između nacionalnog identiteta i evrointegracija“. Ukoliko i ovom prilikom dobijemo podršku resornog ministarstva, biće stvoreni uslovi za produžetak našeg naučnog bavljenja ovim pitanjem. U interesu nauke, naših studenata, a time i u interesu domovine.