ALDO BERNARDINI Kosovo je sada raspeto

Prevela Milica Ostojić

Zaprepašćujuće je bilo konsultativno mišljenje Međunarodnog suda pravde u Hagu, od 22. jula 2010. godine, u skladu sa međunarodnim pravom jednostranog proglašenja nezavisnosti Kosova, proklamovanog 17. februara 2008. godine. A usvajanjem ove Rezolucije o Kosovu situacija je samo još pogoršana.
Nezavisnost Kosova usledila je kao rezultat vazdušne agresije NATO-a na Jugoslaviju. Podsećamo da je nakon agresije postignut Sporazum u Kumanovu, gde se došlo do rešenja za uspostavljanje mira, što proizilazi i iz Rezolucije 1244 Saveta bezbednosti OUN, od 10. juna 1999. godine, gde je Jugoslavija prihvatila neizbežne uslove, a gde je utvrđeno: da će sa Kosova, autonomne provincije Srbije sa albanskim većinskim življem, tada članicom Jugoslavije, Jugoslavija povući svoje oružane snage i da će na Kosovu biti uspostavljena međunarodna administracija, sve do definitivnog statusa široke suštinske autonomije u okviru te iste Jugoslavije; kojoj se priznavao i garantovao suverenitet i teritorijalni integritet, uključujući i Kosovo. Reč je bila o jednom obavezujućem rešenju za OUN i njene članice; to je bio, znači, sporazum između OUN i Jugoslavije. Dakle, Srbija, rasturanjem države Jugoslavije, kao naslednik državnosti, imala je pravo da zahteva od OUN ostvarivanje dogovorenog rešenja.
Civilnom međunarodnom administracijom UN (UNMIK), praćenom prisustvom vojnih snaga, pretežno onih NATO-a (KFOR), pod vlašću specijalnog predstavnika generalnog sekretara OUN, biva zamenjen jugoslovenski suverenitet, tako što preuzima vrhovnu vlast na Kosovu. Lokalne, autohtone, ustanove, uključujući i Skupštinu, formirane su, dakle, potpuno podređene tom kontekstu. Na bazi Rezolucije 1244 i po naknadnom ustavnom okviru, koji je proistekao od specijalnog predstavnika, UNMIK ima isključivu vlast, kao i veto, u odnosu na svaku meru domaće, samonikle vlasti koja nije na liniji Rezolucije 1244.
Mišljenje suda je jedan farisejski formalizam. Sud koristi jednu, možda, malo nespretnu formulaciju zahteva za mišljenje Generalne skupštine OUN, koju je inicirala Srbija, kako bi potvrdno odgovorio da proglašenje nezavisnosti jednog određenog entiteta ne krši međunarodno pravo zato što se ne tiče tog prava. Istina, ali na ovom planu se nalazi princip, za centralnu državu, prava o suverenitetu (uvek ustavnom) i „represije“: secesionistička pretenzija sa štetom koju nanosi jednoj konstituisanoj državi – što je rušilački čin. U našem slučaju „moć“ represije, odnosno gušenja Jugoslavije, isključene na bazi uređenog Sporazuma, surogat je onoga koji se pripisuje UNMIK-u: neizvršenje onoga što se odnosi na obaveznu, nužnu delatnost, a što pogađa i međunarodno pravo; sa nedopuštenim činom OUN prema Srbiji. U odnosu na secesionističke kosovske pretenzije, UNMIK je mogao imati pravna sredstva za prinudnu „represiju“. Sve je to sud ignorisao, ogradivši se iza suvišnih obrazloženja: konstituciona slika Kosova ne bi bila povređena pošto se ne bi bavila definitivnim statusom (kao da bi suvereno srpsko pravo prestalo da bude garantovano u samom sedištu: UNMIK upravlja tuđom teritorijom, i time ne može ni raspolagati njom ni dopustiti štetne ishode); nezavisnost tako ne bi bila proklamovana od strane Skupštine, nego od neformalnog organa, direktne emanacije kosovskog naroda, dakle, izvan ustavnog okvira: prema tome ovaj izlazak iz okvira za one koji su potčinjeni znači zapravo rušenje, razaranje.
Kosovo, dakle, nije još uvek istinska država, jer je i dalje pod međunarodnom administracijom, što već samo po sebi isključuje nezavisnost. Države koje su ovu „nezavisnost“ želele da priznaju (među kojima i Italija) izvršile su jedan međunarodno nepropisan čin protiv suvereniteta i teritorijalnog integriteta Srbije.
Sada o Rezoluciji Generalne skupštine od 9. septembra ove godine, koja „prima k znanju smisao savetodavnog mišljenja Međunarodnog suda pravde o usklađenosti sa međunarodnim pravom proglašenja nezavisnosti koja se odnosi na Kosovo“, sledeći tako ne baš srećnu formulaciju iz zahteva za mišljenjem. Međutim, u svom dispozitivu, ona kaže da tim proglašenjem nezavisnosti „nije povređeno međunarodno pravo“. To nije beznačajna tananost: Sud, u svom nečasnom postupku, nije u svom dispozitivu izrekao celu istinu, nego samo delimičnu, principijelnu istinu: proglašenje o otcepljenju ne može da povredi međunarodno pravo, jer se samo po sebi ne tiče tog prava, nego internog  prava. Istinito, ali ponavljam samo parcijalno, pa zato nije rečeno da je to proglašenje  „u skladu sa međunarodnim pravom“, kako mu nalaže Rezolucija Generalne skupštine, nego da nije povredila, kao što ne vređa, na primer, italijansko ili francusko pravo.
Reći „je u skladu“ znači, a to čini Generalna skupština, dodajući grešku (?) grešci, da objavljivanje nezavisnosti ne otvara probleme, ne ostavlja tragove razmimoilaženja sa međunarodnim pravom. Ali to nije istina, jer je povređeno uređenje Rezolucije 1244, dakle i međunarodna obaveza UN da je poštuje.