Mađarski veto za Srbiju

Piše Marko Keković

Dva ishoda za vojvođanske Mađare. Jedno je podržavanje ne pokrajinske, nego etničke autonomije, a drugo je stavljanje veta na evropsku integraciju Srbije, ukoliko je to potrebno u interesu ovdašnjih Mađara

Kada su 64 srpska intelektualca (Smilja Avramov, Mihajlo Marković, Dragan Nedeljković, Milorad Ekmedžić, Vasilije Krestić, Zoran Kovačević, Slavenko Terzić, Slobodan Turlakov, Miroslav Josić Višnjić, Darko Tanasković, Predrag Dragić Kijuk, Kosta Čavoški i drugi) u Otvorenom pismu upozorili da „nacrt novog statuta Vojvodine otvara dve pogubne mogućnosti – stvaranje države Vojvodine u državi Srbiji i secesije subotičkog okruga“, ono je od zvanične politike dočekano na nož i predstavljeno kao još jedan primer izmišljanja teorije zavere. Posebno se obrušila na onaj deo Otvorenog pisma u kome se kaže da „krajnji cilj teritorijalnog zaokruženja i izdvajanja Mađarskog nacionalnog okruga jeste otvaranje i problematizovanje položaja mađarske manjine u Srbiji, da bi se pre ili posle pristupilo secesiji subotičkog okruga i njegovog pripajanja Mađarskoj“.
Da li prenošenje ogromnog broja republičkih nadležnosti na Vojvodinu znači pravljenje države u državi, videće se u ne tako dalekoj budućnosti. A da je stav potpisnika pisma o etničkom okrugu pogodak u sredinu, dokazuju sami čelnici ovdašnjih mađarskih političkih partija. Štampari još nisu stigli da pečate u  prošlom broju „Pečata“ da politički organizovane Mađare u Vojvodini ne interesuje autonomija pokrajine, već samo autonomija devet opština na severu Bačke, na mađarskom sajtu vajdasagma oglasili su se Ištvan Pastor (SVM), Andraš Agošton (DSVM) i Šandor Pal (DZVM). U mrtvoj trci novinarskih rokova i oduševljenja ishodom drugog kruga parlamentarnih izbora u Mađarskoj brži su bili lideri stranaka.

MAĐARSKA AUTONOMIJA
Dvotrećinska pobeda desničarskog „Fidesa“ Viktora Orbana za Pastora je znak da Mađari mogu biti „ponosni na svoju nacionalnost“, a za Agoštona da će „Mađarska zajedno sa mađarskim zajednicama u susednim zemljama zauzeti svoje mesto među nacijama Evrope. Dvojno državljanstvo i autonomija će postati stvarnost“. Šandor Pal je bio konkretan i zatražio da dvotrećinska većina u parlamentu Mađarske menja politiku prema Mađarima van matične zemlje. „Ukoliko će mađarska vlada podržati naše mišljenje, to će značiti dva ishoda za vojvođanske Mađare. Jedno je podržavanje ne pokrajinske, nego etničke autonomije, a drugo je stavljanje veta na evropsku integraciju Srbije, ukoliko je to potrebno u interesu ovdašnjih Mađara“, rekao je Pal.
Nije ovo nikakvo nadgornjavanje partijskih šefova u borbi za glasove, kako bi naši vlastodršci voleli da tumače ove izjave (ako ih uopšte budu tumačili), nego sve to crno na belo stoji u Programu Mađarske koalicije, obelodanjen pre dve godine, pred poslednje republičke, pokrajinske i lokalne izbore. „Čvrsta opredeljenost Mađarske koalicije je da se izgradi jedan mađarski autonomni region sa centrom u Subotici, a koji bi u sebe uključio Adu, Čoku, Kišheđeš (Mali Iđoš), Mađarkanjižu (Kanjiža), Obeče (Bečej), Topolju (Bačka Topola), Terekkanjižu (Novi Kneževac) i Senta, kao i grad Sabadku (Suboticu).“ Kao što se vidi, neki nazivi u ovom dokumentu su prevedeni na mađarski jezik, drugi su skraćeni, treći produženi, a neki i sasvim promenjeni. Ako uskoro na mapi Srbije ne bude Novog Kneževca, imajte na umu reči Tibora Nađa, direktora škole, kojima je on objasnio promenu imena Stara Moravica u naziv koje je to mesto nosilo za vreme okupacije:   „preporučio bih vam da, kada govorite o okupaciji, razmislite i o tome da to uvek zavisi od ugla gledišta stanovnika – starosedelaca, koji su svoja osnovna ljudska prava gubili stvaranjem Kraljevine SHS“.

REFERENDUM ZA CEPANJE OPŠTINA
U Programu Mađarske koalicije teritorija devet opština uz granicu sa Mađarskom naziva se „multietnički region sa mađarskom većinom“ i sasvim zadovoljava  „potrebe mađarske zajednice za teritorijalnom autonomijom po etničkom principu“. Sve ovo je, naravno, u skladu „sa idejom modernog evropskog regionalizma“. Još evropskije je usisavanje novih teritorija, pa je u dokumentu zapisano da se „u procesu uspostavljanja ove autonomne mađarske regije, naselja duž granice sa ovim regionom, a koja pripadaju različitim opštinama – mogu pridružiti nekoj od lokalnih vlasti koje pripadaju autonomnom mađarskom regionu u skladu sa interesima lokalnog stanovništva, a izraženim putem referenduma“.
Ključnu ulogu u „multietničkom regionu sa mađarskom većinom“ ima Nacionalni savet Mađara. Njemu su prenete nadležnosti države, pa je sve i sja u oblasti obrazovanja, kulture, informisanja i zvanične upotrebe jezika. Ovde NSM ima „nezavisna sredstva i status pravnog lica“ i sve odluke bilo gde donete, a u suprotnosti su sa njegovim, automatski su nezakonite.
Šandor Pal je saopštio mišljenje Mađarske koalicije. Samo etnička autonomija, a Bojan Pajtić neka vidi šta će sa svojom. Samo nije jasno šta je nedostajalo podršci koju su mađarski prvaci uživali prilikom dosadašnjeg ostvarivanja Programa Mađarske koalicije. Šta će im podrška matične države!? Vlada Srbije je prema njima bila izdašnija nego što bi to mogla biti Orbanova. I još će, sve dok ne ispuni i poslednje slovo iz dokumenta člana svoje glasačke mašinerije. Šandoru Palu se, međutim, žuri da što pre „sa mađarskim zajednicama u susednim zemljama zauzme svoje mesto među nacijama Evrope“. U Budimpešti vlada svesna svog nacionalnog interesa, u Beogradu nesvesna, a Mađarska preuzima predsedavanje Evropskom unijom. Nije li baš to ono na šta su upozorili 64 intelektualca u Otvorenom pismu?